نشانه ها و علل ناباروری

ممکن‌است برای هر زن و شوهر، باردار شدن، به صورت چالشی جلوه کند، اما باید گفت که این زوج تنها نیستند و فقط در ایالات‌متحده قریب‌10‌تا15میلیون زوج دچار ناباروری هستند. بنا‌به تعریف، ناباروری infertility عبارت است از ناتوانی در باردار‌شدن به‌رغم انجام نزدیکی مکرر و بدون حفاظ به‌مدت حداقل یک‌سال دربسیاری افراد و 6 ماه در بعضی شرایط.

ناباروری ممکن‌است ناشی از یک علت در زن یا مرد باشد یا تلفیقی از عواملی باشد که از بروز یا ادامه‌ی باروری جلوگیری می‌کنند. خوشبختانه برای فایق آمدن بـرنـاباروری، بسیاری روش‌های درمانی مطمئن و مؤثر وجود دارد. این روش‌های درمــانی به طــور قابــل تـــوجه سبـب بهبود بخت باردار شدن می‌شوند.

ناباروری

نشانه‌ها:

دربسیاری از زوج‌ها، طی 6 ماه نخست تلاش برای بارداری، حاملگی به‌وقوع می‌پیوندد. درمجموع، بعد‌از 12‌ماه مقاربت مکرر بدون حفاظ، درحدود90٪ زوج‌ها بارداری دیده می‌شود. دراکثر زوج‌ها درنهایت، با درمان یا بدون درمان، آبستنی به‌وقوع می‌پیوندد.

شناسه‌ی‌ اصلی ناباروری، ناتوانی درباردار‌شدن است و ممکن‌است نشانه‌های آشکار دیگری موجود نباشد.

دربعضی موارد، خانم ‌نابارور ممکن‌است فاقد دوره‌های قاعدگی یا دارای دوره‌های نامنظم باشد. به‌ندرت، درمردان نابارور، ممکن‌است بعضی شناسه‌های مشکلات هورمونی مانند تغییر در رشد‌مو یا عملکرد جنسی موجود باشد.

علل:

برای باردار‌شدن، لازم است جریان‌های پیچیده‌ی تخمک‌گذاری و لقاح درست وارد عمل شوند. دربعضی زوج‌ها، ممکن‌است مشکلات ناباروری از زمان تولد وجود داشته باشد (مادرزادی) یا ممکن‌است دراین راه مشکلی به‌وجود آمده باشد که به نابارری منتهی شده‌است.

علل ناباروری ممکن‌است در مرد یا زن یا هر دو موجود باشد. اما به‌طور‌کلی:

• درقریب به ثلث موارد، مرد علت ناباروری است.
• درقریب به ثلث موارد، زن تنها علت ناباروری است.
• درباقی موارد، علت ناباروری هم در زن وهم درمرد است و یا نمی‌توان علتی راشناسایی کرد.

علل ناباروری مردانه:

علـل نـابــاروری مــردانــه شامل اسـت بـر:

تولید یا عملکرد غیرطبیعی اسپرم به علت مشکلات مختلف مانند پایین نیامدن بیضه‌ها، نقص‌های ژنتیک، مشکلات سلامت مانند دیابت یا  عفونت‌هایی مانند اوریون. وریدهای بزرگ‌شده‌ی بیضه‌ها ‌(واریکوسل) سبب افزایش جریان خون و گرما شده برتعداد و شکل اسپرم تأثیر می‌گذارند.

مشکلات مربوط به رساندن اسپرم به‌علت مشکلات جنسی مانند انزال زودرس، وارد‌شدن منی به مثانه به‌جای وارد‌شدن به آلت ضمن ارگاسم (ربوخه، نهایت‌لذت‌جنسی orgasm) انزال پس رونده retrograde ejaculation، بعضی بیماری‌های ژنتیک مانند فیبروزکیستیک، مشکلات ساختاری مانند انسداد بخشی‌از بیضه ‌که حاوی اسپرم (بربهل، اپیدیدیم epididyme) یا آزار یا صدمه‌رسیدن به اندام‌های تولید مثل.

