کودکانی که اضافه وزن دارند و مقادیر زیادی چربی دربدنشان ذخیره کرده‌اند چاق اطلاق می‌شوند. این حالت به سبب ذخیره‌ی مداوم انرژی یا کالری زیاد از طریق مصرف غذا و نوشابه وکمبود فعالیت فیزیکی کافی ایجاد می‌شود.
چاقی باعث بروز مشکلات جدی در سلامت کودکان می‌شود. کودکان به یک رژیم سالم و منظم نیاز دارند تا به آنان انرژی کافی برای رشد ونمو بدهد واین به این معنا است که آنان معمولاً به دریافت انرژی بیشتری نسبت به آنچه مصرف می‌کنند نیاز دارند و این انرژی اضافه به تدریج باعث تشکیل بافتهای جدید می‌شود ولی اگر کودکان به طور منظم انرژی بیشتری دریافت‌کنند این کالری اضافه به صورت چربی ذخیره‌خواهد شد و منجر به اضافه وزن می‌گردد.
براساس آمار سازمان بهداشت‌جهانیWHO درسال2010 قریب به 40 میلیون کودک زیر 5 سال در جهان مبتلا به اضافه وزن بودند و درهمان سال از هر10 کودک 2 تا 15 سال، 3 کودک در بریتانیا دچار چاقی بودند.
عوارض چاقی درکودکان: اگر کودکان اضافه وزن داشته باشند یا چاق باشند، بیشتر از دیگران مستعد مشکلاتی درحوزه‌ی سلامتشان درآینده هستند. گاهی این مشکلات زودرس بوده و درهمان دوران کودکی به وجود می‌آید مانند آسیب‌های اندام‌تحتانی. مشکلاتی که آینده‌ی کودکان چاق را تهدید می‌کنند عبارتنداز: فشارخون بالا، افزایش میزان کلسترول سرم، بیماریهای قلبی، عروقی مانند استروک، دیابت تیپ II، استئوآرتریت بعضی از انواع سرطانها مثل کانسر آندومتر، پستان و روده، آسم، بیماری‌کبد وآپنه‌ی زمان خواب.
چاقی همچنین باعث تأثیر برسلامت روحی کودک می‌شود واعتماد به نفس او را کاهش داده و منجر به افسردگی می‌شود، چاق بودن همچنین ممکن‌است باعث بیماریهای غذا خوردن مانند بولیما (Bulimia) شود.
علل چاقی درکودکان: عوامل مختلفی باعث چاقی درکودکان می‌شود که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
مصرف غذاهای بی‌ارزش مثل غذاهای حاوی چربی وقند زیاد، تنبلی درانجام فعالیتهای لازم وصرف زمان زیاد برای تماشای تلویزیون و کامپیوتر و عوامل ژنتیکی (ارثی) که البته این مورد بسیار نادر است.
نتایج بسیاری از بررسی‌ها نشان‌می‌دهـد که روش‌زندگی
(Life style) در زمان بارداری و بعداز زایمان درمادران ممکن‌است روی وزن‌گیری نوزاد اثر بگذارد که از آن جمله می‌توان به سیگار کشیدن مادر و تغذیه با شیر مادر اشاره نمود. اگر مادر چاق باشد، احتمال بروز چاقی در فرزندش بیشتر است که علت آن عادات مشترک تغذیه یا فعالیت و یا هر دوی آنها می‌باشد.
تشخیص چاقی در کودکان: در بالغان اغلب اندازه‌گیری شاخص توده‌ی بدن(BMI) جهت ارزیابی وزن و قد سالم به کار می‌رود ولی از آنجایی که کودکان درحال رشد هستند و وزن و قد آنان تغییر می‌کند و میزانBMI دردختران و پسران بسیار متفاوت است. BMI استاندارد را نمی‌توان به عنوان شاخص برای کودکان استفاده نمود. چارتهای مخصوصی که به BMI Centile Charte معروفند نشان‌می‌دهند که کودکان نسبت به سنشان کاهش یا اضافه وزن دارند. این چارت‌ها BMI کودک را با سایر کودکان همسن وجنسشان مقایسه می‌کند.
درمان چاقی درکودکان: درمان‌های مختلفی برای کودکان چاق وجود دارد، هرچند هیچ درمانی به تنهایی مؤثر نیست. باید تغییراتی درغذا، فعالیت و رفتارهای خانواده وکودک ایجاد شود. همواره کاهش وزن پیشنهاد نمی‌شود وگاهی لازم است به کودک چاق کمک شود تا وزن خود را ثابت نگهدارد، درنتیجه، با بلند‌تر شدن قد، به‌رغم پیشرفت نمودار BMI، میزان آن درحد ثابتی نگهداشته می‌شود.
Self-help (کمک به خود): در این زمینه نکته‌ی مهم این است که تغییرات صورت گرفته در حد توان خانواده باشد وکودک را وادار به پیروی از یک رژیم جدا نکنیم. منظور ازتغییرات، تنظیم شیوه‌ی فعالیتها، زمان غذاخوردن یا عادات میان وعده‌ها می‌باشد. تغییر در روش زندگی یا life style بهترین راه برای ایجاد تغییرات دائم و درازمدت است که ازاین دسته تغییرات می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
تعیین اهداف و دادن جایزه و پاداش:
هدف کودک و والدینش باید درازمدت باشد تا بدینوسیله کودک بتواند در زمان بزرگسالی نیز وزن خود را کنترل کند. جوایز و پاداشهایی که داده می‌شود نباید خوراکی باشد و درعوض انجام فعالیتهایی باشد که باعث شادی و نشاط او می‌گردد.
