نقش ژن در خشونت و پرخاشگری(۲)

پیشگیری و درمان خشونت و پرخاشگری

درست یک روز پس از نوشتن بخش اول این موضوع (نقش ژن در خشونت و پرخاشگری) و اشاره به بروز خشونت و پرخاشگری برخی از رانندگان پس از تصادف وسایل نقلیه‌ی خود، در بزرگراه چمران اتومبیلی با انحراف ناگهانی به چپ با اتومبیل من تصادف کرد. اتومبیل من به علت بلند بودن شاسی آسیب زیادی ندید و فقط سپر آن کنده شد ولی گلگیر اتومبیل مقصر حادثه (پژو) به شدت آسیب دید. موضوع مهم در این برخورد، حفظ آرامش هر دو راننده بود. راننده‌ی پژو که پس از پیاده شدن از خودروی خود بسیار متین و متأسف برای ایجاد حادثه و پوزشمند از عمل  خود بود، در ظرف کمتر از یک دقیقه پیشنهاد کرد تا اتومبیل من را به تعمیرگاهی در گیشا ببریم. من با آن منطقه آشنایی نداشتم و نتوانستیم تعمیرگاهی پیدا کنیم. راننده‌ی مقصر گفت من پیشنهاد می‌کنم یا شما از من ۵۰هزارتومان! بگیرید و رضایت بدهید و یا این که فردا به شرکت بیمه مراجعه کنیم تا همه‌ی خسارت شما پرداخت شود. من ۵۰هزار تومان را! گرفتم و به ایشان گفتم دیشب مقاله‌ای در زمینه‌ی پرخاشگری نوشته‌ام و می‌خواهم هر دوی ما نشان دهیم که می‌توان بدون خشم و خشونت نیز مشکل تصادف را حل کرد. ایشان نشانی پست الکترونیک خود را دادند تا برایشان مقاله‌ی پرخاشگری را ارسال کنم.
پیش از این اشاره شد که سروتونین یا هیدروکسی تریپتامین یک انتقال‌دهنده‌ی عصبی است که کارکردهای مختلفی را در بدن ایفا می‌کند و روی برخی از رفتارهای انسان از جمله خشونت و پرخاشگری نیز تأثیر دارد. زمانی که ژن HTR2B در انسان غیرفعال گردد، می‌تواند به خشونت و پرخاشگری دامن بزند. از این رو باید به عواملی که روی این ژن اثر می‌گذارند و آن را خاموش و بی‌اثر می‌سازند، همواره توجه داشت. این عوامل شامل مواد غذایی، الکل، مواد مخدر و عوامل مختلف دیگر است که ژن شادی را غیرفعال و به سوی ژن بدخلقی متحول می‌سازند.

ژنHTT5 به یاخته‌های عصبی کمک می‌کند تا سروتونین را ترشح کنند. سروتونین همان ماده‌ای است که می‌تواند روی خلق و خوی فرد موثر باشد و سبب ایجاد رضایت و شادی شود. همان طور که در بخش اول این موضوع بیان شد، مونوآمین اکسیدازها، خانواده‌ای از آنزیم‌های جدار میتوکندری هستند که مونوآمین‌هایی مانند سروتونین، اپینفرین، دوپامین و مونوآمین‌های دیگر را اکسید می‌کنند. ژن مونوآمین اکسیداز میانجی‌های عصبی مونوآمین را تخریب و نابود می‌نماید و با کاهش این مواد در مغز، ممکن است فرد به افسردگی مبتلا شود. آزمایش‌های متعدد نشان داده است که متابولیت‌های سروتونین در مایع مغزی نخاعی و بافت مغزی بیماران افسرده کم‌تر از افراد سالم است. از این رو با مهار عملکرد آن‌ها، سطح مونوآمین‌ها افزایش می‌یابد و از این راه افسردگی کنترل شده و منجر به بهبود خلق و خوی بیمار می‌گردد. گروهی از داروهای ضدافسردگی به نام بازدارنده‌های مونوآمین اکسیداز (MAOI)، یعنی همان آنزیمی که سبب تخریب انتقال‌دهنده‌های عصبی می‌شود و می‌تواند سبب افسردگی گردد، با مهار مونوآمین اکسیداز افسردگی را بهبود می‌بخشد و خلق و خوی بیمار را بهتر می‌کنند.

به عبارت دیگر، اگر کارکرد ژنHTT5 می‌تواند زندگی شادتر و آرام‌تری را برای انسان به ارمغان بیاورد، جهش در ژن MAO-A سطح دوپامین را در مغز افزایش می‌دهد و سبب رفتار پرخاشگرانه و تهاجمی در فرد می‌شود. پلی‌مورفیسم ژن HTTLPR5 که باعث تشکیل انتقال‌دهنده‌های بیشتر سروتونین می‌شود، مانع از پیدایش افسردگی و اضطراب است و افزایش سطح سروتونین خارج سلولی می‌تواند با افزایش عواطف و مهرورزی همراه گردد. در همین راستا، جهش CDH13 نیز کنترل پیام‌های عصبی را ضعیف می‌کند و خشونت و پرخاشگری را افزایش می‌دهد.

بازدارنده‌های مونوآمین اکسیداز را می‌توان براساس مهار MAO-A و یا مهار MAO-B مورد برسی قرار داد. همچنین این ژن را در نوع بلند و کوتاه نیز بررسی کرده‌اند.

در واقع، در بدن انسان دو نوع آنزیم مونوآمین اکسیداز MAO-A و MAO-B وجود دارد که هر دو نوع این آنزیم در سیستم عصبی مرکزی (نورونها و آستروگلیاها) و نیز در خارج از سیستم عصبی مرکزی (کبد، لوله گوارش، پلاکت‌ها و غیره) یافت می‌شود.