آیا کدوحلوایی تأثیری روی قندخون دارد؟

• مقدمه:

کدو‌حلوایی میوه‌ای نارنجی‌رنگ است ‌که به‌طورمعمول یک قسمت آن بزرگتر و پهن‌تر از طرف دیگر است.کدوحلوایی یکی از گیاهان ارزشمند و دارای خواص منحصر به‌فرد است و ترکیبات سازنده آن متعلق به دسته‌های آلکالوییدها، فلاوونوییدها و اسیدهای چرب اشباع‌نشده مانند اولئیک و لینولئیک‌اسید می‌باشند. کدوحلوایی حاوی قسمت‌های مختلف فعال بیولوژیکی مانند پلی‌ساکاریدها، آمینوبنزوییک، استرول، پروتئین وپپتید می‌باشد. میوه آن منبع خوبی از کاروتنوئیدها (پیش‌ساز ویتامینA که ضداکسیدانی قوی است) می‌باشد. دانه کدوحلوایی حاوی نسبت قابل‌ملاحظه‌ای از اسیدآمینه ضروری و همچنین حاوی مقدار زیادی از عناصرمعدنی ضروری مختلف مانند منیزیم، روی، مس، مولیبدن و ویتامینK می‌باشد. درمیان داروهای ضدکرم، تنها تخم‌کدو می‌باشد که به‌هیچ‌وجه سمّیت نداشته و عوارضی به‌دنبال ندارد.

از خواص دارویی منحصر به‌فرد کدوحلوایی به ضددیابت، ضدسرطان، ضدالتهاب و ضدمیکروبی‌بودن آن می‌توان اشاره‌کرد. همچنین سبب کاهش فشارخون نیز می‌شود. کدوحلوایی دارای ۸۹درصد آب، ۸۰ میلی‌گرم آسکوربیک‌اسید و عنصر روی به‌میزان ۱۱۳ میلی‌گرم برگرم وزن خشک آن و سایر موادمعدنی می‌باشد.

• بررسی تأثیر کدوحلوایی بر دیابت:

دیابت یا بیماری‌قند، یک اختلال سوخت‌وسازی (متابولیک) دربدن است. دراین بیماری توانایی تولید هورمون انسولین دربدن از‌بین‌می‌رود و یا بدن دربرابر انسولین مقاوم‌شده و بنابراین انسولین تولیدی نمی‌تواند عملکرد طبیعی خود را انجام‌دهد. نقش اصلی انسولین پایین‌آوردن قندخون است که ‌توسط ساکاروزهای مختلف ایجاد می‌شود. دیابت دونوع اصلی دارد. در دیابت نوع۱، ‌تخریب سلول‌های بتا در پانکراس منجر‌به‌ نقص تولید انسولین می‌شود و در نوع۲، مقاومت پیشرونده بدن به انسولین وجود دارد که درنهایت ممکن‌است به‌تخریب سلول‌های‌بتا در پانکراس و نقص‌کامل تولید انسولین منجرگردد. در دیابت نوع۲ مشخص است که عوامل ژنتیکی، چاقی و کم‌تحرکی نقش مهمی در ابتلای فرد دارد؛ دیابت می‌تواند اعضای مختلف ‌بدن مانند چشم، کلیه و اعصاب را درگیرکند. بنابراین هدف از‌این بررسی بررسی اثر کدوحلوایی روی دیابت می‌باشد.

• یافته‌ها:

تحقیقی روی موش‌های‌نر صحرایی سالم و درمقایسه با گروهی که با تزریق آلوکسان (ماده‌ای که درالقای دیابت آزمایشگاهی درمدل حیوانی استفاده می‌گردد) مبتلابه دیابت شده‌اند‌ انجام‌گردید ولی داده‌ها نشان‌داد که تیمار موش‌های مبتلابه دیابت با پودرکدو موجب کاهش معنی‌دار گلوکز و  افزایش میزان انسولین نسبت‌به گروه مبتلابه دیابت گردید. تفاوتی بین عملکرد دوزبالا و پایین پودرکدو دیده‌نشد. بررسی بافت‌شناسی روی نمونه‌های بافتی لوزالمعده نیز این نتیجه را تأییدنمود که پودرکدو تأثیری درافزایش میانگین قطر جزایر لانگرهانس لوزالمعده دارد.

برای بررسی موادکاهنده قندخون، مقادیر مختلف مادهPBPP (پروتئین باندشده توسط پلی‌ساکارید کدوحلوایی) برای قندخون و اثر روی انسولین سرم در موش‌صحرایی دیابتی با آلوکسان مورد بررسی قرارگرفت. نتایج نشان‌داد که PBPP به‌وضوح می‌تواند سبب افزایش سطح انسولین سرم، کاهش سطح قندخون و بهبود تحمل گلوکز شود. تحقیقات نشان‌داده‌است که کدوحلوایی دارای اثرات کاهندگی قندخون مانند یک ‌داروی استاندارد در حیوانات سالم با قندخون بالا و موقت بوده و در درمان حیوانات‌دیابتی با دیابت خفیف مؤثر است.

محققان پیشنهادکردند که این اثرات ممکن‌است به‌علت افزایش ترشح انسولین از سلول‌های‌بتا در لوزالمعده باشد.

