بارداری و مسافرت‌های هوایی

ازگذشته‌ی دور مسأله‌ی مسافرت مادرباردار یکی از دغدغه‌های مادر، اطرافیانش و دست‌اندرکاران مسافرت‌های هوایی بوده است. بارداری  خود برای بدن مادر تغییرات قابل ملاحظه‌یی به وجود می‌آورد. مهمترین این تغییرات:
۱ـ افزایش مایع بین بافتی، افزایش حجم رحم و وزن آن، افزایش و سنگینی پستانها و بالاخره وزن جنین و حجم مایع آمنیوتیک.
۲ـ افزایش حالت انعقادپذیری.
به طورکلی بارداری یـــک State of hypercoagul ability می‌باشد.
شرایط پروازی:
۱ـ اتمسفر درون کابین هواپیما درزمان پرواز نسبت به طول پرواز و ارتفاعی که هواپیما می‌گیرد تنظیم می‌گردد، به نحوی که درصد هیپوکسی محیطی را به حداقل می‌رساند. برای مثال در پرواز دراز مدت در ارتفاع32000 پایی فشار داخل کابین معادل 6000 پایی تنظیم می‌شود.
 دراین ارتفاع تطبیق‌های گذرای سیستم قلبی و ریوی که همراه با کاهش ضربان قلب و افزایش فشارخون است، هم‌چنین کاهش Partial oxygen pressure Aerobic opacity رخ می‌دهد. اما این تغییرات هیچگونه اثرسویی روی مادر باردار وجنین ندارد. اما وضعیت جنین دراین محیط چگونه خواهد بود؟ جنین برای تطابق دادن خود با این محیط ازخاصیت شاخص HbF خود استفاده می‌کند یعنی:
ـ کاهش مصرف اکسیژن
ـ کنترل توزیع اکسیژن
ـ افزایش جذب اکسیژن
 که درشرایط پرواز برای جنین مشکلی ایجاد نمی‌کند.
 ۲ـ این شرایط به طول پرواز، تعداد توقف‌هایی که در فرودگاه‌های مختلف جهت تعویض هواپیما، سالن‌های ترانزیت جهت رسیدن به هواپیمای مورد نظر و یا خروج ازآن، ازدحام مسافر، طول سالن‌های ترانزیت ‌همگی ازدغدغه‌های یک مادر باردار با مدت بارداری و شرایط آن بستگی دارد.
برمبنای قانونIATA و برنامه‌ریزی بیشتر شرکت‌های هوایی، مادران باردار بدون عارضه چه ناشی از خود بارداری و یا غیربارداری را تا قبل از هفته‌ی 36 حاملگی و در موارد چند قلویی با زمانی کمتر از آن به علت امکان بروز زایمان زودرس اجازه‌ی پرواز می‌دهند. مسافرت‌های هوایی در شرایط نرمال ایجاد preterm labor نمی‌کند. به هرحال در توصیه‌های ACOG پیشنهاد شده است که زنان باردار با مدرک preterm labor که درخطر فزاینده‌ برایpreterm labor هستند نباید پروازهای دراز مدت داشته باشند.
محیط پرواز«هواپیما»مکان مناسبی برای زایمان نمی‌باشد، گواینکه به خدمه‌ی پرواز جهت ارائه‌ی مراقبت‌های حین زایمان به اینگونه مادران مسافر در صورت بروز علائم زایمان آموزش‌های لازم داده شده است.
تعیین زمان بارداری جهت صدور اجازه پرواز:
سنگینی بارداری خود State of lujper Coagulabilaty ناشی از بارداری است. طول پرواز از دو فاکتور مهم در زمان بررسی صدور پرواز می‌باشد. نشستن طولانی در صندلی‌های هواپیما در پروازهای درازمدت و عدم تحرک، خود ممکن است باعث بروز DVT در ناحیه‌ی ساق پا شده و عوارض ناگواری به وجود آورد.
برمبنای Virchow Triad بروز DVT به سه عامل بستگی دارد:
۱ـ  Venous stasis
۲ـ Hypercoagulability
۳ـ Vascular damage
 موارد فوق درباره‌ی مادر باردار در موقع صدور اجازه‌ی پرواز از اهمیت بالایی برخوردار است. لذا هرچقدر طول پرواز بیشتر و نیز سنگینی مادر زیادتر باشد، زمان پایین‌تر بارداری را برای پرواز باید درنظر گرفت. جهت جلوگیری از بروز حالت DVT منطقی است که مادر باردار گهگاهی از صندلی خود حرکت کرده و در طول سالن هواپیما قدم بزند، همچنین پوشیدن Suppartive stockings و حرکت متناوب پاها در زمان نشستن رعایت شود.
 مواردی‌که نباید اجازه‌ پرواز داد:
• بیماریهای ناشی از بارداری
ـ خونرویهای واژن ـ در دوره‌های مختلف بارداری به علل متفاوت که ممکن است آینده‌ی بارداری را به مخاطره اندازد.
• مسمومیت حاملگی Preeclampsia
•کندی یا اختلال در پیشرفت‌ رشد جنین که نشان دهنده‌ی وضعیت بحرانی جنین است.
• آبریزشLeakage of Amniotic Fluid
• APA Syndrome در بارداری به علت مسأله‌ی‌ شدید انعقادی
• Thrombophilia چه نوع اکتسابی یا توارثی دربارداری به علت مسأله‌ی ‌شدید انعقادی
•‌ Incompetent Cervix که در صورت نبستن دهانه‌ی سرویکس درنیمه‌ی دوم بارداری به علت افزایش حجم حاملگی باعث Painless expolsim of products of conceptes می‌گردد. جهت جلوگیری از بروز این حالت بعد ازگذشت سه ماهه‌ی اول بارداری که وجود هرگونه ناهنجاری‌های مادرزادی منتفی می‌گردد، دهانه‌ی سرویکس به یکی از دو روش Shirodkar یا Macdonald بسته می‌شود که بعد از آن صدور اجازه‌ی پرواز بلامانع است.