تماس زیاد با عوامل محیطی، مانند سموم دفع آفات و سایر مواد‌شیمیایی، پرتو یا بعضی داروها مانند استروئیدهای آنابولیک یا ماری‌جوانا، افزون براین، تماس مکرر با گرما مانند استفاده از سونا یا وان آب گرم سبب افزایش دمای مغزی (درونی) شــده وتولیــد اسپـــرم را مختل می‌کند.

صدمه مرتبط با سرطان و درمان آن، ازجمله پرتو، شیمی‌درمانی، درمان سرطان سبب اختلال درتولید اسپرم شده و گاهی بسیار شدید است. برداشتن یک بیضه به علت سرطان نیــز بر بـــاروری مــردان تأثیر می‌گذارد.

علل ناباروری زنان:

علل ناباروری زنان شامل است بر:

نابسامانی‌های تخمک‌گذاری که آزاد شدن تخمک را به تأخیر انداخته یا ازآن جلوگیری می‌کند. ازجمله می‌توان نابسامانی‌های هورمونی مانندسندرم تخمدان پلی کیستیک polycystic ovary syndrome را نام برد. این سندرم با تخمدان تولید‌کننده‌ی مقدار زیادی هورمون مردانه تستوسترون وافزایش پرولاکتین خون که سبب تحریک تولید شیر می‌شود. سایر علل زمینه ساز شامل ورزش شدید، نابسامانی‌های غذاخوردن، صدمه یا تومور‌ها را نام برد.

ناهنجاری‌های رحم یاگردن زهدان شامل مشکلات مربوط به منفذ گردن زهدان یا موکوس گردن زهدان یا ناهنجاری‌های شکل یاحفره‌ی رحم. تومورهای خوش‌خیم در دیواره‌ی‌ رحم که درخانم‌ها شایع است (فیبروئیدهای رحم) و به‌ندرت ممکن‌است با انسداد لوله‌های فالوپ سبب ناباروری ‌شود. درغالب موارد، ممکن‌است فیبروئیدها سبب تغییر شکل حفره‌ی‌رحم شده درکاشت تخم گشنیده شده تداخل ایجاد کند.

صدمه یا انسداد لوله فالوپ که معمولاً به علت التهاب لوله‌ی فالوپ‌(سالپنژیت) ایجاد می‌شود. این حالت حاصل بیماری التهابی لگن است ومعمولاً به‌سبب عفونت ‌منتقله از راه نزدیکی، آندومتریوز یا چسبندگی ایجاد می‌شود.

آندومتریوز که وقتی بافت آندومتردر خارج رحم کاشته شده و رشد ‌می‌کند بروز می‌کند وغالباً برعملکرد تخمدان‌ها ولوله‌های فالوپ تأثیر می‌گذارد.

نارسایی اولیه تخمدان که یائسگی زوردرس هم نامیده می‌شود وقتی بروز می‌کند که تخمدان‌ها ازکار باز می‌ایستند و قاعدگی پیش‌از سن‌40سالگی پایان می‌گیرد.

باوجودی که غالباً علت این حالت معلوم نیست ولی بعضی شرایط ازجمله بیماری‌های دستگاه ایمنی، درمان با پرتویا شیمی درمانی و استعمال دخانیات با یائسگی زودرس ارتباط دارند.

چسبندگی‌های لگن نیز عبارت از نوارهای بافت جوشگاهی است که سبب چسبیدن اندام‌ها به یکدیگر پس‌از عفونت‌لگن، آپاندیسیت یا جراحی‌شکم یا لگن می‌شود.
 سایر علل ناباروری درخانم‌ها عبارتند از:

مشکلات تیروئید

نابسامانی‌های غده‌ی‌تیروئید چه از نوع پرکاری و چه از نوع کم‌کاری سبب ازهم گسیختگی چرخه‌ی قاعدگی یا سبب ناباروری می‌شود.

