شرایط اخذ مجوز سقط قانونی‌‌جنیـن

۲تا۸ هفته نخست بارداری را مرحلةرویانی و پس‌از ۸هفتگی را مرحله جنینی می‌گویند. مهم‌ترین مرحله از‌نظر‌حساسیت و آسیب‌پذیری، مرحلة‌رویانی می‌باشد. در‌این دوران، اندام‌های‌مهم و حیاتی انسان تشکیل‌می‌شوند. تعدادی‌از عوامل تراتوژن، مانند داروها، پرتوهای‌مضر و بیماری‌های‌مادر، می‌توانند مرحله رویانی را دچار اختلال‌کنند. به‌علاوه، جنین ممکن‌است در‌هر مرحله‌ای از زندگی داخل‌رحمی آسیب ببیند و دچار مشکلات گوناگون گردد. گاهی مشکل موجود، وخیم‌بوده و ادامه حیات‌جنین را منتفی‌می‌کند. ممکن‌است درصدی‌از جنین‌های بیمار، به‌طور خودبخود، سقط‌شوند. اگر این اتفاق نیافتد، ممکن‌است به سقط‌ قانونی جنین نیاز باشد.

آگاهی از شرایط سقط قانونی، حائز‌اهمیت است. به این‌دلیل که تمامی بارداری‌های همراه با بیماری‌های جنین را نمی‌توان با سقط‌ قانونی خاتمه داد. در ادامه، اندیکاسیون‌های مهم سقط قانونی‌جنین ذکرشده است.

سن جنین، از اولین شرایط‌مهم جهت دریافت مجوز سقط قانونی است. مجوز سقط قانونی باید پیش‌از ۱۶هفتگی بارداری (۱۹هفتگی براساس اولین‌روز آخرین قاعدگی) دریافت‌گردد زیرا درسنین بالاتر، به‌دلایل ولوج روح (دمیده‌شدن روح) در جنین انسان و مسائل شرعی، امکان صدور مجوز سقط‌جنین وجود ندارد. بنابراین تمامی افرادی‌که به‌نحوی در شغل خود، قادر به ارجاع و راهنمایی زنان باردار به مراکز پزشکی‌قانونی هستند (مانند ماماها و متخصصان زنان‌و‌زایمان)، باید بررسی‌های لازم به‌منظور شناسایی ناهنجاری‌های جنینی را درسنین مربوط انجام‌دهند. به‌عنوان‌مثال، اگر شک به وجود یک ناهنجاری تهدیدکننده حیات که امکان دریافت مجوز سقط‌ قانونی را دارد وجود داشته‌باشد، باید سونوگرافی، تست‌های‌ژنتیکی و تمام ‌روش‌های‌تشخیصی در زمان مناسب و باتوجه به مهلت دریافت مجوزسقط‌قانونی انجام‌گردند. گاه مشاهده‌می‌شود که بیمار با سن بارداری بالا و مبتلا به جنین ناهنجار، به‌مرکز پزشکی قانونی ارجاع‌داده می‌شود که در‌این‌مورد، هرچند ناهنجاری‌موجود کشنده و وخیم باشد، اما از سن‌قانونی دریافت مجوزسقط گذشته است و به‌هیچ‌وجه امکان دریافت مجوز قانونی‌سقط، وجود ندارد.

