پشتیبانی روانی ترک اعتیاد

یک بیمار وابسته به موادمخدر که بهبود یافته به دلیل نگرانی که اعتیاد به موادمخدر برایش ایجاد نموده پس‌از ترک مواد‌مخدر احتیاج به پشتیبانی روانی دارد. تقویت عوامل روانی فردی باید به گونه‌ای باشد که خلأیی که در‌اثر  عدم‌مصرف مجدد مواد‌مخدر در روح و روان و جسم او به‌وجود آمده را پُر نماید و تمایل روحی او را پس‌از ترک موادمخدر و بهبودی و بازتوانی از ناتوانی به‌سوی مصرف مجدد مواد جلب ننماید.

پشتیبانی روانی ترک‌اعتیاد جهت ایجاد انگیزه در بیمار بهبود یافته از اعتیاد و فشار به سلولهای سیستم اعصاب مرکزی جهت تولید و ترشح انکفالین‌ها و اندورفین‌ها و ایجاد اراده و انگیزه در شخص جهت دوری از مصرف مجدد مواد مخدر مرفینی و شبه مرفینی روش بسیار مناسب و منطقی است. این پشتیبانی روانی شامل موارد زیر است. تقویت عوامل روانی فردی توسط خود فرد بهبود یافته از اعتیاد برای مقابله با عواملی که میل مجدد به مصرف مواد‌مخدر ایجاد می‌نمایند و نیز تقویت عوامل روانی بیمار بهبود یافته از اعتیاد توسط اطرافیان او برای تشویق سلولهای سیستم عصبی مرکزی به تولید ترشح انکفالین‌ها و اندورفین‌ها به‌جای استفاده از مواد‌مخدر مرفینی و شبه‌مرفینی.

فیزیوپاتولوژی: نرمال باقی‌ماندن میزان آدنوزین منوفسفات حلقوی(CAMP) در مغز‌ انسان باعث عدم‌تحریک نرون‌های گاباارژیک (GABA) گردیده و درنتیجه باعث حفظ آرامش یا نشاط و رفع خستگی و حفظ حالت طبیعی در شخص می‌گردد. پس‌از مصرف مواد‌مخدر مرفینی و شبه‌مرفینی (تریاک، هروئین و...) این مواد جانشین انکفالین‌ها و اندورفین‌ها گشته و ترشح این مواد از سلولهای سیستم اعصاب مرکزی متوقف می‌شود.

با ادامه‌ی مصرف مواد‌مخدر فعالیت آنزیم آدنیل سیکلاز افزایش جبرانی کاملی را به‌وجود می‌آورد که میزان تولید آدنوزین منوفسفات حلقوی را در مغز به‌مقدار زیادی بالا نگه‌می‌دارد به‌دلیل این افزایش جبرانی کامل میزان استفاده از موادمخدر را باید به مرور اضافه نمود تا آدنوزین منوفسفات حلقوی در‌حد نرمال باقی‌بماند و حالت طبیعی شخص حفظ شود. هنگامی که شخص اقدام به ترک مواد‌مخدر می‌نماید ۷‌تا‌۱۱‌روز طول می‌کشد که سلولهای سیستم اعصاب مرکزی انکفالین‌ها و اندورفین‌ها را ساخته و به‌تدریج ترشح نمایند. درطی این ۷‌تا‌۱۱‌روز به‌دلیل فقدان مواد‌مخدر مرفینی و شبه‌مرفینی و نیز عدم‌ترشح انکفالین‌ها و اندورفین‌ها از سلولهای سیستم اعصاب مرکزی فعالیت آنزیم ادنیل سیکلاز زیاد‌شده میزان ادنوزین منوفسفات حلقوی در مغز افزایش می‌یابد نرون‌های گابا‌‌ ارژیک (GABA) تحریک‌شده و علائم محرومیت از مواد‌مخدر آشکار می‌گردد. این علائم عبارتند‌از: آب‌ریزش بینی، اشک‌ریزی، دل‌پیچه، اسهال، سیخ‌شدن موهای بدن، خمیازه، سکسکه، اتساع مردمک، بی‌خوابی، بی‌نظمی درجه حرارت بدن، احساس سرما، لرز و بالاخره  تمایل شدید به مصرف مجدد مواد‌مخدر از ترس مردن و این علائم ۶‌تا‌۸‌ساعت پس‌از آخرین مصرف مواد‌مخدر ظاهر‌شده، در روز دوم یا سوم به اوج شدت می‌رسند و ۷‌تا‌۱۱‌روز بعد به‌تدریج که انکفالین‌ها و اندورفین‌ها در سلولهای سیستم اعصاب مرکزی تولید و ترشح گردید فروکش می‌کنند. گیرنده‌های موجود در سیستم اعصاب مرکزی که مواد‌مخدر مرفینی و شبه‌مرفینی به آنها متصل شده و فعالیت آنزیم ادنیل سیکلاز را کنترل می‌کنند حساسیت بیشتری به مواد‌مخدر مرفینی و شبه‌مرفینی نسبت به اندورفین‌ها و انکفالین‌ها (Endorphins& Enkephalins) دارند. به‌عبارتی دیگر سلولهای سیستم اعصاب مرکزی پس‌از آشنایی با موادمرفینی و شبه‌مرفینی تمایل دارند که بیشتر از این مواد حاضر استفاده‌کنند تا اینکه انرژی صرف تولید و ترشح انکفالین‌ها و اندورفین‌ها بنمایند. دلیل این امر هم چنانکه گفته شد:

