موارد مصرف و عوارض آنتی بیوتیکها
قطع دارو پیش از اتمام دارو خطر افزایش مقاومت باکتری‌ها به درمان‌های آتی را افزایش می‌دهد. باکتری‌هایی که زنده ماندند در معرض آنتی‌بیوتیک‌ها قرار خواهند گرفت و در نتیجه ممکن است در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم شوند.
آنتی‌بیوتیک‌ها، که آنتی‌باکتریال نیز از آن ها یاد می گردد ، داروهایی هستند که مانع از رشدِ باکتری‌ها می‌شوند و یا سبب کُندی رشد آن ها می گردند. آنتی‌بیوتیک‌ها شامل طیف وسیعی از داروهای قدرتمند هستند که در درمانِ بیماری‌‌های ناشی از باکتری‌ها مورد استفاده قرار می گیرند. از آنتی‌بیوتیک‌ها در درمانِ عفونت‌های ویروسی، مانند: سرماخوردگی، آنفولانزا و بیشتر سرفه‌ها، نمی توان بهره جست. این مقاله توضیح خواهد داد که موارد مصرف و عوارض آنتی بیوتیکها چیست، مقاومت‌های آنتی‌بیوتیک‌ها و همچنین شیوۀ عملکردشان چگونه است.
* آنتی‌بیوتیک چیست؟
آنتی‌بیوتیک‌ها داروهای قدرتمندی هستند که با عفونت‌های خاص مبارزه می‌کنند و در صورتی که به‌درستی مورد استفاده قرار گیرند می‌توانند جان بیماران را نجات بدهند. روند عملکرد آنتی‌بیوتیک‌ها توقف تکثیر باکتری‌ها و یا از بین بردن آن ها می باشد.
پیش از آن که باکتری‌ها بتوانند تکثیر شوند و نشانه های بیماری را ایجاد کنند، سیستم ایمنی معمولا آن ها را از بین می برد. گلبول‌های سفید (WBCs) به باکتری‌های مضر حمله می‌کنند و حتی در صورت بروز نشانه ها، سیستم ایمنی اغلب با آن ها مقابله و مبارزه می‌کند. باوجوداین، گاهی‌اوقات تعداد باکتری‌های مضر بیش از حد است و سیستم ایمنی نمی‌تواند با آن ها مبارزه کند. در این زمان است که آنتی‌بیوتیک‌ها ظاهر شده و سودمند ظاهر می شوند.
پنی‌سیلین را از نخستین خانواده های آنتی‌بیوتیک باید دانست. آنتی‌بیوتیک‌های مبتنی بر پنی‌سیلین، مانند: آمپی‌سیلین(ampicillin) ، آموکسی‌سیلین (amoxicillin ) و پنی‌سیلین G (penicillin G )، همچنان برای درمانِ انواع عفونت‌ها مدت‌ها است که در دسترس هستند و وجود دارند.
* مقاومت آنتی بیوتیکی چیست؟
یکی از مسائل نگران کننده در جامعه امروزی ، استفاده بیش از حد افراد از آنتی بیوتیکها می باشد. پزشکان معتقد هستند که استفادۀ بیش از حد در افزایشِ تعداد عفونت‌های باکتریایی نقش بسیار مهمی دارد به طوری که سبب مقاوم شدن عفونت‌ها در برابر داروهای باکتریایی می شوند.
طبق گزارشِ مراکز کنترل بیماری ( CDC)، استفادۀ بیش از حد و خودسرانه از آنتی‌بیوتیک به معضلی خاص بدل گشته و استفاده از آنتی‌بیوتیک در برخی از مناطق، مانند: جنوب شرقی، بیشتر است. برای نمونه استفاده از کارباپنم‌ها (carbapenems )، گروه اصلی آنتی‌بیوتیک‌های خط آخر، از سال 2007 تا 2010 با افزایش چشمگیری همراه بوده است.
الکساندر فلمینگ (Alexander Fleming)مخترع آنتی بیوتیک در سخنرانی‌اش در پذیرش جایزۀ نوبل در سال 1945، گفت:
«پس این خطر وجود دارد که انسان نادان به‌راحتی دوز ناکافی از دارو را مصرف کند و به‌واسطۀ مواجهۀ میکروب‌های بدنش با مقادیر غیرکشندۀ دارو آن ها را در برابر این داروها مقاوم کند.»
