در‌مورد پروتئین‌ها، شکل اهمیت اساسی دارد. شکل صحیح به بعضی پروتئین‌ها امکان می‌دهد اتم‌ها یا ملکول‌هایی را به یاخته ببرند و عده‌ای هم برای یاخته، داربستی اساسی فراهم می‌آورند یا باکتری مهاجم را شناسایی می‌کنند تا به آنها حمله شود. وقتی پروتئین‌ها به علت دمای بالا یا صدمه‌ی شیمیایی شکل خود را از‌دست می‌دهند، از کار می‌افتند و روی هم انباشته می‌شوند که علامت مشخصه‌ی پارکینسون و آلزایمر است.
پژوهشگران دانشگاه ویسکانسین یک استرس دیگر را کشف کرده‌اند که از ثبات پروتئین می‌کاهد و سبب روی‌هم انباشته‌شدن می‌گردد: کمبود روی، ماده‌ی مغذی ضروری.
یون‌های روی در ایجاد و نگاهداری پروتئین‌ها در شکل درست، نقش کلیدی دارند. طی‌یک بررسی که به‌صورت آنلاین در نشریه‌ی Biological Chemistry به چاپ رسیده آمده است که ژن Tsa1 «مراقبان پروتئینی» ایجاد می‌کند که از روی هم انباشته شدن پروتئین‌ها در یاخته‌های دچار کمبود روی می‌کاهند. با نگاه داشتن پروتئین‌ها در محلول، Tsa1 از صدمه‌ای جلوگیری می‌کند که به مرگ یاخته منتهی می‌شود.
برای آسانی کار، پژوهشگران این سیستم را در مخمرها مورد بررسی قرار دادند. مخمرها قارچ تک‌یاخته‌ای به شمار می‌روند. مخمر می‌تواند خود را با کمبود و مازاد بودن روی وفق دهد. روی یک ماده‌ی مغذی اساسی است ولی اگر مقدارش زیاد باشد توکسیک است. مسأله برای این یاخته، یافتن مقدار کافی روی برای رشد و حمایت از تمام عملکردها است، حال آنکه همزمان نباید روی آنقدر زیاد شود تا یاختـه‌ی مخـمــر از بین برود.
یاخته‌هایی که از‌نظر روی دچار کمبود هستند نیز پروتئین تولید می‌کنند که با استرس حاصل مقابله می‌کند و یکی از‌این استرس‌ها Tsa1 نام دارد. پژوهشگران از قبل می‌دانستند که ممکن‌است Tsa1، از میزان اکسیدان‌های صدمه رسان در یاخته‌هایی بکاهد که از نظر روی دچار کمبود هستند. در واقع، Tsa1 یک پروتئین دو قسمتی است. این ماده سبب دفع شر گونه‌های خطرناک اکسیژن واکنشی می‌شود که به پروتئین‌ها صدمه می‌زنند ولی دارای این عملکرد کاملاً متمایز مراقبتی نیز هست که پروتئین‌ها را در برابر روی هم انباشته شدن حفظ می‌کند. مشخص شده است عملکـــرد مراقبت مهم‌ترین وظیفه‌ی دوگانه‌یTsa1 است.
در مخمر در‌صورتی‌که یاخته فاقد روی باشد، پروتئین‌ها درجای درست خود قرار‌نمی‌گیرند و لازم‌است Tsa1 پروتئین‌ها را دست‌نخورده نگاه دارد تا بتوانند انجام وظیفه کنند. در‌صورتی‌که روی وجود نداشته باشد و Tsa1 هم موجود نباشد، پروتئین‌ها به‌صورت انبوهی از انباشته‌ها روی هم گرد می‌آیند که یا برای خود توکسیک تلقی می‌شوند و یا به‌علت آنکه کار خود را انجام نمی‌دهند سمی هستند. به‌هر‌حال، در هر‌دو صورت یاخته از بین می‌رود. در‌عین‌حال که اشارت‌های طبی این مسأله باید مورد کندوکاو قرار‌گیرد ولی میان مخمر و یاخته‌های انسان شباهت‌هایی وجود دارد. تمام یاخته‌ها و ارگانیسم‌ها به روی نیاز دارند. وسعت جهانی کمبود روی مورد بحث است اما جیره‌ی غذایی سرشار از غلات کامل و کم‌گوشت به کمبود روی منتهی می‌شود.
اگر پائین‌بودن مقدار روی دارای آثاری مشابه مخمر در یاخته‌های انسان باشد، کمبود روی نیز در آن دسته از بیماری‌های انسان که با انباشته شدن پروتئین‌ها همراه است مانند پارکینــسون و آلــزایــمر سهیـم است.
ثبت نظر