سرطان ودرمان سرطان

بعضی سرطان‌ها به‌خصوص سرطان‌های دستگاه تولید مثل زنانه غالباً به‌شدت سبب اختلال در باروری زن می‌شوند. هم پرتو و هم شیمی‌درمانی بر توان تولید‌مثل خانم‌ها تأثیر می‌گذارد.

بیماری‌های دیگر. بیماری‌های طبی همراه تأخیر بلوغ یا فقدان قاعدگی(آمنوره amenorrhea) مانند بیماری‌ سلیاک، بیماری کوشینگ، بیماری سیکل سل، بیماری کلیه یا دیابت بر باروری خانم‌ها تأثیر می‌گذارد. همچنین ناهنجاری‌های ژنتیک از احتمال باروری و بارداری می‌کاهند.

بعضی داروها

ممکن‌است ضمن استفاده از بعضی داروها، ناباروری موقت بروزکند. دربسیاری موارد وقتـی دارو قطع می‌شــود بــاروری باز‌ می‌گردد.

عوامل خطرساز:

بسیاری ازعوامل خطرساز درناباروری مردانه و زنانه مشابه هستند و عبارتند از:

سن:

قدرت باروری خانم‌ها با افزایش سن به‌تدریج رو به‌ نشیب می‌گذارد و این نشیب در دهه‌ی‌ 30‌سالگی بسیار شدیدتر است. ناباروری درخانم‌های سالمندتر ممکن‌است ناشی‌از تعداد وکیفیت تخمک‌ها باشد که با افزایش سن یا مشکلات سلامت در باروری تداخل می‌کنند. مردان بالای40سال نسبت به مردان جوان‌تر ازقدرت باروری کمتری برخوردارند.

استفاده از دخانیات

درصورتی‌که هر‌یک از زوجین از دخانیات استفاده کنند بخت رسیدن به بارداری کاهش می‌یابد.استعمال دخانیات همچنین از منافع احتمالی درمان باروری می‌کاهد. درخانم‌هایی که سیگار می‌کشند موارد سقط شایع‌تر است. استعمال دخانیات ممکن است خطر بروز سوء‌کار نعوظی و کاهش تعداد اسپرم را افزایش دهد.

استفاده از الکل

درخانم‌ها مرز مطمئنی برای مصرف الکل وجود ندارد و در‌صورتی‌که برای باردار‌شدن برنامه‌ریزی شده باشد نباید چه در دوره‌ی‌ آبستنی و چه در دوره‌ی ‌بارداری به هیچ‌وجه از الکل استفاده شود، زیرا برای چند هفته‌ی نخست نمی‌توان فهمید خانمی باردار شده‌است. استفاده از الکل خطر بروز نقص‌های زایمان را افزایش داده و احتمال باردار‌شدن را دشوارتر می‌سازد. درمردان مصرف سنگین الکل از تعداد و تحرک اسپرم می‌کاهد.

داشتن اضافه وزن

درخانم‌ها، شیوه‌ی‌‌زندگی بدون تحرک و داشتن اضافه وزن ممکن‌است سبب افزایش احتمال ناباروری شود. افزون بر‌این درصورتی‌که مرد هم اضافه‌وزن داشته باشد ممکن‌است بر تعداد اسپرم تأثیرکند.

کم بودن وزن

خانم‌هایی که درمعرض خطر مشکلات باروری هستند عبارتند‌از افراد دچار نابسامانی‌های غذاخوردن مانند بی‌اشتهایی عصبی anorexia یا جوع bulimia و خانم‌هایی که از جیره‌ی‌غذایی محدود یا دارای کالری بسیار پایین استفاده می‌کنند.

مسایل مربوط به ورزش

ورزش نکردن یا ورزش نکردن به مقدار کافی درایجاد چاقی دست دارد و سبب افزایش احتمال ناباروری می‌شود. درموارد کمتر، مشکلات تخمک‌گذاری ممکن‌است با انجام نرمش مکرر، شدید و پرفشار درخانم‌هایی همراه باشد که اضافه وزن ندارند.