اسپری بینی؛ درمان جدید اختلالات ذهنی

محققان ابزار جدیدی را آزمایش‌کرده‌اند که برای رساندن درمان‌های هورمونی اختلالات ذهنی (Mental Illnes) ازطریق بینی، روشی جهت انتقال دارو به مغز با کمترین اثرات‌جانبی می‌باشد.

حدود یک تَن از هر صد فرد در کشور نروژ، در‌طول زندگی خود مبتلا به شیزوفرنی یا اوتیسم می‌شود. به‌علاوه در هر‌مقطع زمانی حدود ۲۰۰۰۰ فرد در‌حال دریافت درمان برای این دو بیماری هستند و بسیاری‌از اختلالات روانپزشکی مانند اوتیسم، شیزوفرنی و بیماری دوقطبی خود را به‌صورت عملکرد اجتماعی‌ضعیف نشان‌می‌دهند.

اکسی‌توسین هورمونی است که بر رفتار اجتماعی تأثیرگذار می‌باشد و برای درمان بیماری‌های ذهنی نویدبخش بوده است. امروزه محققان متوجه شده‌اند که دوز پایین اکسی‌توسین می‌تواند به بیماران ذهنی کمک کند تا پیام‌های اجتماعی را بهتر دریافت کنند.

تعدیل رفتار اجتماعی:

از دیرباز اکسی‌توسین در مراحل پرورش کودک نقش مهمی داشته است. به‌این‌صورت که بارداری، تولد و ترشح شیر در دوران شیردهی را تسهیل می‌کند. به‌علاوه اکسی‌توسین عملکرد قلبی و سطح مایعات بدن را تنظیم‌می‌کند.

اکسی‌توسین یک نوروپپتید است که در‌سال ‌1953 کشف‌شد. پپتیدها گروهی از مولکول‌ها هستند که از رشته‌ای (زنجیره‌ای) از اسیدهای‌آمینه، تشکیل شده‌اند. اسیدهای‌آمینه واحدهای تشکیل‌دهنده‌ی پروتئین‌ها هستند که در همه‌ی انواع سلول‌ها دیده می‌شوند. اکسی‌توسین در هیپوتالاموس تولید‌می‌شود که مرکز تنظیم‌کننده‌ی مغز برای سیستم‌ هورمونی است.

ورود دارو از‌طریق بینی:

محققان به‌دلیل نقش اکسی‌توسین در رفتار اجتماعی، احتمال تجویز این هورمون را برای درمان بیماری ذهنی مورد بررسی‌قرار دادند. از آنجا که اکسی‌توسین یک مولکول به‌نسبت بزرگ است، در‌ عبور از سد میان مغز و گردش خون (BBB) مشکل دارد. در‌نتیجه محققان اکسی‌توسین را برای بیماران از راه بینی تجویز کردند چرا‌که این مسیر بدون برخورد به سد‌خونی مغزی مستقیم به مغز راه دارد.

دوزهای اندک بهترین عملکرد را دارند:

۱۶مرد سالم، دو دوز مختلف اکسی‌توسین را در‌کنار دارونما دریافت‌کردند. همچنین داوطلبان برای مقایسه‌ی اثر اکسی‌توسین در گردش‌خون، یک دوز داخل وریدی اکسی‌توسین دریافت‌کردند. محققان مشاهده کردند تنها در افرادی‌که دوز اندک اکسی‌توسین دریافت‌کرده بودند، چگونگی دریافت پیام‌های اجتماعی متفاوت بود.
نتایج نشان‌می‌دهد که تجویز اکسی‌توسین از راه بینی بر عملکرد مغز تأثیرگذار می‌باشد و مشاهده‌نشدن هیچ اثری پس‌از درمان وریدی، حاکی از آن است که طبق باوری که از گذشته وجود داشت، اکسی‌توسین تجویزشده از راه بینی مستقیم به مغز می‌رود.

دوز کمتری که همچنان بر رفتار تأثیر می‌گذارد، مستلزم خطر کمتر اثرگذاری بر دیگر سیستم‌های تنظیم‌کننده‌ی بدن است. در‌واقع دوزهـای خیلی بـالای اکسی‌توسین می‌تواند اثر معکوس بر رفتار اجتماعی داشته باشد و افرادی که حفره‌های بینی بزرگ‌تری دارند، پاسخ قوی‌تری به دوز پایین اکسی‌توسین می‌دهند.

کمک‌ به تنفس:

اوپتی‌نوز(Opti Nose) از فناوری جدیدی برای انتقال دارو به مغز استفاده می‌کند که از تنفس کاربر برای حرکت‌دادن دارو به اعماق حفره‌‌ی بینی استفاده می‌کند. این ابزار اکسی‌توسین را به قسمت‌های بالای حفره‌ی بینی بیمار می‌فرستد. وقتی دارو به اعماق بینی نفوذ می‌کند، امکان رسیدن به مغز از خلال مسیرهای عصبی از بالاترین بخش حفره‌ی بینی فراهم می‌شود. ابزارهای مرسوم اسپری بینی برای رساندن مداوم مقدار کافی دارو به قسمت‌های فوقانی بینی مناسب نیستند.

همچنین این ابزار حفره‌ی بینی را گسترش(‌Expand) می‌دهد و امکان رساندن دارو از بینی به مغز را تسهیل می‌نماید. دمیدن کاربر به درون ابزار منجر به بسته‌شدن کام نرم و جلوگیری از فرو‌رفتن دارو به درون حلق می‌شود.

از آنجا‌که داروی کمتری در مسیر اتلاف می‌گردد‌، بیماران می‌توانند دوزهای کمتری از آن استفاده‌کنند و در‌نتیجه عوارض جانبی کمتری در آنها ایجاد می‌شود.