شماره ۹۷۸
دکتر علی وفائی - پوست
نظربه اینکه ریزش موی آندروژنتیک دارای منشأ ژنتیکی است لذا درمان قطعی و دائمی برای آن وجود ندارد.
درحالحاضر داروی معجزهآسایی برای درمان قطعی طاسی با طرح مردانه وجود ندارد. اغلب اوقات افراد طاس با امید به درمان در دام افراد شیاد افتاده و از انواع و اقسام پمادها، محلولها، شامپوها، آمپولهای مالیدنی و گاهی درمانهای بسیار عجیب و غریب برای درمان طاسی خود استفاده میکنند ولی به مرور زمان متوجه میشوندکه فقط پول خود را به هدر داده و درضمن زمان کافی برای راههای درمانی صحیح و مطمئن را هم از دست دادهاند. درمانهای موجود برای کنترل این بیماری را میتوان به 2 گروه عمده تقسیم کرد:
1) درمانهای دارویی: دراین قسمت 3 داروی استاندارد و بینهایت فرآوردههای غیراستاندارد و خانگی قراردارد. محلول ماینوکسیدیل، قرص فیناستراید و شامپو کتوکونازول داروهای تأییدشده برای طاسی مردانه هستند. بهغیراز این داروها هیچکدام از مواد تجویز شدهی دیگر دارای اثرات شناختهشده و قطعی نبوده و بهدلیل وجود عوارض احتمالی بهتر است به هیچ عنوان استفاده نشوند. اثرات این داروها فقط با استمرار استفاده باقی مانده و با قطع مصرف (حتی مصرف درازمدت) بهتدریج پرپشتی موها از بین رفته و لذا مصرف آنها باید برای همیشه ادامه پیداکند. این داروها عمدتاً موجب رشد مجدد مو نشده بلکه فقط روند ریزش مو را کُند و یا درمواردی بهصورت موقت متوقف میکنند.
مکانیسم دقیق اثر محلول ماینوکسیدیل مشخص نیست ولی دیده شدهاست که ماینوکسیدیل ریزشمو را درمناطقی که موها نازک و ضعیف شدهاند کُند کرده و موجب ضخیمشدن موهای نازک وکرکی میشود اما باعث رشد مجدد مو در مناطق کاملاً طاس سر نمی گردد. به عبارت دیگر با مصرف ماینوکسیدیل روند طاسی کندشده ولی موهای ریخته شده مجدداً درنمیآیند.
محلول ماینوکسیدیل باغلظتهای ۲ و۵درصد استفاده میشود. طرز مصرف محلول ماینوکسیدیل از اهمیت زیادی برخوردار است. محلول باید روی پوست تمیز و خشک بهآرامی مالیده شده (ماساژملایم) و حداقل 4 ساعت قبل و بعد از آن نباید موها شسته شوند. سشوارزدن موها پساز مالیدن دارو ممنوع است. مقدار مصرف۳۰تا۶۰ قطره صبح و شب است. مصرف یک نوبت در روز ماینوکسیدیل عمدتاً بیفایده است. برای بروز اثرات مثبت محلول ماینوکسیدیل حداقل ۴تا۶ ماه استعمال مداوم آن لازم بوده و حداکثر اثر آن 12ماه بعداز شروع درمان آشکار میگردد. در اوایل درمان ممکناست ریزش موها ظاهراً بدترشود که اهمیتی ندارد و بهتدریج اثرات مفید آن آشکار میگردد. محلول ماینوکسیدیل در ریزش موی فرق و بالای سر دارای اثرات درمانی بیشتری نسبت به طاسی درجلویسر و خط رویش مو میباشد ولی ازطرف دیگر قسمت های اخیر از نظر ظاهری و اجتماعی از اهمیت بیشتری برای فرد و اطرافیان وی برخوردار هستند. محلول ماینوکسیدیل در نواحی که اصلاً مو وجود ندارد کاری انجام نمیدهد. ماینوکسیدیل در ریزش موی خانمها (که معمولاً بهصورت پراکنده و منتشر میباشد) نیز بسیار مؤثر است. هرچقدر فرد جوانتر، تعداد موهای کرکیاش بیشتر و اگر زمان طاسی وی کمتراز 10سال باشد اثر محلول ماینوکسیدیل بیشتر میگردد.
عوارض جانبی محلول ماینوکسیدیل عمدتاً در پوست بوده و بیشتر بهدلیل وجود پُروپیلنگلیکول درمحلول ماینوکسیدیل اتفاق میافتد. این عوارض عبارتنداز خشکیپوست، پوستهریزی، خارش و قرمزی پوست. اخیراً شکل کف (Foam) ماینوکسیدیل هم به بازار آمده است که این عوارض جانبی را ندارد. گاهی هم این محلول باعث افزایش رشد موها درصورت و مناطق دیگر بدن میشود که بیشتر در خانمها رخ داده ولی اهمیتی ندارد زیرا خودش خوب میشود. بهنظر مؤلف بهتر است ماینوکسیدیل در زمان حاملگی استفاده نشود.
همانطورکه گفته شد پساز قطع مصرف ماینوکسیدیل اثرات مثبت درمانی آن بهتدریج از بین رفته و وضعیت موهای فرد بهحالت اول بازمیگردد بهعبارت دیگر برای حفظ اثرات آن باید مصرف دارو را تا آخر عمر ادامه داد. درصورتیکه فرد میخواهد اقدام بهکاشت موی طبیعی نماید باید استعمال ماینوکسیدیل را از 2هفته قبلاز عمل قطع نموده (زیرا این دارو عروق خونی را متسع کرده و لذا احتمال خونروی درحین عمل را افزایش میدهد) و از 2هفته بعداز عمل مصرف آن را از سرگیرد. حسن دیگر رعایت این دورهی زمانی این است که از ریزش موقتی موهای اطراف منطقهی کاشت (که بهدلیل شوک ناشیاز عملاست) تا حدزیادی ممانعت بهعمل آمده و از این نظر بسیار مفید میباشد.