موارد دیگر که در صدور مجوز سقط‌ قانونی مهم تلقی‌می‌شوند، اندیکاسیون‌های‌جنینی سقط‌ قانونی هستند. باید به این نکته توجه‌شود که به‌منظور صدور مجوزسقط‌قانونی، باید دلایل‌علمی کافی به‌منظور انجام این عمل وجود داشته‌باشد. بنابراین تمامی ناهنجاری‌های جنینی، قابل‌سقط به‌روش‌قانونی نیستند. سندرم‌های کروموزومی، ازمواردی هستند که امکان دریافت مجوز سقط‌ قانونی برای آنها وجود دارد. اما این پرسش پیش‌می‌آید که برای کدام سندرم‌ها و به چه علتی دریافت مجوز ممکن خواهدبود؟ سندرم داون(Down Syndrome) که به‌صورت وجود یک کروموزوم اضافه در کروموزوم شماره۲۱ اتفاق‌می‌افتد، از دسته این سندرم‌ها می‌باشد. سندرم داون با اختلالات‌قلبی، ابتلای به لوسمی(Leukemia)، عقب‌ماندگی‌عقلی و عفونت‌های مکرر همراه است و امکان بقای‌نوزاد و یا ادامه زندگی وی را مختل‌می‌کند. بنابراین درصورت تشخیص ابتلای جنین به سندرم‌داون، امکان دریافت مجوزسقط‌قانونی وجود دارد. از دیگر سندرم‌های کروموزومی، سندرم ادواردز و پاتاو می‌باشد که به ترتیب کروموزوم‌های شماره ۱۸و۱۳ دارای یک کروموزوم اضافه می‌باشند و درصورت ابتلای‌جنین به این سندرم‌های نادر، عقب‌ماندگی‌ذهنی، دفورمیتی‌های استخوانی، ناهنجاری‌های شدیدقلبی، کلیوی، مغزی‌و‌چهره‌ای، به‌وفور یافت می‌شوند و امکان زندگی پس‌ازتولد و رشدمناسب را مختل‌می‌کنند. بنابراین درچنین مواردی، دریافت‌مجوز و اقدام به سقط قانونی، اقدامی عاقلانه می‌باشد. باید توجه‌داشت که تمامی سندرم‌های کروموزومی را نمی‌توان با سقط‌قانونی خاتمه‌داد و سندرم‌مذکور باید در لیست اندیکاسیون‌های سقط‌ مرکزپزشکی‌قانونی باشد. اختلالات دستگاه‌عصبی‌مرکزی (مغز و نخاع) مانند عدم تشکیل ‌جمجمه (آنانسفالی)، فتق و بیرون‌زدگی مغزونخاع (مننگوسل، مننگومیلوسل)، تجمع شدیدمایع در جمجمه (هیدوسفالی)، اختلالات‌شدید قلبی و ناهنجاری‌های دیوارة‌شکم، به‌علت عدم امکان بقای‌جنین پس‌از تولد و یا ناتوانی در ادامه حیات به‌صورت طبیعی، ازمواردی هستند که امکان دریافت مجوز قانونی سقط‌جنین در آنها وجود دارد.

بیماری‌های مادر باردار، اگر به‌علت بارداری تشدید شوند و یا با نظر کارشناسان‌مربوطه مشخص‌گردد که بارداری مانع از درمان بیماری موجود و یا وخامت بیماری می‌شود، دلیل دیگری برای دریافت مجوز سقط‌ قانونی می‌باشد. بیماری‌های‌شدیدقلبی‌/‌ ریوی‌مادر، سرطان‌پستان(Breast Cancer) و ابتلا به ‌بیماری‌های‌روانی خطرناک، از علل‌‌ مادری صدورمجوز هستند. بدین‌منظور باید مشخص‌گردد که آیا بیماری‌فعلی زن‌باردار، به‌وسیله بارداری تشدید می‌شود و یا اینکه آیا وضعیت بیماری در زمان بارداری نسبت‌به‌ زمان غیربارداری، تفاوتی دارد یا خیر. بنابراین باید تاکیدشود که وجود همزمان بارداری و بیماری، دلیل‌حتمی برای قانونی‌بودن تمامی موارد سقط‌جنین نمی‌باشد و در این راستا باید نظرات کارشناسی دقیق، انجام‌گردد.

