شناسایی منابع استرس

سروصدای کودکان، همهمه‌ی حاضران، سررسید پرداخت قبض‌های برق و آب و تلفن وگاز وستونی از پرونده‌های در دست اقدام روی میز کار و .... غیر قابل انکار است که زندگی سرشار از استرس است. درک انواع و منابع استرس، چه بزرگ و چه کوچک، چه کوتاه مدت وچه بلندمدت، چه درونی وچه بیرونی، بخش با اهمیت تدبیر یا مدیریت استرس را تشکیل می‌دهد. پس باید استرس‌ها را شناخت.
 دونوع اصلی استرس
 واکنش‌ بدن نسبت به فشارهای موجود را استرس stress می‌نامند. عوامل استرس‌زا stressor، در واقع رویدادها یا شرایط موجود در  محیط هستند که شعله‌ی آتش استرس را می‌افروزند. برحسب آنکه، عامل استرس‌زا یا ایجادکننده‌ی استرس جدید وتازه باشد (استرس‌حاد) ویا عامل ایجاد کننده‌ی استرس، مدتها درمحیط موجود باشد (استرس مزمن) بدن انسان به گونه‌یی متفاوت نسبت به آن واکنش می‌کند.
استرس حاد
این نوع استرس را عکس‌العمل یا پاسخ جنگ یا گریز هم می‌نامند. در واقع استرس حاد، واکنش‌بلافاصله وآنی‌بدن نسبت به تهدید،چالش ترس قابل توجه است. با اشاره به این بیت از سعدی علیه‌الرحمه، می‌توان این نوع استرس‌را بیشتر شناخت. این شاعر بزرگ ایران چنین می‌فرماید:

