زوال عقل: دستورالعمل‌‌‌‌های جدید پیشگیری سازمان بهداشت جهانی

میلیون‌‌‌‌ها نفر در سراسر جهان با زوال عقل یا دمانس دست و پنجه نرم می کنند و این در حالیست که دانشمندان همچنان عامل اصلی این بیماری را شناسایی نکرده اند. با این حال، دستورالعمل‌‌‌‌های جدید پیشگیری سازمان جهانی بهداشت 12 عامل خطر را ارزیابی، و برای مقابله با آنها توصیه‌‌‌‌هایی را مطرح نموده است.

هفته ای که گذشت، سازمان بهداشت جهانی، WHO مجموعۀ جدیدی از دستورالعمل‌‌‌‌های پیرامون راهبردهای پیشگیری از دمانس را منتشر کرده است.

زوال عقل یا دمانس

حدود 50 میلیون نفر در سراسر جهان دچار دمانس هستند، عارضه ای که مانند چتر، برای مجموعه‌ای از شرایط نورودژنراتیو که سبب "فراموشی" می‌‌‌شود به کار می رود. شرایطی که ممکن است به قدری تشدید گردد  که توانایی فرد در ادامه دادن فعالیت‌‌‌‌های روزمره‌اش را دچار اختلال نماید.

بر اساس اعلام انجمن آلزایمر، شایع‌ترین نوع دمانس، بیماری آلزایمر است، که فقط در کشور آمریکا 5.8 میلیون نفر را درگیر نموده است.با این حال، فراوانی تعداد افراد مبتلا به نوعی دمانس ، پژوهش های مربوط به دمانس را به اولویت جهانی تبدیل کرده است. در نتیجه، اکنون به‌خوبی می‌‌‌دانیم که چه عوامل خطری ممکن است در ابتلا به این بیماری سهیم باشند.

برخی از این عوامل مرتبط با شیوه زندگی و در نتیجه اصلاح‌پذیر هستند. بنابراین، افراد، با اطلاعات کافی و آموزش صحیح قادر به اصلاح شیوه زندگی خود برای سالم‌تر شدن خواهند بود و پیش زمینۀ کاهش ریسک ابتلا به بیماری‌‌‌‌های مختلف بهداشتی، از جمله دمانس، می باشد.

در اوایل هفته ای که گذشت، سازمان جهانی بهداشت مجموعۀ جدیدی از دستورالعمل‌ها را منتشر کرد ، که دولت‌ها، سیاست‌گذاران و ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی را دربارۀ بهترین روش پیشگیری از دمانس راهنمایی می‌‌‌کند.

این دستورالعمل‌‌‌‌ها شواهد موجود پیرامون مهم ترین عوامل خطر مرتبط با سبک زندگی برای دمانس را بررسی می‌‌‌کنند و در هنگام انتشار توصیه‌‌‌‌های پیشگیری، هر یک از این عوامل را در نظر می‌‌‌گیرند.

این سازمان توجه ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی در سراسر جهان را معطوف به این توصیه‌‌‌‌ها می‌‌‌کنند، اما امیدوارند که این دستورالعمل‌‌‌‌ها منبع مطمئنی از اطلاعات را برای سازمان‌‌‌‌های دولتی نیز ارائه دهند، و به آنها در پیش‌نویس سیاست‌‌‌‌های پیشگیری و مراقبت بهتر کمک کنند.

مدیر کل WHO، دکتر تدروس آدانوم گبرسوس(Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus ) هشدار می‌‌‌دهد: «در 30 سال آینده، انتظار می‌‌‌رود که تعداد افراد مبتلا به دمانس سه برابر شود».

در دستورالعمل‌‌‌‌های جدید سازمان جهانی بهداشت، 12 عامل خطر احتمالی دمانس ارزیابی، و دربارۀ شیوۀ مقابله با هر یک از آنها توصیه‌‌‌‌هایی می‌‌‌شود.

این عوامل عبارتند از: فعالیت بدنی کم، مصرف سیگار، رژیم غذایی نامناسب، سوءمصرف الکل، مقاومت ناکافی یا معیوب مغز در برابر آسیبهای شناختی (توانایی مغز برای جبران مشکلات عصبی)، نداشتن فعالیت اجتماعی، افزایش ناسالم وزن، فشار خون بالا، دیابت، دیس‌لیپیدمی (سطح کلسترول ناسالم)، افسردگی و کاهش شنوایی.

در حالی که سازمان جهانی بهداشت عمدتاً برای انتشار توصیه‌‌‌‌ها پیرامون چگونگی رسیدگی به هر یک از این عوامل بالقوه از این دستورالعمل‌‌‌‌ها استفاده می نمود، همچنین در نظر گرفت آیا شواهد کافی و قدرتمندی وجود دارد که مقابله با این عوامل خطر به کاهش دمانس کمک می‌کند یا خیر.

بدین منظور، آنها متوجه شدند که شواهد متوسطی در حمایت از این مفهوم وجود دارد که فعالیت فیزیکی بیشتر و تبعیت از رژیم غذایی مدیترانه‌ای ممکن است نقش محافظتی در برابر زوال شناختی داشته باشد. همین امر در مورد کاهش مصرف الکل نیز صادق است.

در حال حاضر، شواهد کافی وجود ندارد که مشارکت در فعالیت‌‌‌‌های اجتماعی بیشتر، مصرف داروهای ضد افسردگی، یا استفاده از سمعک ممکن است خطر ابتلا به دمانس را کاهش دهد یا خیر. با این حال، سازمان جهانی بهداشت تأکید می‌‌‌کند که فعالیت اجتماعی، درمان کافی افسردگی و مدیریت ناشنوایی مهم است.

با توضیح اینکه برنامۀ عملیاتیِ سازمان جهانی بهداشت برای بهبود نتایج سلامت جهانی مدیریت دمانس را اولویت برتر می‌داند، سند رسمی بیان می کند: «وجود عوامل خطرِ احتمالاً‌ اصلاح‌پذیر بدین معناست که پیشگیری از دمانس از طریق رویکرد سلامت همگانی امکان‌پذیر است، از جمله اجرای مداخلات کلیدی که زوال شناختی یا دمانس را به تأخیر می‌‌‌اندازد یا کند می‌‌‌کند.»

«هدف این برنامۀ عملیاتی، در عین کاهش تأثیر دمانس بر آنها و نیز بر جوامع و کشورها، بهبود زندگی افراد مبتلا به دمانس، مراقبین و خانواده آنهاست».