موضوع بعدی‌که باید موردتوجه قرارگیرد، این است که آیا روش تشخیصی‌مناسبی جهت تائید بیماری‌جنین، انتخاب شده‌است یا خیر. به‌منظور تشخیص تعدادی از اختلالات‌جنینی، می‌توان از سونوگرافی استفاده‌‌نمود. به‌عنوان مثال؛ اختلالات دیواره شکم‌جنین را می‌توان با استفاده از سونوگرافی تشخیص‌داد. اما سونوگرفی روش‌استانداردی جهت‌تشخیص اختلالات کروموزومی جنین نیست. اگرچه با استفاده از سونوگرافی می‌توان مواردی‌از اختلالات همراه با ناهنجاری‌های کروموزومی را تشخیص‌داد اما نتیجة قطعی، با استفاده ازسونوگرافی به‌دست نمی‌آید. برای نمونه؛ درصورت ابتلای‌جنین به‌سندرم‌داون، افزایش ضخامت‌چین پشت‌گردن، طول‌کوتاه استخوان‌ران و بازو و اختلالات‌اندام، ازمواردی هستند که در انواع روش‌های تصویربرداری مشاهده‌می‌شوند اما هیچ‌کدام از یافته‌های‌فوق، به‌تنهایی دلیل قانع‌کننده‌ای جهت صدورمجوز سقط‌ قانونی‌جنین نیستند و بنابراین باید تائیدنهایی سندرم‌داون با استفاده از تست‌کاریوتایپ جنین انجام‌گردد. گاهی یک‌یافته ایزوله (مانند برخی ناهنجاری‌های دستگاه‌عصبی) اگرچه ممکن‌است نشانه‌ای از وجود سندرم‌داون باشد اما اگر ناهنجاری مهلکی باشد، ممکن‌است تنها با استفاده از گزارش سونوگرافی و بدون‌نیاز به انجام تست‌کاریوتایپ، دلیلی بابت ارائة‌مجوز سقط‌ قانونی باشد زیرا دراین‌حالت، صرف‌نظر از وجود یا عدم‌وجود سندرم‌داون، خود ناهنجاری‌مذکور با بقای طبیعی‌جنین یا نوزاد تداخل دارند.

امکان ابتلا به یک بیماری یا پیشینه قوی وجود آن در یک خانواده یا اعضای یک فامیل، به‌هیچ‌وجه دلیلی بابت ختم‌قانونی بارداری نمی‌باشد. خانم‌بارداری را درنظربگیرید که درطی بارداری خود، مبتلا به آبله‌مرغان‌‌شده و دراین‌صورت امکان ناهنجاری‌های‌ جنینی افزایش‌می‌یابد اما صرفاً ‌علت ابتلای‌مادر باردار به آبله‌مرغان، دلیلی برای ختم بارداری نیست مگر اینکه ثابت‌گردد که در اثر ابتلای به‌عفونت، جنین نیز بیمارشده است. همچنین پیشینه بیماری‌های خانوادگی، نباید دلیلی برای‌ختم بارداری باشد. خانواده‌ای را درنظربگیرید که سابقه مثبت عقب‌ماندگی‌ذهنی و ناهنجاری‌های بدوتولد درکودکان دیگر را دارند. در این شرایط، تا ثابت‌نشودکه جنین فعلی نیز مبتلا می‌باشد، به‌هیچ‌وجه امکان‌سقط‌قانونی وجودندارد.

به‌طورکلی به‌منظور دریافت مجوز سقط‌قانونی جنین، باید بیماران یا زنان دارای جنین بیمار، در سنین قانونی سقط به مرکز پزشکی‌قانونی ارجاع‌داده شوند. پس‌از بررسی‌های لازم، اگر بیماری موجود در جنین یا مادر، در لیست اندیکاسیون‌های پذیرفته‌شده سقط‌قانونی باشد، می‌توان مجوز را صادر‌نمود. گاهی لازم است تا مشاوره با سه تن از کارشناسان (متخصصان) علم بیماری موجود، صورت‌گرفته و نتیجه‌گیری شود. قابل‌ذکر‌است که ارائه مجوز سقط‌قانونی، فقط در مراکز پزشکی‌قانونی میسر‌بوده و به هیچ‌وجه، قابل‌صدور در مطب و‌... نمی‌باشد. همینطور پس‌از دریافت مجوز، بیمار باید به بیمارستان مراجعه نماید تا در بیمارستان اقدام به سقط‌ قانونی گردد.