شیرشتر با داشتن اسیدهای‌‌آمینه، ویتامین‌ها و موادمعدنی مناسب به سلامتی کمک می‌کند و با داشتن کلسیم مورد‌نیاز سبب استحکام استخوان‌های بدن می‌گردد. پژوهش‌هایی که در دانشگاه‌های کشورهای عربی و نیز سودان، مصر، سومالی، هند و پاکستان و همچنین در آمریکا انجام شده‌است نشان‌می‌دهد که شیرشتر با داشتن آنتی‌بادی‌های مناسب، بدن را دربرابر بیماری‌هایی مانند سرطان، ایدز، هپاتیت، سل و آلزایمر تقویت می‌کند. در شیرشتر پروتئینی شبیه انسولین وجود دارد که چون شیر در محیط اسیدی معده منعقد نمی‌شود، به‌سهولت از معده می‌گذرد و با جذب آن به بیمار دیابتی نوع۱ کمک می‌کند تا از مقدار انسولین مصرفی خود بکاهد.
برخی گزارش‌ها نشان‌می‌دهد که هر‌لیتر شیرشتر، ۵۲ واحد انسولین دارد. شیر شتر می‌تواند بهترین جانشین برای افراد و کودکانی باشد که به شیرگاو حساسیت دارند.بنابراین مصرف مداوم شیرشتر در بهبود دیابت، آلرژی، اوتیسم‌کودکان، کنترل فشار‌خون، گرفتگی‌عروق و پوکی‌استخوان نقش دارد.
شیرشتر در‌مقایسه با شیرگاو، لاکتوز کمتری دارد اما مقدار پتاسیم، منیزیم، آهن، مس، روی، منگنز، سدیم و کلسیم آن بیشتر از شیرگاو است. مقدار ویتامینC شیر شتر، ۳برابر بیشتر‌از ویتامینC موجود در شیرگاو و مقدار آهن آن ۱۰برابر بیشتر از شیرگاو گزارش شده است. لاکتوز شیرشتر، کمتر از لاکتوز شیرگاو است و نسبت به شیرگاو چربی و کلسترول کمتری دارد. مقدار کلسیم شیرشتر بیشتر از شیر گاو است و با نوشیدن هرلیوان شیرشتر،۱۵۰میلی‌گرم کلسیم قابل‌جذب وارد بدن می‌شود.
اسیدهای چرب با زنجیره‌ی کوتاه(short-chain fatty acids) در شیر شتر کمتر از شیر گاو است اما درصد اسیدهای‌چرب غیراشباع آن و نیز لینولئیک‌اسید شیرشتر بیشتر‌از شیرگاو است و برای تغذیه‌ی انسان مناسب‌تر می‌باشد. اسیدهای آمینه‌ی متیونین، والین، فنیل‌آلانین، آرژنین و لوسین شیرشتر نیز بیشتر از شیرگاو است.
در مقایسه‌ی شیرشتر با شیر گاو از نظر ویتامین‌ها و سایر مواد، باید به‌این‌نکته توجه داشت که شیرشتر حاوى ماده‌اى بسیار مهم در تغذیه‌ی انسان است. این ماده همان اسید‌چرب لینولئیک است که شیرشتر را از سایر شیرها متمایز و متفاوت می‌کند.
به‌طور‌کلی در شیرشتر حدود ۸۶/۶ تا ۸۸ درصد آب، ۳/۲ تا ۴/۲ درصد چربی، ۳تا ۴/۵ درصد پروتئین و ۴/۴ درصد لاکتوز وجود دارد. این اعداد در شیرگاو به‌ترتیب ۸۷/۸، ۳/۹، ۳/۲ و ۴/۸ درصد می‌باشد و مقدار آنها در شیر انسان با ارقام ۸۸درصد، ۳/۸درصد، ۰/۲ درصد و ۷درصد مشخص شده‌است.
شیرشتر، در‌عرض چند‌ساعت اسیدی می‌شود و PH آن بین ۶/۵ تا ۶/۷ می‌باشد. حداکثر اسیدیته‌ی مجاز شیرگاو، طبق استاندارد ملی ایران۱۶گرم درصد اسیدلاکتیک است، در‌حالی‌که میانگین اسیدیته‌ی شیرشتر ۳۸ است. رنگ شیر شتر سفید (شکل۱)
و مزه‌ی آن شیرین است اما در‌صورتی‌که شترها در مناطق صحرایی و کم‌آب چرا کنند، مزه‌ی شیر آنها کمی به‌سمت شوری می‌گراید.