قرص فیناستراید (Propecia) بهمقدار یک میلیگرم در روز داروی دیگری است که فقط در آقایان قابلاستفادهاست. مکانیسم اثر فیناستراید مهار فعالیت آنزیم 5 آلفارداکتاز در ریشهی مو بوده و لذا مصرف آن اثر قابلملاحظهای بر تستوسترون بدن ندارد. متعاقب مصرف فیناستراید میزان دیهیدروتستوسترون تا حدود 3/2 کاهش پیداکرده در حالی که تستوسترون تغییری نمیکند. تأثیرپذیری قرص فیناستراید در بهبود ریزش مو در فرقسر بیشتر از جلویسر و خط رویشمو بوده و نیز مصرف فیناستراید ممکناست منجــر به رشـــد مــوهای ضخیم و بلند گردد.
اثر درمانی قرص فیناستراید حدود ۳تا۶ماه پساز شروع دارو مشخصشده و یکسال بعد بهحداکثر خود میرسد. قرص فیناستراید بیخطر بوده و عوارض جانبی آن خفیف، اندک و اکثراً قابلبرگشت میباشند. این عوارض عمدتاً مربوط به کاهش خفیف دراعمال جنسی مردانه (مانند کاهش میلجنسی، اختلال درنعوظ وکاهش حجم منی) بوده و اهمیتی ندارند زیرا اولاً با ادامهی درمان بهتدریج ناپدید شده و ثانیاً درصورت قطع درمان نیز ظرف مدتکوتاهی از بین میروند. درارتباط با قرص فیناستراید هیچگونه تداخل دارویی و یا آثار سؤ برکبد، کلیه، مغزاستخوان، چربیخون و تعداد اسپرمها مشاهده نشدهاست. استفاده از قرص فیناستراید درخانمها ممنوع است. همچنین خانمهای حامله نباید تماس پوستی با قرص فیناستراید داشته باشند (مثلاً نباید با دست خود دارو را به شوهرشان بدهند). نظر به اینکه مصرف فیناستراید موجب اختلال در اندازهگیری یک ماده مربوط بهتشخیص سرطان پروستات در آزمایش خون میگردد لذا فرد در صورت مراجعه به پزشک باید استعمال این قرص را به ایشان اطلاع دهد. درصورتیکه شخص (درحال مصرف قرص فیناستراید) قصد بچهدارشدن دارد بهتر است بهطور موقت مصرف آن را قطع نماید و پساز باردارشدن همسرش مصرف آن را ازسرگیرد. البته درمورد این مطلب توافـق نظر وجود ندارد.
اثرات مثبت درمانی فیناستراید و ماینوکسیدیل با قطع مصرف آنها درعرض چند ماه از دست رفته و ریزش موهای فرد دقیقاً به وضعیت اولیه یعنی حالت قبل از مصرف دارو باز میگردد. توجه داشته باشید که با قطع مصرف این داروها ریزش موها تشدید نمیگردد بلکه موهایی که تحت اثر این داروها حفظ شده و یا ضخیمتر شده بودهاند به دلیل قطع دارو به تدریج به وضعیت اولیهی خود درآمده و تحت تأثیر فرآیند طاسی مردانه دوباره دچار ضعیفشدگی و در نهایت ریزش میشوند.
متخصصان پوست (بهرغم موقتی بودن اثرات مثبت داروهای فوق و مشکلات مصرف آنها) غالباً توصیه میکنندکه این داروها در کنار کاشتموی طبیعی برای چند سال (و گاهی همهیعمر) استفاده شوند. علت این است که معمولاً بهترین نتیجهی کاشتمو برای طاسی مناطق جلو و بالای سر بهوجودآمده و نیز بالاترین نتیجهی مصرف این داروها برای طاسی منطقهی وِرتکس (پشت سر) حاصل میگردد لذا منطقی است که نتیجه بگیریم مصرف همزمان این داروها با کاشت مو نتایج مفید پیوند مو را فوقالعاده تشدید نموده و رضایتمندی بیـمار و پزشک را افزایش میدهـد.
شامپو کتوکونازول(Nizoral) دارای اثرات ضدقارچ بوده ولی همچنین یک اثر آنتیآندروژن (ضدهورمون مردانه) ضعیف نیز داشته و لذا مصـرف آن بهصورت ۱تا۲ بار درهفته در ریزش موی مردانه توصیه میگردد.
2)درمانهای جراحی: دراین قسمت انواع روشهای جراحی ترمیم پوست سر و کاشت مو قرار دارند. با پیشرفتهای سالهای اخیر در تکنیکهای پیوند موی طبیعی درحالحاضر کمتر از روشهای جراحی قدیمی مانند جمعکردن پوستسر و غیره استفاده شده و امروزه میتوان ادعا کرد که بهترین روش ترمیم در طاسی با طرح مردانه درخانمها و آقایان استفاده از کاشت موی طبیعی است و اگر این کار توسط متخصص پوست باصلاحیت و دارای تجربهی علمی و عملی انجام و بیمار متقاضی پیوندمو بهدرستی و از روی وجدان کاری و استانداردهای تخصصی انتخاب شود، نتایج بسیار درخشان و فوقالعادهای را بههمراه خواهـد داشـت.
ثبت نظر