شماره ۹۷۴
دکتر علی وفائی - پوست
ریزش موی مردانه(آلوپسی آندروژنتیک)
این عارضه ممکناست در مردان یا زنان رخ دهد هرچند شیوع آن درآقایان بسیار بالاتر است. از نظر عاطفی طرز برخورد آقایان در رابطه با طاسی نسبت به خانم ها بسیار متفاوت است. ریزش مو در مردان وضعیت نامطلوبی تلقی شده ولی حداقل پدیدهی قابل انتظاری بوده و جزئی از زندگی مردانه محسوب میشود در حالی که ریزش مو درخانم ها ویرانکننده بوده و به هیچ عنوان پذیرفتنی نمی باشد. طاسی خانم ها حتی درسنین بالا موجب کاهش حس زنانگی و اعتماد به نفس و اُفت جایگاه وی در جامعه و خانواده شده و باعث ایجاد استرس شدید در فرد میگردد.
شایعترین نوع (95 درصد) ریزش مو درآقایان آلوپسی آندروژنتیک (طاسی مردانه) میباشد. تخمین زده شده است که در 25 درصد آقایان در شروع 30 سالگی فرآیند طاسی ژنتیکی آغاز شده و در سن 60 سالگی حدود 2/3 مردان یا کاملاً طاس شدهاند و یا اینکه دارای درجاتی از طاسی آشکار میباشند. در این بیماری فولیکولهای موی سرکه درحال ساختن موهای سالم و ضخیم هستند، تحتتأثیر 3 عامل ژنتیک، هورمونهای مردانه و زمان به تدریج شروع بهساختن موهای ضعیفتر، نازکتر،کوتاهتر و شکنندهتر میکنند. موهای ضعیف در نهایت بسیارکوچک، باریک و تقریباً ناپیدا شده و عاقبت فولیکول (پیاز) مو مُرده و از بین میرود و دیگر مویی از آن بوجود نمیآید. از گفتههای فوق آشکار میگردد که ریزش موی بیش از حد در طاسی آندروژنتیک وجود نداشته بلکه فرآیند ایجاد موی جدید بهجای مویی که بهصورت طبیعی میریزد دچار اختلال میگردد.
فقر جریان خون پوست سر نقشی در ایجاد طاسی با طرح مردانه ندارد. یکی از چیزهایی که معمولاً در ریزش مو با طرح مردانه مشاهده میگردد پوست و موی چرب میباشد. دلیل این مسأله آن است که هورمون های مردانه هم بر فولیکول مو اثرگذار هستند و هم موجب افزایش ترشح غدد چربی پوست میگردند ولی چربی زیاد مو یا شورهی شدید نقشی در بروز طاسی با طرح مردانه ندارند. قبلاً معتقد بودندکه کار فکری زیاد باعث بروز ریزش مو با طرح مردانه میگردد ولی درحالحاضر این نظریه رد شدهاست. استفاده از هورمونهای مردانه برای پرورش اندام باعث بروز آلوپسی آندروژنتیک میگردد . 3 عامل کلی در بروز و سیر وقایع ریزش مو با طرح مردانه دخالت دارند:
الف) ژنتیک: طاسی با طرح مردانه بدون زمینهی ژنتیکی مثبت رخ نمیدهد. لازم بهذکر است که تعداد زیادی ژن در این بیماری دخالت داشته و ژنهای مسوول این عارضه ممکناست هم از پدر و هم از مادر بهارث بردهشوند ولی بهدلایل ناشناخته تأثیر ژنی که از سمت مادری فرد به ارث برده شده است بیشتر از ژن سمت پدری میباشد. نکتهی جالبتوجه این است که درحدود 20 درصد موارد طاسی باطرح مردانه هیچگونه سابقهی ژنتیکی مثبت دال براین عارضه دراقوام نزدیک مشاهده نمیشود.
شدت و وسعت طاسی، منطقهی طاس، سرعت پیشرفت طاسی در زمانهای گوناگون و سن شروع آن از خانوادهای به خانواده دیگر و در یک خانواده از عضوی به عضو دیگر متفاوت و عمدتاً غیرقابل پیشبینی بوده و لذا صِرف وجود افراد طاس درخانوادهی پدری و یا مادری یکفرد نشانهی قطعی برای بروز طاسی در وی نمیباشد. این عدم اطلاع دقیق از وضعیت پیشرفت طاسی فرد درآینده اهمیت فوقالعاده زیادی ازنظر برنامهریزی پزشک برای کاشت موی فعلی و جلسات احتمالی وی درآینده دارد. متخصص پوست و مو بهعنوان یکقانون کلی همیشه بیشترین و شدیدترین نوع طاسی را برای آیندهی بیمار تصورکرده و برمبنای این تفکر برای جلسهی فعلی و جلسات بعدی ایشان تصمیم گیری میکند هر چند ممکن است که این میزان طاسی اصلاً به وقوع نپیوندد (اگر بیمه دیهی اتومبیل شما بالا است دلیل آن نمیشود که قصدکشتن کسی را دارید بلکه فقط آیندهنگری کردهاید.).
ژن مسوول طاسی باطرح مردانه از نوع ژن غالب میباشد ولی با این حال صِرف حضور این ژن در نقشهی ژنتیکی یکمرد بهمعنی طاس شدن حتمی وی در آینده نبوده و به اصطلاح این ژن باید دارای توانایی بروز درفرد باشد. عوامل مهمی که در قابلیت بروز ژن مسوول طاسی دخالت دارند عبارتنداز: وجود هورمونهایمردانه و عامل زمان، اگرچه عوامل کم اثرتر دیگر مثل استرس و غیره هم در رخداد آن مؤثر هستند. به زبان ساده تر ممکن است مردی دارای پدر و عموی کاملاً طاس بوده ولی دچار طاسی نشود بهاین دلیل که ژن طاسی را به ارث نبردهاست و یا اینکه ژن را به ارث برده ولی این ژن دارای قابلیت و توانایی بروز در فرد نبوده است.
درحالحاضر هیچکدام از ژنهای مسوول طاسی باطرحمردانه در نقشهی ژنتیکی انسان شناسایی نشدهاند و لذا هرگونه درمان مبتنی برمهندسی ژنتیک (ژن درمانی) برای درمان طاسی با طرح مردانه تا آیندهی نهچندان نزدیک منتفی است.
ثبت نظر