ماندگاری شیر شتر و زمان سالم ماندن‌آن پس‌از دوشیدن، خیلی بیشتر از شیرگاو و سایر حیوانات است و باکتری‌ها دیرتر در آن رشد می‌کنند. سرعت تخمیر قند لاکتوز در شیرشتر بسیار‌کم است.
لاکتوپراکسیداز (lactoproxidase)، یکیاز بازدارنده‌های طبیعی در شیر است که با فساد میکربی شیر مبارزه می‌کند و فساد آن را به‌تأخیر می‌اندازد. از این‌رو با شگفتی مشاهده می‌شود که شیرشتر کیفیت خود را در دماى ۴درجه‌ی سانتیگراد به‌مدت ۱۲روز و در دماى معمولى اتاق به‌مدت ۴۸ساعت حفظ می‌نماید. در‌حالی‌که شیرتازه‌ی گاو در دماى عادى اتاق پس‌از ۱۲ساعت ترش می‌شود. بنابراین، شیرشتر خاصیت ضدباکتری دارد و می‌تواند در بهبود بیماری‌های عفونی، از‌جمله سل مؤثر باشد.
به‌علت وجود پادتن‌های موجود در شیرشتر، می‌توان انتظار‌داشت که مصرف آن به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند و برای بهبود برخی‌از بیماری‌ها نظیرسرطان، آلزایمر، هپاتیتB و بیماری‌های عفونی میکربی و ویروسی مفید باشد. همچنین این شیر به‌علت داشتن لاکتوز مناسب و نداشتن بتالاکتاگلوبین،برای افرادی‌که به شیرگاو حساسیت دارند گزینه‌ی مناسبی است. شیرشتر غنی‌از ویتامینBوC است و در مجموع برای بیماران مبتلا به دیابت بسیار با ارزش است. به‌علاوه، شیرشتر نسبت‌به شیرگاو چهار برابر سدیم، سه برابر کلسیم و منیزیم و مقدار بیشتری اسیدهای چرب غیراشباع دارد و سر‌شیر آن نیز سرشار از آنتی‌بادی‌ها و ترکیبات ضدسرطانی است. در جدول زیر مقدار موادمعدنی موجود در شیرشتر و شیر انسان مقایسه شده‌است.
سازمان خواروبار جهانی(FAO) تأیید می‌نماید که شیرشتر بیش‌از شیر حیوانات دیگر در سلامتی مؤثر است. همان‌طور که اشاره شد، وجود بتالاکتاگلوبین در شیرگاو سبب ایجاد آلرژی در شیرخواران می‌شود اما شیرشتر، که فاکتور بتالاکتاگلوبین را ندارد و دارای ترکیب شبه انسولیـن half-Cysteine می‌باشد، ممکن‌است برای کودکان و بزرگسالانی که به شیرگاو آلرژی دارند نوشیدنی لبنی مناسبی به‌شمار آید. به‌علاوه همان‌طور‌که اشاره‌شد، وجود ۵۲ واحد انسولین در یک لیتر شیرشتر سبب می‌شود که افراد دیابتی مبتلا به دیابت نوع۱، به‌راحتی از آن استفاده کنند.
پژوهش‌های متعددی که دربرخی کشورهای عربی و آفریقایی انجام‌شده نشان داده‌است که شیرشتر برای مبتلایان به دیابت نوع1، می‌تواند نوشیدنی ایده‌آلی به‌شمارآید. در یکیاز این پژوهش‌ها، یک‌گروه متشکل از ۵۴ انسان، که متوسط سن آنها ۲۰سال بوده و دیابت نوع۱ داشتند، به‌طور تصادفی انتخاب شدند و مورد‌بررسی قرار‌گرفتند. نتیجه‌ی این بررسی قابل‌توجه بوده است. در‌این‌پژوهش، به هر‌یک از این افراد به‌مدت ۴ماه، روزی دو لیوان (نیم‌‌لیتر) شیرشتر داده شد. نتیجه‌ی تحقیق نشان‌داد که پس‌از اجرای این رژیم، به‌نحو معنی‌داری از مقدار قندخون آنان کاسته‌شده و انسولین کمتری مصرف کرده‌اند. نتیجه‌ی بررسی‌های مشابهی نیز حاکی از این است که مصرف مرتب شیرشتر در نزد دیابتی‌های نوع۲ نیز با کاهش قندخون همراه بوده است.
در آغوز (کلستروم) شیرشتر، آنتی‌بادی‌هایی به‌نام ایمونوگلوبولین‌ها، مانندIgA ،IgG و IgM وجود دارد که از روده جذب‌شده و به تقویت سیستم‌‌ایمنی و سلامتی بدن کمک شایانی می‌کند.