همان طور که مردی تقریبا 70 سال پیش اولین آنتی‌بیوتیک را کشف کرد، مقاومت دارویی به مسئلۀ شایعی تبدیل شد.
* شیوۀ عملکرد آنتی‌بیوتیک‌ها
انواع مختلفی از آنتی‌بیوتیک‌ها وجود دارند که به یکی از دو روش زیر عمل می‌کنند:
*آنتی‌بیوتیکِ آنتی‌باکتریایی، مانند: پنی‌سیلین، باکتری‌ها را می‌کشد. این داروها معمولا یا در تشکیل دیواره‌های سلولی باکتریایی و یا محتوای سلولی آن ها اخلال ایجاد می‌کنند.
*مهارگر باکتری یا باکتریواستاتیک تکثیرِ باکتری‌ها را متوقف می‌کند.
* موارد استفاده آنتی بیوتیک ها:
پزشک جهت درمانِ عفونت‌های باکتریایی آنتی‌بیوتیک‌ها را تجویز می‌کند. آنتی‌بیوتیک‌ها در برابر عفونت‌های ویروسی داروهای موثری نیستند. آگاهی از این موضوع که آیا عفونتی ویروسی و یا باکتریایی است به درمانِ موثر آن ها کمک می نماید. ویروس‌ها بیشتر موجب عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی ( URTIs : upper respiratory tract infections)، مانند: سرماخوردگی و آنفولانزا، می‌شوند. آنتی‌بیوتیک‌ها در برابر این ویروس‌ها کارایی ندارند.
استفاده بیش ازحد و نادرست از آنتی‌بیوتیک‌ها ، منجر به مقاوم شدن باکتری ها در برابر آن می شوند. این امر به این معناست که آنتی‌بیوتیک در برابر نوع باکتری اثربخشی کمتری خواهد داشت به طوری که باکتری می‌تواند مکانیزم دفاعی‌اش را بهبود بخشد. پزشک می‌تواند برای درمانِ انواع گسترده‌ای از عفونت‌ها از طیف وسیعی از آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده کند. آنتی‌بیوتیک‌هایی که طیف محدودتری دارند تنها در برابر چند نوع از باکتری‌ها موثر هستند.
برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها به باکتری‌های هوازی حمله می‌کنند در حالی که برخی دیگر باکتری‌های غیرهوازی را مورد هجوم قرار می دهند. باکتری‌های هوازی به اکسیژن نیاز دارند و باکتری‌های غیرهوازی به اکسیژن نیاز ندارند.
در برخی از موارد، متخصص مراقبت‌های بهداشتی ممکن است به جای درمانِ عفونت برای پیشگیری از آن آنتی‌بیوتیک ارائه دهد که معمولا پیش از جراحی این اتفاق رخ می‌دهد. این امر استفادۀ «پیشگیری‌کننده» از آنتی‌بیوتیک‌ها است. افراد معمولا پیش از جراحی شکم و یا روده و جراحی های ارتوپدیک از این آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده می‌کنند.
* عوارض جانبی آنتی بیوتیک ها:
آنتی‌بیوتیک‌ها معمولا عوارض جانبی زیر را ایجاد می‌کنند:
- اسهال
-حالت تهوع
-استفراغ
-راش
-ناراحتی معده
-با مصرف آنتی‌بیوتیک‌های خاص و یا مصرف طولانی‌مدتشان، عفونت‌های قارچی دهان، دستگاه گوارشی و عفونت قارچی واژن ممکن است رخ دهد.
عوارض جانبی که احتمال بروزشان کمتر است:
-تشکیل سنگ کلیه به هنگام مصرف سولفونامیدها (sulphonamides)
-لخته شدنِ غیرطبیعی خون به هنگام مصرف برخی از سفالوسپورین‌ها (cephalosporins)
-حساسیت به نور خورشید، هنگام مصرف تتراسایکلین‌ها (tetracyclines)
-اختلالات خونی، هنگام مصرف تری‌متوپریم (trimethoprim)
-ناشنوایی، هنگام مصرف اریترومایسین (erythromycin ) و آمینوگلیکوزیدها (aminoglycosides)
برخی از افراد، به‌ویژه افراد سالخورده، ممکن است التهاب روده را تجربه کنند که به اسهال خونی و شدید منجر می‌شود. در مورادی که کمتر شایع هستند، پنی‌سیلین‌ها، سفالوسپورین‌ها و اریترومایسین می‌توانند به روده‌های ملتهب منجر شوند.
