واکنش‌های ناگوار غیر آلرژیک:
در بسیاری موارد، آنچه که به‌نظر می‌رسد آلرژی دارویی باشد درواقع واکنشی است که دستگاه ایمنی را درگیرنمی‌کند. با وجودی‌که به‌نظر می‌آید این واکنش‌ها شبیه
آلرژی باشد ولی ممکن‌است
این واکنش‌های دارویی از عوارض جانبی دارو یا شناسه‌ی یک حساسیت دارویی باشند و واکنش آلرژیک به شمار نمی‌روند. بعضی از نمونه داروهایی که به‌طور رایج سبب بروز واکنش‌های آلرژیک می‌شوند عبارتند‌از:
• داروهای کنتراست رادیوگرافی. بعضی اشخاص نسبت به داروهای کنتراست داخل وریدی مورد‌استفاده در بعضی آزمون‌های رادیوگرافی حساسیت دارند. واکنش ایجاد شده به‌علت استفاده از این داروها ممکن‌است سبب ایجاد خارش، گُرگرفتگی و سقوط فشارخون شود.
• آسپیرین و سایر مسکن‌های درد. دربعضی اشخاص، مصرف آسپیرین، ایبوپروفن، ناپروکسن و داروهای دیگر ممکن‌است سبب اختـلال در تنفس، خس‌خس وکهیر گردند.
• آنتی‌بیوتیک‌ها. مصرف بعضی از آنتی‌بیوتیک‌ها غالباً سبب بروز واکنش‌هایی مانند معده درد یا اسهال می‌گردد.
• داروهای فشارخون بالا. گاهی مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) سبب سرفه و تورم لب‌ها، زبان و صورت می‌شوند.
درعین‌حال که ممکن‌است درهر شخصی نسبت به یک دارو، واکنش آلرژیک یا غیر‌آلرژیک ایجاد شود، اما عواملی چند سبب افزایش احتمال بروزاین واکنش‌ها می‌شوند. این عوامل عبارتند‌از:
• داشتن سابقه واکنش آلرژیک نسبت به همین دارو یا داروی دیگر. حتی اگر واکنش‌های قبلی خفیف بوده باشد باز هم ممکن‌است بیمار درمعرض واکنش شدیدی قرارگیرد.
• استفاده از داروی مشابه با دارویی که در‌گذشته سبب ایجاد واکنش شده‌است. به‌عنوان مثال اگر بیمار نسبت به پنی‌سیلین واکنش داشته باشد، ممکن‌است به بعضی آنتی‌بیوتیک‌های دیگر حساس باشد.
• ضعیف بودن دستگاه ایمنی به‌علت حالاتی مانند ویروس اپشتین‌بار یا HIV/AIDS
• وجود سابـــقه آلرژی‌‌های دیگر مانند تب‌یونجه
• مصرف همزمان چند دارو یا مصرف مکرر یک دارو
آن عده که درآنها احتمال ایجاد واکنش شدیدتر نسبت به داروها وجود دارد عبارتند‌از:
ـ آسم
ـ بیماری قلب
ـ فشارخون بالا
ـ عوارض واکنش‌های شدید دارویی ممکن‌است به‌صورت زیر باشد:
• آنافیلاکسی. این واکنش شدید آلرژی ممکن‌است تهدیدکننده باشد و یک اورژانس طبی تلقی می‌شود.
• کم‌خونی ناشی‌از دارو. این حالت وقتی اتفاق می‌افتد که دارو سبب ایجاد واکنش دستگاه ایمنی شود که گویچه‌های خونی را تخریب کند.
• ناخوشی سرم. پیدایش ناخوشی سرم ممکن‌است سبب نشانه‌های وخیم شده و به صدمه‌ی عضوی بیانجامد. شناسه‌ها و نشانه‌های این ناخوشی شامل راش و درد مفصل است و معمولاً یک هفته یا بیشتر پس‌ازمصرف دارو آغاز می‌شود.
واکنش‌های دارویی ممکن‌است سبب ایجاد حالات زیر شوند:
• استفاده از دارویی با اثر کمتر. درصورت وجود واکنش ناگوار یا آلرژی نسبت به یک دارو، ممکن است لازم باشد دارویی دیگر مصرف شود که تأثیر داروی اولیه را نداشته باشد.
• نیاز به استفاده از دارویی که سبب بروز واکنش شود. درصورتی‌که داروی مؤثر دیگری موجود نباشد، ممکن‌است بیمار به استفاده از دارویی نیاز داشته باشد که سبب بروز عوارض‌جانبی دراز مدت و ناراحت‌کننده شود.
درصورت وجود واکنش دور از انتظار دارویی، اقداماتی که پزشک برای انجام تشخیص منشا مشکل انجام می‌دهد به قرار زیراست:
• معاینه جسمی. افزون‌بر معاینه‌ی‌جسمی، پزشک سوالاتی هم مطرح خواهد ساخت. به‌عنوان‌مثال، ممکن‌است از بیمار سوال شود نشانه‌ها چه مدت بعد‌از مصرف دارو به‌وجود آمد.
• آزمایش خون. از نمونه‌ی خون فقط برای تشخیص تعداد اندکی از داروها استفاده می‌شود مثل بعضی آنتی‌بیوتیک‌ها، شل‌کننده‌های عضلانی و انسولین.