فعال نگه داشتن:
کودکان بالای 5 سال نیاز به حداقل60 دقیقه فعالیت فیزیکی متوسط تا شدید روزانه دارند. این برنامه ممکن‌است دریک جلسه یا درجلسات10دقیقه‌یی یا بیشتر تنظیم‌گردد. این فعالیتها همچنین باید شامل ورزشهای قدرتی مثل کوهنوردی یا ورزشهایی باشد که کودک به آن وسیله وزن بدنش را بالا بکشد. فعالیتهایی مثل پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری تا مدرسه یا بازی با سایر دوستان باید درفعالیتهای روزمره گنجانده شود. ورزشهای دسته جمعی باخانواده، مثل رفتن به پارک وانجام بازی فوتبال و فعالیتهای لذت‌بخش مانند حرکات ریتمیک وشنا باید ترویج‌گردد. مشاهده‌ی تلویزیون و کامپیوتر باید به 2 ساعت در روز یا 14ساعت درهفته محدود شود.
سلامت خوری:
باید ازخانواده خواسته شود تا نوع غذا و برنامه‌ی غذایی کودک را ثبت کند و براساس آنچه کودک می‌خورد یا دوست داردیا ندارد و سن او، یک برنامه‌ی‌غذایی سالم توسط متخصصان تغذیه تنظیم شود که درآن بالانس انرژی روزانه‌ی کودک براساس کاهش غذاهای چرب و شیرین و افزایش مصرف میوه وسبزی‌ها برقرارگردد.
درگیر کردن خانواده:
نکته‌ی بسیار مهم این است که تمام اعضای خانواده غذای سالم بخورند و فعالتهای زیادتری داشته باشند تا کودک احساس در اقلیت بودن نکند. اگر والدین وزنشان زیاد است باید پا به پای کودک وزنشان را کاهش دهند.
درمان دارویی:
داروی Orlistat گاهی برای کاهش وزن کودکان بزرگتر به کارمی‌رود گرچه به ندرت و تنها در کلینیکهای تخصصی تجویز می‌شود. Orlistat را تنها باید درکودکان بالای12سال و خیلی چاق که دچار سایر مشکلات سلامتی حاصل ازچاقی هستند، تجویز نمود.
جراحی:
عمل جراحی به عنوان درمان چاقی درکودکان به ندرت انجام می‌شود مگر اینکه سایر درمانها شکست بخورد وبیمار درشرف سن بلوغ باشد، بسیار چاق بوده و مشکلات سلامت او را تهدید کند.
پیشگیری از چاقی درکودکان:
عوامل به وجود آورنده‌ی چاقی متعدد است و برخی از آنها قابل تغییر نیستند. مثلاً تنوع غذایی که امروزه درمغازه‌ها وجود دارد یا تلویزیون وکامپیوتر وبازیهای ویدیویی که جای فعالیـتهای فیـزیکی را گرفته اســت. براساس توصیه‌ی (National Institute for Health and Clinical Execllence (NIHCE موارد زیر پیشنهاد می‌شود:
ـ مصرف مواد نشاسته‌یی دربرنامه‌ی غذایی مانند سیب‌زمینی، نان، برنج و پاستا که بهتر است درحد امکان نوع سبوسدار آن باشد.
ـ مصرف مقدار زیادی از غذاهای حاوی فیبر مثل جودوسر، لوبیا و باقلا، گندم، میوه وسبزی‌ها، نان سبوسدار وبرنج و پاستای قهوه‌یی
ـ مصرف حداقل 5 وعده، میوه و سبزی درطی روز
ـ مصرف رژیم‌کم چرب وعدم افزایش مصرف چربی و یا کالری
ـ کاهش مصرف غذاهای سرخ شده، شیرینی‌ها وغذاهای حاوی چربی زیاد مانند غذاهای آماده یا Fast food، تاحد امکان
ـ کاهش مصرف نوشابه‌های شیرین مانند آبمیوه‌های حاوی شکر و مصرف بیشتر آب
ـ نظارت براندازه وتعداد غذا و Snack یا میان وعده‌ی مصرفی
ـ مصرف منظم غذا به خصوص صبحانه در محیط مطبوع و در جمع خانواده بدون تنش
ـ همه ازغذایی بخورند که کودک می‌خورد
ـ انجام فعالیتهای لذت بخش مانند پیاده روی، دوچرخه سواری، شنا و باغبانی به عنوان بخشی از زندگی روزمره
ـ کاهش بی‌حرکتی مانند تماشای تلویزیون، کار با کامپیوتر و بازیهای ویدیویی
ـ تشویق بازیهایی مانند حرکات ریتمیک و پرش
ـ فعالترشدن خانواده به صورت راه رفتن و دوچرخه‌سواری تامدرسه یا مرکز خرید وپارک و درآخر پیشنهاد می‌شود که هرگز کودک را بدون مشورت با پزشک متخصص روی برنامه‌ی غذایی برای کاهش وزن قرار ندهید.
ثبت نظر