۱ـ حساسیت بیشتر گیرنده‌های مذکور نسبت به مواد‌مخدر مرفینی و شبه‌مرفینی

۲ـ تمایل طبیعی سلول‌ها به راحت‌طلبی

یعنی در واقع سلول‌های سیستم اعصاب مرکزی در مغز به‌دلیل آشنایی با مواد‌مخدر مرفینی و شبه‌مرفینی تنبل‌گشته و تن‌پروری پیشه می‌نمایند و چنین تصور می‌کنند حالا که مواد ‌مخدر مرفینی و شبه‌مرفینی به‌صورت آماده دراختیار آنهاست چرا کار انجام داده و با صرف انرژی این مواد را تولید و ترشح‌کنند و چون این سلول‌ها در مرکز فرماندهی بدن انسان یعنی مغز قرار‌دارند و به این مواد نیز نیازمند شده‌اند دستور تهیه‌ی آنها را داده و چنین است که اراده‌ی فرد، غرور فرد، انسانیت فرد، زایل می‌گردد و شخص بی‌اختیار به‌دنبال تهیه مواد‌مخدر می‌رود. اینجاست که بیماری اعتیاد پس‌از مدتی دوباره عود می‌نماید و لذا نقش پشتیبانی روانی ترک اعتیاد جهت رفع این معضل (تمایل مغز به استفاده از موادمخدر مرفینی و شبیه‌مرفینی به‌جای تولید و ترشح انکفالین‌ها و اندورفین‌ها از سلول‌های سیستم اعصاب مرکزی) نمایان می‌گردد.

در پایان: توجه به نکات زیر جهت تقویت عوامل روانی توسط بستگان بیمار بهبود یافته از اعتیاد برای جلوگیری از میل به مصرف مجدد مواد‌مخدر، ایجاد اعتماد‌به‌نفس، تقویت اراده در تولید انکفالین‌ها و اندورفین‌ها و دوری از مصرف مجدد مواد‌مخدر مرفینی و شبه‌مرفینی توصیه می‌گردد. چرا‌که پس‌از بهبودی از اعتیاد اگر حمایت‌های روانی برای حفظ پاکی بیمار بهبود یافته نباشد یا این حمایت‌ها ضعیف باشدبیمار بهبود یافته سعی در توجیه استفاده مجدد از مواد‌مخدر نموده و زمانی که آن را توجیه نمود مصرف مجدد مواد‌مخدر شروع می‌گردد. لذا بعضی از نکات فوق عبارتند‌از:

الف) دور‌ نگاه‌داشتن بیمار شفا‌یافته از استرس و هر آنچه باعث استرس می‌شود.

ب) حفظ آرامش روحی روانی در او.

ج) ایجاد نشاط و تأمین شادی در محیط‌زندگی.

د) رهایی بیمار شفا‌یافته از نگرانی‌های آینده.

هـ) نجات او از هرگونه اضطراب و نگرانی معیشتی.

و) کمک به بیمار فوق در پذیرفتن حقایق زندگی.

ز) غرق‌نمودن او در هر‌کاری که بتوانند او را سرگرم کند.

ح) کمک‌کردن به بیمار شفا‌یافته از اعتیاد که بتواند گذشته را فراموش کند.

و) آموختن یک امر مثبت به او هرچند کوچک و بی‌اهمیت به‌نظر بیاید.

ت) حق‌شناسی از زحمات تازه‌ای که او انجام می‌دهد.

ی) انجام هرکاری که به‌نظر، کمک به بیمار شفا‌یافته باشد.