آزمون‌های جلدی معمولاً بیشتر ترجیح داده می‌شوند زیرا در تشخیص آلرژی دارویی صحیح‌ترعمل می‌کنند ولی ممکن‌است از آزمایش‌‌های خون وقتی استفاده شود که شخصی در سابقه‌ی خود دارای واکنش شدید بوده است زیرا انجام آزمون جلدی سبب بروز یک واکنش دیگر ازاین دست خواهد شد.
• آزمون‌های جلدی. درمورد بعضی داروها، ازجمله بعضی آنتی‌بیوتیک‌ها، برای تعیین آلرژی داشتن بیمار از آزمون جلدی آلرژی استفاده می‌شود. به‌این‌منظور، مقدار اندکی زیر پوست ساعد یا پشت تزریق می‌کنند. درصورت وجود آلرژی به داروی مورد آزمایش، در پوست یک برجستگی سرخ‌رنگ یا واکنشی دیگر به وجود می‌آید.
• آزمون تحریک دارو. برای انــجام آزمـون تحریــکی دارو drug provocation test، به‌تدریج مقادیر فزاینده‌ی داروی مورد نظر تجویز می‌شود. دارو را می‌توان از راه‌های مختلف آزمود. ازجمله خوراکی یا زیر جلد. بروز واکنش‌نشانه‌ی احتمال آلرژی یا حساسیت نسبت به دارو است. اگر بروز واکنش‌نسبت به دارو خفیف باشد یا مدرکی مبنی بر بروز واکنش آلرژیک نباشد، آن دارو گزینه‌ی مطمئنی برای درمان است. این آزمون معمولاً فقط وقتی مورد استفاده قرار می‌گیرد که دارو به‌دلیل دیگری تأثیر نداشته یا گزینه‌ی دیگری موجود نباشد. همچنین ازاین آزمون وقتی استفاده می‌شود که نتوان از آزمون‌های جلدی و خونی نتیجه گرفت. خطر انجام این آزمون شامل است بر پیدایش واکنش شدید واحتمالاً آنافیلاکسی. به‌طور معمول، آزمون‌های تحریکی برای آلرژی دارویی فقط در مراکز تخصصی آلرژی انجام می‌شود.
معمولاً درمان آلرژی دارویی شامل قطع دارو است. ممکن است بیمار برای تسکین نشانه‌ها به دارو یا درحالت بروز واکنش شدید به تیمار اورژانس نیاز داشته باشد.
• واکنش‌های جزئی مانند راش یا کهیر با آنتی‌هیستامین‌های معمولی ازجمله دیفن‌هیدرامین بهبود می‌یابند. بیمار باید پیش‌از مصرف این داروها با پزشک تماس بگیرد تا مطمئن شود به درمان دیگری نیاز ندارد.
• واکنش‌های جدی ممکن‌است به درمان با کورتیکوستروئیدهای خوراکی یا تزریقی دربیمارستان نیاز داشته باشند. درصورت وجود راش یا کهیر شدید، ورم، کوتاهی نفس، سرگیجه یا سایر شناسه‌ها یا نشانه‌های واکنش شدید باید به درمان اورژانس اقدام کرد.
• آنافیلاکسی، یک حالت اورژانس است که برای حفظ فشار خون و حمایت از تنفس به تزریق فوری اپینفرین و تیمار در بیمارستان نیاز دارد. درصورتی‌که واکنش جدی آلرژیک نسبت به دارو وجود داشته باشد باید از پزشک سـوال شود آیا همراه داشتن شات تزریق اپینفرین ضروری است؟
حساسیت‌زدایی:
دربعضی موارد می‌توان حساسیت به یک دارو را ابتدا با تجویز مقدار بسیار اندک دارو و سپس افزایش تدریجی مقدار آن ازبین برد.این کار باید زیر نظر پزشک و ترجیحاً درمطب، بیمارستان یا کلینیک آلرژی انجام شود. به طورکلی، این کار فقط زمانی انجام می‌گیرد که بیمار نسبت به یک دارو دچار آلرژی است و برای آن دارو، بدیل مناسبی وجود ندارد.
درصورت وجود سابقه‌ی احتمالی آلرژی دارویی، با انجام آزمون جلدی می‌توان در این زمینه مطمئن شد. معمولاً آزمون‌هایی که درمورد آلرژی پنی‌سیلین انجام می‌شود مطمئن‌تر ازآزمون‌های جلدی است که برای آلرژی نسبت به سایر داروها اجرا می‌گردد.
وقتی‌که شخص می‌داند به آلرژی دارویی مبتلا است، لازم است از آن دارو و داروهای وابسته پرهیز کند. باید مسأله‌ی وجود آلرژی دارویی به تمام خبرگان سلامت ازجمله دندانپزشک اطلاع‌داده شود. درموارد بروز حادثه، باید بیمار از علائم آگاهاننده‌ی طبی استفاده‌کند تا کارمندان اورژانس به‌وجود آلرژی آگاه باشند. همچنین لازم است بیمار سوزن آماده‌ی تزریق اپینفرین به همراه داشته باشد.
ثبت نظر