شماره ۹۹۳

اعتیاد مغز به کربوهیدرات

دکترفرهاد فیلی - کودکان

پژوهشگران مرکز پیشگیری از چاقی بنیاد تعادل دربیمارستان کودکان بوستون گزارش کرده‌اند که کربوهیدرات‌هایی که به شدت پردازش شده‌اند سبب شعله‌ور شدن همان مکانیسم‌های اعتیاد به مواد مخدر در مغز می‌شوند. این پژوهش‌درشماره‌ی 26 ژوئن 2013 نشریه‌ی Clinical Nutrition آمریکا انتشار یافته است.

 به کلام دیگر، مصرف خوراکی‌های بالابرنده‌ی شدید قندخون مانند کربوهیدرات‌هایی که به شدت پردازش شده‌اند سبب شعله‌‌وری گرسنگی یا ولع شدید و تحریک آن نواحی مغز می‌گردند که با پاداش و ولع ارتباط دارند.
گفته شده‌است قطع مصرف این خوراکی‌های به‌شدت گلیسمیک به پیشگیری از پرخوری در افراد چاق کمک می‌کند. پژوهشگران دراین پژوهش به تعیین صحت این مسأله پرداختند که آیا ممکن است مصرف غذا توسط مراکز لذت حاوی دوپامین درمغز تنظیم شود. درورای مسأله‌ی پاداش و ولع، این پاره‌ی مغز با اعتیاد به مواد و وابستگی نیز مرتبط است و درضمن، این مسأله را پیش می‌آورد که آیا ممکن‌است بعضی خوراکی‌ها اعتیادآور باشند.
خوراکی‌گلیسمیک شدید:
با شاخص گلیسمیک glycemic index میزان سرعت و مقدار خوراکی اندازه‌گیری می‌شود که تراز قندخون را بالا می‌برد. خوراکی‌هایی که شاخص بالاتر دارند، گلوکز قندخون را سریع‌تر از خوراکی‌هایی بالا می‌برند که دارای ارزش شاخص گلیسمیک پایین‌تر هستند. بعداز خوردن غذا، بدن بسیاری از کربوهیدرات‌ها را تجزیه کرده و به گلوکز تبدیل می‌کند که نوعی قند ساده است. یاخته‌های بدن برای بقای حیات به گلوکز نیاز دارند. تمامی کربوهیدرات‌ها به گلوکز تجزیه نشده و با سرعت مشابه وارد جریان خون نمی‌شوند. این امر به نوع کربوهیدرات مصرفی بستگی دارد. نمونه غذاهای گلیسمیک بالا عبارتند از نان سفید، برنج سفید، باگل‌ها bagel، زردک، چوب شور و هرنوع بیسکویت شور، کورن فلکس، گلوکز، مالتوز و سیب‌زمینی.
دراین پژوهش، برای مشاهده‌ی عملکرد مغز، پژوهشگران تراز گلوکز خون و گرسنگی را اندازه‌گیری کردند و برای انجام این کار از تصویرسازی عملکردی تشدید مغناطیسی fMRI استفاده شد. در این بررسی روی فعالیت مغز در یک دوره‌ی 4ساعته پس‌از غذا خوردن تمرکز شد تا مشخص شود وقتی انسان دوباره غذا می‌خورد کدام عامل، سائق رفتار غذاخوردن را سبب می‌شود.
پژوهشگران اظهار داشته‌اند که این بررسی، در نوع خود نخستین بررسی برای مشاهده‌ی انسان در یک دوره‌ی 4ساعته بوده است. در بررسی‌های پیشین بلافاصله پس‌از غذا‌خوردن، MRI انجام شده بود. لازم به یادآوری است که اختلاف میان MRI و fMRI مانند اختلاف میان عکسبرداری و ویدیو است. در MRI آن چیزی که هست مشاهده می‌شود، حال آنکه در fMRI آنچه در مغز در جریان است قابل مشاهده است و fMRI نشان‌می‌دهد مغز چگونه عمل می‌کند.
دراین بررسی آخر 12شرکت‌کننده‌ی چاق یا دارای اضافه‌وزن شرکت داشتند. به این شرکت‌کنندگان دو‌نوع میلک‌شیک داده شد که هر دو دارای کالری، مغز و میزان شیرینی مشابه بودند. اما در یکی از آنها از کربوهیدرات‌های گلیسمیک بالا و در دیگری از کربوهیدرات‌های گلیسمیک پائین استفاده شده بود. بعد از نوشیدن میلک‌شیک با قدرت گلیسمیک بالا، در داوطلبان «یورش آغازین قند» دیده شد و به دنبال آن 4ساعت بعد افت شدید قند مشاهده گشت. سقوط شدید تراز قندخون با شدت‌گرفتن گرسنگی و فعالیت شدید در هسته‌ی آکومبنس nucleus acumbens همراه بود. این ناحیه از مغز درگیر رفتار اعتیاد است.
در بررسی‌های پیشین وعده‌های غذایی پر کالری با کم کالری مقایسه شده بود. در بررسی اخیر غذاهایی با کالری مشابه و شاخص گلیسمیک متفاوت مقایسه شده بود تا مشخص شود آیا ممکن است این غذاها بر عملکرد مغز تأثیر گذارند و سبب پرخوری شوند. یافته‌های به دست آمده حاکی از آن است که محدودکردن کربوهیدرات‌های دارای شاخص گلیسمیک بالا مانند برنج سفید و سیب‌زمینی به افراد چاق کمک می‌کند تا از ولعشان کاسته شود و نیاز به پرخوری کنترل گردد.
پژوهشگران دانشگاه ییل نیز دریافته‌اند که اعتیاد به غذا و وابستگی به مواد در مغز فعالیت مشابهی ایجاد می‌کنند. این پژوهش در نشریه‌ی Archives of General Psychiatry انتشار یافته است. پژوهشگران در این مورد توضیح داده‌اند که به نظر می‌آید در بعضی نواحی مغز افراد دارای رفتار غذاخوردن شبیه اعتیاد، فعالیت عصبی و نورونی بیشتری دیده می‌شود که شبیه رفتار سوء استفاده از مواد است. این حالت مشابه آن است که یک لیوان میلک‌شیک حوشمزه را جلوی چشمان فردی نگاه داریم که معتاد به خوردن است و آنچه در مغز این فرد به وقوع می‌پیوندد درست شبیه آن است که جلوی چشمان یک فرد الکلی، یک لیوان مشروب الکلی نگاه داشته شود.
دانشمندان میان اعتیاد به خوراکی و فعالیت بیشتر قشر سینگولیت قدامی و کورتکس اربیتوفرونتال میانی ارتباطی یافته‌اند که وقتی ایجاد می‌شده که شرکت‌کنندگان می‌دانستند که به‌زودی خوراکی خوشمزه‌ای به ایشان داده خواهد شد. پژوهشگران دانشگاه واشینگتن گزارش کرده بودند غذاهای چرب و شیرین به مغز صدمـه می‌زنــد و سبــب پر‌خوری می‌شود.

 

 

تعداد بازدید : 2844

ثبت نظر

ارسال