چوجنگ آوری با کسی برستیز       که از وی گزیرت بود یا گریز

 عکس‌العمل نسبت به استرس حاد، به صورت فوری و شدید بروز می‌کند و دربعضی موارد ممکن است سبب ایجاد هیجان شود. از نمونه‌های عوامل ایجادکننده‌ی استرس حاد، می‌توان مصاحبه‌برای استخدام، فراریا تسلیم، فرار یا جنگ و یا هیجان ناشی از اسکی‌کردن را نام برد.
معمولاً با یک رویداد استرس حاد در  افراد سالم، مشکلی ایجاد نمی‌‌شود. اما استرس حادی که شدید باشد ممکن است سبب بروز مشکلات سلامت روان مانند نابسامانی‌استرس پسا‌ضربه‌یی و حتی دشواری‌های جسمی ازجمله حمله‌ی قلبی شود.
استرس مزمن
درواقع استرس حادی که خفیف باشد سودمند هم هست و به فعال شدن، انگیزه یافتن و با انرژی شدن انسان می‌انجامد. اما مشکل وقتی بروز می‌کند که عوامل استرس‌زای حاد روی هم انباشته شده ورفع نشوند. این استرس پایدار و دائمی ممکن است به بروز مشکلات سلامت ازجمله انواع سردردها و بی‌خوابی‌ منتهی شود. عکس‌العمل نسبت ‌به استرس مزمن بسیار فریبنده‌تر و زیرکانه تراز عکس‌العمل نسبت به استرس حاد است ولی ممکن است  آثار وتبعات آن طولانی‌ترومشکل‌آفرین‌تر باشد.
 تدبیر مؤثر استرس شامل شناسایی استرس و تدبیر استرس حاد ومزمن است.
شناخت عوامــل ایجادکننده استرس
مدیریت یا تدبیر موثر وکارآمد استرس با شناسایی منابع استرس و ایجاد راهکارهایی برای تدبیرشان آغاز می‌شود. یک راه برای انجام این کار، نوشتن فهرستی از موقعیت‌ها، دلشوره‌ها یا چالش‌هایی است که سبب شعله‌ور شدن آتش پاسخ استرس می‌شوند. هم اکنون باید نشست ولحظه‌یی وقت صرف کرد و10موضوع اصلی را نوشت که با آن روبروئیم. با این کارمشخص خواهد شد که بعضی عوامل استرس‌زا، در واقع رویدادهای اتفاق افتاده هستند حال آنکه به نظر می‌رسد باقی عوامل ازدرون منشاء می‌گیرند.
عصبـــانیــت‌ها وخشم‌های بیرونی
عوامل استرس‌زای بیرونی، رویدادها و موقعیت‌هایی هستند که برای انسان اتفاق افتاده‌اند. بعضی از نمونه‌های عوامل استرس‌زا عبارتند از:
تغییرات اساسی درزندگی. این تغییرات ممکن است مثبت باشند مثل ازدواج تازه، بارداری برنامه‌ریزی شده، ترفیع مقام، یا خانه‌ی‌جدید. یا ممکن است این تغییرات منفی باشند مثل مرگ یک عزیز یا طلاق.
محیط. ممکن است ورودی از جهان اطراف ، منبع استرس باشد. به نحوه‌ی واکنش نسبت به صداهایی توجه کنید که در اطراف‌تان وجود دارد، مانند سگی که پارس می‌کند یا نور شدید یا ضعیف محیط.
رویدادهای غیرقابل پیشگیری. به غیراز افسردگی آخرهفته، ناگهان مهمانی‌ناخوانده سر رسد. یا شخص متوجه شود مدت اجاره‌اش پایان یافته و یا حقوقش قطع شده است.
خانواده. بگو مگو با همسر، نوجوانی که مایل به همکاری نیست یا به نامادری اش بی‌احترامی می‌کند، همگی درایجاد استرس سهیمند.
محل‌کار. عوامل ایجادکننده‌ی استرسی که درمحیط کار وجود دارند عبارتند از، بارکار نامعقول یا نزدیک شدن به موعد تحویل کار یا وجود کارفرمایی که به کارمند خود فشارمی‌آورد.
اجتماع. فقط فکر به قرار ملاقات احتمالاً ممکن است سبب تعریق شود.
 راهکارهای تدبیر عوامل استرس‌زای بیرونی شامل است برعوامل مربوط به شیوه‌ی زندگی ازجمله مصرف جیره‌ی غذایی سالم، دارا بودن فعالیت‌جسمی و داشتن خواب کافی که به انعطاف‌پذیری انسان کمک می‌کند. سایر مراحل سودمند دراین مورد عبارتند از: خواستن کمک از دیگران، استفاده از خوش‌خلقی، آموختن اعتماد به نفس و روش حل مشکل ومدیریت زمان.
آغالش‌های درونی
استرس، فقط به علت اتفاقات بیرونی به وجود نمی‌آید. بسیاری از موارد بروز عکس‌العمل‌استرس، ناشی از خود انسان است. احساسات وافکاری که در انسان وجود دارند وسبب ناآرامی می‌شوند ازعوامل شناخته شده‌ی ایجاد استرس به شمار می‌روند. چند نمونه از عوامل درونی ایجادکننده استرس عبارتند از:
ترس‌ها. ازترس‌های رایج می‌توان ترس از پرواز، ترس از بلندی وترس از سخن گفتن دربرابر جمع را نام برد.
تردید. آنهایی که از ندانستن آنچه اتفاق خواهد افتاد لذت می‌برند اندک هستند. وقتی کسی در انتظار نتایج آزمایش‌های طبی خود است باید به نحوه‌ی واکنش خود بیندیشد.
اعتقادات. بازخوردها، عقاید یا انتظارات از اعتقادات شکل می‌‌گیرند. حتی ممکن است انسان بداند که چگونه این اعتقادات در شکل دادن به تجربه مؤثرند اما همین افکار از پیش شکل‌گرفته غالباً به ایجاد استرس منتهی می‌شوند. به این منظور می‌توان انتظاراتی را درنظر گرفت که هر شخصی درمورد خوش‌گذراندن کامل دریک روزتعطیل یا پیشرفت درنردبان ترقی برای خود می‌سازد،
 اما اخبار خوب آن است که انسان می‌تواند افکار خود را کنترل کند و خبر بد آن است که ترس‌ها، بازخوردها وانتظارات‌ مدت‌های مدید با انسان همراه است وغالباً به نوعی سبب تغییرات می‌شود. راهکارهایی که برای تدبیر عوامل استرس‌زای درونی به کار برده می‌شوند عبارتند از: شکل دادن مجدد افکار، چالش‌با افکار منفی، استفاده از تکنیک‌های بسط (تن آرامی) وگفتگو با دوست یا مشاوری مورد اعتماد.
اولین مرحله پیشرفت
شناسایی مسأله، نخستین گام درحل مسأله است. با شروع شناسایی و درک منابع استرس، نخستین گام در یادگیری تدبیر بهتر استرس برداشته می‌شود. باید استرس را تدبیرکرد، نه آنکه صورت مسأله را پاک نمود. استرس، یک واقعیت زندگی است و باید آن را کنترل کرد.