* حساسیت به آنتی بیوتیک:
برخی از افراد ممکن است به آنتی‌بیوتیک‌ها، به‌ویژه پنی‌سیلین‌ها، حساسیت نشان دهند. عوارض جانبی ممکن است شامل راش، ورم صورت و زبان و مشکلات تنفسی باشند. واکنش‌های آلرژیک به آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است به صورت حساسیت‌های فوری و یا با تاخیر باشند.
هر فردی که به آنتی‌بیوتیک واکنش آلرژیک داشته باشد، باید به پزشک یا داروساز خود اعلام نماید. واکنش به آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند جدی و گاهی کشنده باشد. به این واکنش‌ها واکنش‌های آنافیلاکسی گفته می‌شود.
افراد مبتلا به کم‌کاری کبدی و کلیوی باید هنگام مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها محتاط باشند. این مسئله ممکن است بر انواع آنتی‌بیوتیک‌هایی که ممکن است مصرف کنند و یا دوزهایی که دریافت می‌کنند تاثیرگذار باشد. همچنین زنان باردار و شیرده باید پیرامون بهترین آنتی‌بیوتیکی که می‌توانند دریافت کنند با پزشک خود مشورت نمایند.
* تداخلات دارویی آنتی بیوتیک ها:
افرادی که آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنند نباید داروهای شیمیایی و یا داروهای گیاهی دیگری را بدون مشورت با پزشکشان استفاده کنند. داروهای بدون نسخه نیز ممکن است با آنتی‌بیوتیک‌ها تداخل داشته باشند.
برخی از پزشکان معتقدند که آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند اثربخشی داروهای ضدبارداری خوراکی را کاهش دهند. باوجوداین، تحقیقات به طور کلی این مسئله را تایید نمی‌کنند. باوجوداین، افرادی که به علت ناراحتی معده ، اسهال و استفراغ را تجربه می‌کنند و یا در طول بیماری‌شان از داروهای ضدبارداری خوراکی استفاده نمی‌کنند ممکن است کاهش اثربخشی آن ها را متوجه شوند. در این شرایط، اقدامات احتیاطی ضدبارداری را انجام دهید.
* نحوۀ مصرف آنتی بیوتیک ها :
افراد اغلب آنتی‌بیوتیک را به صورت خوراکی مصرف می‌کنند. باوجوداین، پزشکان می‌توانند به صورت تزریقی و یا به صورت استفادۀ مستقیم بر روی قسمتی از بدن که دچار عفونت شده است آن ها را تجویز کنند. اغلب آنتی‌بیوتیک‌ها طی چند ساعت مبارزه با عفونت را آغاز می نمایند. برای پیشگیری از بازگشت عفونت ، دورۀ درمان با داروهای آنتی‌بیوتیکی را حتما کامل کنید.
قطع دارو پیش از اتمام دارو خطر افزایش مقاومت باکتری‌ها به درمان‌های آتی را افزایش می‌دهد. باکتری‌هایی که زنده ماندند در معرض آنتی‌بیوتیک‌ها قرار خواهند گرفت و در نتیجه ممکن است در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم شوند. شخص باید حتی پس از مشاهدۀ نشانه های بهبودی دورۀ درمان با آنتی‌بیوتیک را کامل کند.
برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها را با موادغذایی و نوشیدنی‌های خاص مصرف نکنید. برخی دیگر را با معدۀ خالی و تقریبا یک ساعت پیش از غذا و یا دو ساعت پس از آن مصرف کنید. برای موثر بودن دارو حتما دستورالعمل‌ها را به‌درستی دنبال کنید.
افرادی که مترونیدازول مصرف می‌کنند نباید الکل بنوشند. هنگام مصرف تتراسایکلین از مصرف لبنیات خودداری کنید زیرا این امر ممکن است که باعث اختلال در جذب دارو شود.
جهت کسب اطلاعات بیشتربه سایت پزشکی امروز مراجعه نمایید.
مطالب مرتبط
ثبت نظر