کتامین و افسردگی دوقطبی

داروی کِتامین‌Ketamine، در بیماران با اختلال دوقطبی مقاوم به درمان، حالت لذت‌جویی را به سرعت و قبل‌از سایر فعالیت‌های ضد افسردگی به بیمار باز می‌گرداند
در آزمایش موسسه‌ی ملی بهداشت(NIH)، کتامین دارویی سریع‌العمل، به‌عنوان بالابرنده‌ی روحیه، که رفتار لذت جویانه را مستقل و جلوتر از سایر تاثیرات ضدافسردگی دارو بازمی‌گرداند شناخته شده‌است.
 در‌عرض 40دقیقه بعداز تزریق کِتامین، بیماران افسرده‌ی مبتلا به اختلال دوقطبیِ مقاوم به درمان، تغییر در علائم اصلی افسردگی و از دست دادن علاقه به فعالیت‌های شادی‌آور را که تا 14روز طول می‌کشید، تجربه کردند. اسکن‌های مغزی، عامل را در فعالیت شدت یافته در محل‌های پیشانی و عمقی نیمکره‌ی راست مغز، ردیابی کردند.
دکتر کارلوس ساراته Carlos Zarate، از موسسه‌ی ملی بهداشت روان (NIMH)، معتقد است: «یافته‌های ما کمک می‌کنند تا هرآنچه که به‌صورت سنتی تحت‌عنوان «افسردگی» یک کاسه شده است، را کنار بگذاریم. ما کار خود را با ترکیبی شروع کردیم که در مقایسه با داروهای ضدافسردگی رایج، واکنش منحصر به فردی را ازطریق سیستم‌های متفاوت مغزی نشان می‌دهد.
این روش با پروژه‌ی شاخص‌های تحقیقاتی NIMH سازگار است که پیگیر بررسی این عملکردهاست، مثل توانایی جستجو و تجربه‌ی ثمرات آن روی سیستم‌های مغزی مربوطه که می‌تواند در یک یا چند گروه بیماری، زیرگروه‌های بیماران را شناسایی کند.
ساراتِه و همکارانش یافته‌هایشان را در شماره‌‌ی 14 اکتبر ۲۰۱۴ نشریه‌ی Translational Psychiatry به‌چاپ رساندند.
اگرچه معالجات موثر، یکی از دو علائم اصلی افسردگی و اختلال دوقطبی را به‌حساب آورده است، به‌خاطر فقدان بررسی درمان کاهش فعالیت‌های لذت‌آور یا به‌عبارتی، درمان ابتلا به بی‌لذتی anhedonia، نقصان‌هایی داشته است. کِتامین که مدت طولانی به‌عنوان داروی بیهوشی و گاهی ماده‌ای (سکرآور) در شب‌نشینی‌ها (club drug) استفاده می‌شد، و مکانیسم عمل آن، اخیراً به‌عنوان گروه جدیدی از ضدافسردگی‌های سریع‌العمل که می‌توانند به جای چندهفته، درعرض چند ساعت پایین بودن خلق را برطرف کنند، در مرکز توجه پژوهش‌ها قرار گرفته است.
پژوهشگران NIMH، برمبنای تحقیقات گذشته‌شان، انتظار داشتند فعالیت درمانی کِتامین در درمان بی‌لذتی، قابل ردیابی باشد،  همان‌طور که برای سایر علائم افسردگی بود تا روی ناحیه‌ی مغز میانی بیمار تأثیر گذاشته و همان مسیر و دوره‌ی زمانی را دنبال کند.
پژوهشگران، برای فهم این موضوع، دارو یا دارونمایی را به 36بیمار در مرحله‌ی افسردگی ناشی‌از اختلال دوقطبی تزریق کردند. آنها با جدا کردن موارد بی‌لذتی از سایر علائم افسردگی، کشف کردند که کِتامین، شروعی قوی برای درمان بی‌لذتی است که تأثیر آن زودتر و مستقل از سایـر تأثیـرات دارو خــود را نشان می‌دهد.
میزان بهبود بی‌لذتی (anhedonia) در بیمارانی که کِتامین به آنها تزریق شد، در عرض ۴۰دقیقه، در مقایسه با افرادی که درمعرض تزریق دارونما قرارگرفتند بسیار واضح بوده که تأثیر آن در برخی بیماران تا دو هفته بعد نیز قابل ردیابی بود. سایر علائم افسردگی درعرض 2ساعت بهبود پیدا کردند. تأثیر ضد بی‌لذتی دارو، که حتی در غیاب سایر تاثیرات ضدافسردگی(antidepressant) به‌مقدار زیادی باقی‌ماند، دلیل نقش یگانه‌ی این دارو در درمان این اختلال می‌باشد. سپس، پژوهشگران زیرمجموعه‌ای از بیماران را که کِتامین تزریق کرده بودند، با استفاده از PET که با تزریق گلوکز علامتگذاری شده با ماده‌ی رادیواکتیو (tagged glucose) انجام شد  نشان دادند که چه قسمت‌هایی از مغز فعال هستند. اسکن‌ها نشان‌دادند که کِتامین، فعالیت را جهش‌وار شروع کرده است، آنهم نه در حوزه‌ی مغز میانی که انتظارش را داشتند، بلکه تقریباً در قشر پشتی (بالایی)  کمربند قدامی، the dorsal (upper) anterior cingulate cortex نزدیک قسمت میانی جلوی مغز و پوتامن (putamen) در عمق نیمکره‌ی راست مغز.
به گفته‌ی این پژوهشگران، فعالیت جهشی در این مناطق می‌تواند افزایش تحرک یا قابلیت پذیرش تجارب لذت‌بخش را منعکس کند. آنها معتقدند، بیماران افسرده معمولاً مشکلات تصور مثبت، یا تجربه‌های رضایت‌بخش را دارند که می‌تواند با عملکرد تضعیف‌شده‌ی مدار قشر پسین کمربند قدامی سازگار باشد. هرچند، تأیید یافته‌های این تصویربرداری باید منوط به مقایسه‌ی نتایج آزمایش مشابه کِتامین  در درمان افسردگی تک قطبی ماژور (MDD) که توسط NIMH درحال تکمیل است باشد.
شواهد دیگر حکایت از این دارند که عمل کِتامین در‌این مدار با تأثیراتش روی واسطه‌ی شیمیایی اصلی هیجانی مغـز
(brain’s major excitatory neuotransmitter) گلوتامات و تأثیرات کاهنده روی پیام‌آور شیمیایی پاسخ محور (reward-related) دوپامین تعدیل می‌شود. این یافته‌ها دلیل حمایت فزاینده از اثربخشی ضدافسردگیِ این دارو از طریق هدف قراردادن این مسیر neurochemical می‌باشد. تداوم تحقیقات، در‌حال کشفِ بالقوه‌ی شیوه‌های عملی‌تر تحویل کِتامین و ضدافسردگی‌های تجربی مربوط به آن به شکل اسپری بینی است.
با این همه، کتامین هنوز توسط  F.D.A به‌عنوان درمانی برای افسردگی تایید نشده است. کتامین اغلب در درمان‌های دامپزشکی استفاده می‌شود و استفاده‌ی نادرست از آن می‌تواند منجر به ایجاد توهم، هذیان و فراموشی شود.