 مواردی که بهتر است اجازه‌ی پرواز داده نشود و یا تمام جوانب لازم در زمان صدور اجازه‌ی پرواز ارزیابی گردد:
• سابقه‌ی سقط یا سقط‌های مکرر
• حاملگی درچندماه اول بعد از سقط
• سابقه‌ی‌ زایمان‌های زودرس جهت بررسی امکان بروز زایمان زودرس و یا پارگی کیسه‌ی آب می‌توان قبل ازصدور اجازه‌ی پرواز از دو تست زیر استفاده کرد:
۱ـ Partus برای زایمان زودرس
۲ـ Amniosure برای پارگی کیسه‌ی آب.
مواردی‌که بهتراست تمام جوانب را سنجید و سپس مسأله‌ی صدور اجازه‌ی پرواز را مورد ارزیابی قرار داد. دراین موارد بهتر است مادر با یک پزشک و یا پرستار هوایی همراه شود.
این موارد شامل بیماریهایی می‌باشند که در اثر بارداری نیستند ولی ممکن است در هر بارداری اثر نامطلوب داشته باشند.
ـ بیماریهای کلیوی
ـ دیابت قبل از باردار شدن و بعد ازبارداری به علت بارداری Gestatimal Diabetes Melitus
ـ ناراحتی‌ قلبی
ـ ناراحتی‌های کنترل نشده اعصاب و روان
ـ درمواردیIVF یا ICSI بهتر است بین 3 تا5 روز بعد از انجام روش پرواز انجام شود. این به خاطر جلوگیری از سقط است زیرا درصد سقط ‌دراین روش‌ها زیاد است. به همین خاطر حداقل از پنج تخمک گشن گردیده شده جهت کاشت در درون رحم استفاده می‌شود.
پیشگیری از آلودگی مادر باردار به بیماریهای عفونی:
نسبت به مقصد و وجود آلودگی درآنـجــا، مـادر بهتراست راهنمایی های زیررا دریافت نماید.
 پیشگیری یا Prophylactic درمناطق آلوده به هپاتیت: قبل از پرواز باید ازتزریق g-globulin به عنوان پیشگیری استفاده نماید.
واکسیناسیون:
طبق توصیه ی کالج متخصصان زنان ومامایی آمریکا درسال 1982 انجام واکسیناسیون یاموارد دیگر برای مادران باردار جهت پیشگیری از آلودگی به بیماریهای عفونی ضروری است.
قبل از ذکر انواع بیماریهایی که به واکسیناسیون و یا Immunization احتیاج دارند. باید این مسأله یادآوری شود که واکسن live Virus Vaccine در دوران بارداری قدغن است.
۱ـ وبا Cholera فقط درمواقع پرواز به مناطق آلوده وطبق درخواست.
۲ـ آنفلوانزا Infleuenga بستگی به وضعیت مادر و موارد درخواستی دیگر دارد.
۲ـ‌سرخکMeasles ایمونوگلوبین بعد ازتماس.
۴ـ طاعونPlague مگر مواقعی که خطرآلودگی زیاد است.
۵ـ فلج Poliomyilitis به طورعادی پیشنهاد نمی‌شود، مگر مسافرت‌ به مناطق آلوده به این بیماری باشد وآن هم به فرم خوراکی نه live virus vaccine
۶ـ سرخجه Rubella نباید استفاده شود گرچـــه حــالت Teratogencity واکسن قابل اغماض می‌باشد.
۷ـ کزاز ـ دیفتری Tetanus-Diphtheria Neonatal period واکسیناسیون حتماً باید انجام شود،زیرا باعث محافظت نوزاد درماه اول زندگی علیه بیماری‌ می‌گردد.
۸ ـ حصبه Typhoid
۹ـ تب‌زرد Immunuglobulin Yellow fever قبل از مسافرت به مناطق پرخطر ولی بهتراست  مسافرت به تعویق افتد.
۱۰ـ مننگوکوک مننژیت Meningitis Due to Menimgococcal infection واکسن مننگوکوک نوع C+A به صورت Purified Capsular Polysaccharide و گاهی استفاده از ۶ کپسول ۱۵۰ میلی گرمی ریفامپین همراه با تزریق واکسن میزان مصونیت‌زایی را بالاترمی‌برد.
روش پیشگیری«واکسن» معمولاً برای مسافران باردار است به علت اینکه وزن مولکولی بالای آن موجب عبور از جفت نمی‌شود، لذا بی‌خطراست و نیز ریفامپین در دومین سه ماهه ی بارداری بی‌خطر و مفید است.
۱۱ـ مالاریا
پیشگیری و خودداری از مسافـــرت  به  منــطقه ی  آلوده جائی که Chloroquine resistaint P.Falciparam malaria وجود دارد.موقعی که مسافرت اجتناب‌ناپذیر است.
ـ Pyrethroid -Containimg flying insect spray در محیط زندگی کردن وخوابیدن حدود ساعات غروب و شب
ـAralen ehlroquine phosphate 500‌ میلی گرم درهفته.
300 میلی‌گرم دوز پایه هر هفته یک بار به مدت دو هفته قبل ازمسافرت وحین تماس و برای چهارهفته بعد ازخروج از ناحیه ی اندمیک.
۱۲ـ هپاتیتA
هپاتیت B اگر درخواست شوند.
۱۳ـ انسفالیت ژاپنی