ماده‌ای به‌نام دی‌کریواینوزیتول در کدوحلوایی وجود دارد که این ماده به‌عنوان یک میانجی عمل انسولین درنظر گرفته‌شده‌است. عصاره گرفته‌شده از میوه کدو نیز ضددیابت و ضداکسیدان می‌باشد.ترکیبات فنولیک وفیتوکمیکال درمیوه کدو یافت‌شده که ضددیابت بوده و موجب کاهش قندخون می‌شوند. پودرکدو در موش‌های صحرایی دیابتی‌شده موجب کاهش درسطح آنزیم‌های‌کبدی درمقایسه باگروه کنترل‌دیابتی گردید. بررسی بافت روی نمونه‌های بافتی کبد، حاکی‌از کاهش درجه التهاب‌کبد درگروه دیابتی گردید. در آزمایش بعدی، اثر پلی‌ساکارید کدوحلوایی در شاخص‌های بیوشیمیایی و بافت لوزالمعده خرگوش مبتلابه دیابت ا‌رزیابی‌شد و با بررسی قندخون(BG)، کلسترول‌تام(TC)، تری‌گلسیریدتام(TC) و تری‌گلیسیریدکل(TG) و گلیکوزیلات هموگلوبین (HbA1C) خرگوش‌های تغذیه‌شده باجیره پلی‌ساکارید محلول در آب کدوحلوایی، نشان‌داده‌شد که پلی‌ساکارید محلول در آب کدوحلوایی اثرات‌مفیدی روی بهبود کنترل‌قند‌خون و چربی سرم دارد. مشاهده بافت‌لوزالمعده خرگوش مبتلابه دیابت نشان‌داد که پلی‌ساکارید محلول در آب می‌تواند سبب تحریک تأثیر سلول بتای جزایر پانکراس‌لوزالمعده آسیب‌دیده شده و کاهش گلوکز پلاسما را در‌بر‌داشته باشد. پلی‌ساکارید محلول در آب ‌کدوحلوایی شامل گلوکز، گالاکتوز و آرابینوز می‌باشد و همچنین تحقیقات درمورد دانه کدو حلوایی نشان‌داد که دانه کدوحلوایی و ماکرو مولکول‌های موجود درآن مانند تریگونلین‌نیکوتینیک اسید و دی‌کریواینوزیتول، دارای خواص کاهنده قند‌خون بوده و می‌توانند در حفظ و کنترل قندخون کمک‌‌نمایند.

وجود توکوفرول دردانه کدوحلوایی ممکن‌است درکاهش ابتلابه دیابت ازطریق فعالیت‌های ضداکسیدانی آن مؤثر باشد. این بررسی، ارزیابی فعالیت ضددیابتی توکوفرول دانه خام کدوحلوایی در مدل‌های موش مبتلا به‌دیابت می‌باشد . آزمایش‌های انجام‌شده حضور ایزومرهای مختلف توکوفرول در دانه خام کدوحلوایی را نشان‌می‌دهد.

در دانه خام کدوحلوایی، محتوای توکوفرول به‌مقدار میلی‌گرم بر ۱۰۰گرم یافت شده است. هنگامی‌که موش‌های دیابتی کنترل‌شده را با موش‌های صحرایی دیابتی تحت درمان با دانه خام‌کدو مقایسه‌می‌کنیم، کاهش قابل‌توجهی درقندخون و عدم سوخت‌ساز چربی مشاهده‌گردید. این نکته نیز قابل‌ذکر است‌که شاخص گلوکز کدوحلوایی25 می‌باشد.  شاخص گلوکز  پایین برای یک کربوهیدرات به‌این معنی‌است‌که آن کربوهیدرات قند خود را به‌طورملایم و تدریجی و در مدت زمانی ‌بلند آزاد‌کرده و دراختیار بدن انسان قرار‌می‌دهد و درنتیجه موجب می‌شود یک سطح ثابت، یکنواخت و ملایم از انسولین در بدن آزادشود.

• نتیجه گیری:

کدوحلوایی به‌وضوح می‌تواند سبب افزایش سطح انسولین سرم‌خون و کاهش سطح قند گردد. این گیاه به‌دلیل مهار آسیب کبدی ناشی از دیابت می‌تواند در افراد دیابتی مورد استفاده قرارگیرد.

کدوحلوایی دارای خواص ضد‌دیابتی بالقوه‌ای می‌باشد که می‌توان برای رژیم‌درمانی افراد دیابتی مورد استفاده قرارداد. با‌این‌حال بررسی‌های بیشتر در جزئیات پتانسیل رژیم‌درمانی‌کدوحلوایی ضروری می‌باشد و همچنین درمورد شواهد دارویی دانه خام کدوحلوایی به‌عنوان یک‌واسطه ضددیابت، مشخص‌شد که دارای تأثیرات مختلفی در بیماران دیابتی می‌باشد و همچنین ماکرومولکول‌های موجود در دانه کدو مانند تریگونلین، نیکوتینیک‌اسید و دی‌کریواینوزیتول دارای خواص کاهنده قندخون می‌باشد و می‌تواند به‌ بدن در فرآیند حفظ کنترل قندخون کمک‌‌نماید.