به‌علاوه در آن لاکتوفرین، لایزوزوم (lysosome) و لاکتوپراکسیداز (lactoproxidase) وجود دارد. درواقع اثر ضدمیکربی و ضد‌التهابی شیرشتر به حضور لایزوزوم، لاکتـــوفریــن (lactoferrin)، هیدروژن‌پراکسید، لاکتوپراکسیداز و ایمونوگلوبولین‌ها و عوامل دیگر نسبت داده شده‌است.
پروتئین‌های شیرشتر شامل دو بخش مهم کازئین(۷۰تا۸۰ درصد) و پروتئینwhey (بیست تا سی درصد) می‌باشد. باید توجه‌داشت که نسبت پروتئین Whey به کازئین در شیر انسان۲۰/۸۰ و در شیرگاو ۸۰/۲۰ است.
whey protein ها یکیاز منابع اصلی پیتیدهای زیــست‌فعال (bio-active) شیرشتر هستند.پروتئین‌هایwhey شیرشتر دارای پروتئین‌آلفا‌لاکتالبومین α-Lactalbumin، آلبومین‌سرم،لاکتوفرین، ایمونوگلوبین‌ها و… می‌باشد.
آنتی‌بادی شیرشتر فقط زنجیره‌ی سنگین دارد و فاقد دو زنجیره‌ی سبک می‌باشد. این ویژگی منحصر‌به‌فرد در شیرشتر سبب افزایش نفوذپذیری این آنتی‌بادی در بافت‌های بدن می‌گردد.
شیرشتر با داشتن لاکتوفرین، که یکیاز پروتئین‌های موجود در شیر است، خواص ضدمیکربی دارد و نقش مهمی در بالا‌بردن قدرت ایمنی بدن ایفا می‌کند. در واقع وجود لاکتوفرین، ویتامینC و اسیدلاکتیک در شیرشتر سبب می‌گردد تا بتوان آن را برای افزایش توان ایمنی و پیشگیری از بیماری‌ها تجویز کرد.
لاکتوفرین، که یکیاز مهم‌ترین زیست‌فعال‌های(bio-active) شیرشتر است، ممکن‌است خاصیت ضد‌توموری و ضد‌التهابی نیز داشته باشد و از این‌رو شیرشتر می‌تواند در پیشگیری از سرطان‌های‌روده مفید واقع شود. بیواکتیوهای شیر، که به صورت غیرفعال در شیر وجود دارند، پیش‌ساز بسیاری از پیتیدهای زیست‌فعال هستند که در‌اثر آنزیم‌های گوارشی یا باکتریایی به قطعه‌هایی با فعالیت زیستی گوناکون تبدیل می‌گردند.
بیواکتیوهای شیرشتر مانند ایمونوگلوبولین‌هایA وG، لاکتوفرین، پرولاکتین و سایتوکائین‌ها که سبب تقویت و تحریک دستگاه ایمنی بدن می‌شوند و نیز بیواکتیوهایی که خاصیت ضدمیکربی نشان‌می‌دهند و شامل لاکتوفرین، لایزوزوم و لاکتوپراکسیداز می‌باشند درحفظ سلامتی و افزایش توان بدن دربرابر عوامل بیماری‌زا مؤثرند.
لاکتوفرین با اتصال‌به DNA و یا RNA، گیرنده‌های ویروس را مهار‌می‌نماید و با اعمال اثرات ضدویروسی خود از بروز بیماری‌های ویروسی پیشگیری می‌کند.
یکی دیگر از بیواکتیوهای شیرشتر لایزوزوم است. لایزوزوم، آنزیمی است با ساختمان گلیکوپروتئینی که باعمل هیدرولایزی خود بر دیواره‌ی باکتری‌های بیماری‌زا اثر‌کرده و مانع از ادامه‌ی حیات آنهامی‌شود.
آنزیم لایزوزوم در محیطPH اسیدی فعال است و PH مناسب برای فعالیت آنها حدود ۵ می‌باشد. باید توجه‌داشت این ماده که در شیرشتر وجود‌دارد، شباهت‌های آنتی‌ژنیک با شیرگاو ندارد.
لاکتوپراکسیداز نیز، تیوسیانات را در حضور پراکسید هیدروژن اکسیده می‌کند و در‌نتیجه هیپوتیوسیاناتی با خاصیت ضدمیکربی قوی تولید می‌نماید. این‌ترکیبات با گروه سولفیدریل (sulfhydryl) پروتئین‌های باکتریایی، پیوند برقرارکرده و اثر بازدارندگی خود را بر ویروس‌ها، قارچ ها و باکتری‌ها اعمال می‌نمایند.
منابع در دفتر نشریه موجود است.
ثبت نظر