شماره ۹۷۱ (ویژه پوکیاستخوان)
شکستگیهای استئوپروتیک
دکتر مینا راجی - ارتوپد، پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم
پوکیاستخوان از شایعترین بیماریهای استخوانی و یکی از مهمترین عوامل تهدید‌کننده‌ی سلامت در‌سراسر جهان است، گرچه یک بیماری خاموش محسوب می‌گردد ولی شکستگیهای ناشی‌از آن با افزایش مرگ‌و‌میر و کاهش میزان مطلوب کیفیت زندگی، ایجاد محدودیت‌های عملکردی و افزایش ناتوانی، درد و در نهایت عدم استقلال بیماران همراه‌است.
این بیماری باراقتصادی فراوانی را برجوامع تحمیل می‌کند. 
استئوپوروز یا پوکیاستخوان به‌معنای کاهش تراکم و استحکام توده‌ی‌استخوانی است که باشکننده نمودن استخوانها بیماران را درمعرض احتمال بالای شکستگی استخوانی که تظاهر اصلی این بیماری است قرار‌می‌دهد. علل ایجاد استئوپوروز را می‌توان درقالب سه عنوان اصلی دسته‌بندی نمود که عبارتند از :
1ـ افزایش سن
2ـ یائسگی
3ـ سایر عوامل خطرزا
در افراد با توده‌ی‌استخوانی کم در‌ناحیه‌ی هیپ و یا ستون فقرات ( دو ناحیه‌ای که معمولاً توسط DXA ارزیابی می‌شوند) میزان بروز هر‌گونه شکستگی استئوپوروتیک2تا 3برابر افزایش می‌یابد در‌افرادی‌که BMD آنها درمحدوده‌ی استئوپوروز قرار‌دارد ، افزایش حدود 5 برابر در میزان بروز شکستگیهای استئوپوروتیک دیده‌می‌شود . جراحان ارتوپدی معمولا اولین پزشکانی هستند که بیماران مبتلا به‌شکستگی را بررسی می‌کنند. بیش‌از50% زنان و30% مردان در‌طول مدت زندگی خود یک شکستگی استئوپوروتیک را تجربه می‌کنند. شایعترین محل‌های ایجاد شکستگی استئوپوروتیک: مهره‌ها، مچ‌دست (شکستگی کالیس) هیپ و قسمت فوقانی هومروس است.
با شکستگیهای استئوپوروتیک میزان مورتالیتی و موربیدیتی به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد، بیش‌از نیمی از‌بیمارانی که شکستگی هیپ را تجربه می‌کنند در آینده به درجاتی از ناتوانی دچار خواهند شد و 25% آنها تا آخر عمر به‌مراقبتهای خاص و پرستاری در منزل نیاز خواهند داشت.
همانطور که ذکر شد ، بروز یک شکستگی استئوپروتیک بیانگر بروز شکستگیهای استخوان‌های مکان‌های دیگر با احتمال 5برابر در آینده خواهد بود تا جایی که معمولا به دنبال یک شکستگی جسم مهره درعرض یک‌سال شکستگی همراه نیزرخ می‌دهد. طبق توصیه‌ی سازمان جهانی ارتوپــدی و استئوپوروز The world orthopedic osteoporosis organization تمام بیماران بالای50سال که مبتلا به شکستگی استئوپوروتیک شده‌اند باید از نظر BMD بررسی شوند ولی اگر فرد سابقه‌ی بروز یک شکستگی هیپ در‌سن بالای80 سالگی داشته باشد حتی به بررسی BMD برای وضعیت استئوپوروز بیمار نیازی نخواهد بود. ضمنا بیمارانی که از طول قد آنها بیش‌از 4 سانتیمتر کم‌شده باشد نیز استئوپوروز در‌آنها مسجل است و باید برای کاهش خطر‌شکستگی در‌آینده درمان دارویی استاندارد باهدف کنترل استئوپوروز آغاز گردد.
عوامل خطرساز شکستگیهای استئوپوروتیک:
عوامل غیرقابل تغییر:
سابقه‌ی شکستگی در بزرگسالی، سابقه‌ی شکستگی در وابستگان درجه‌ی یک ، نژاد قفقازی و آسیایی، سنین بالا، جنس‌مونث، دمانس (اختلال‌حواس) و سستی و ضعف‌عمومی.
عوامل قابل‌تغییر:
BMD پایین، سیگار ، وزن‌پایین، نقصان در میزان استروژن خون که شامل یائسگی زودرس (زودتر از سن 45سال) می‌باشد، مصرف گلوکوکورتیکوئید خوراکی، الکلیسم، میزان پایین کلسیم دریافتی در‌طول زندگی و زمین‌خوردن‌های مکرر، فقدان یا کمبود فعالیت‌فیزیکی و کاهش تیزبینی بنابراین کلیه بیمارانی که استئوپوروز دارند برای کاهش خطر شکستگی جدید باید تحت‌درمان قرار‌گیرند مگر در‌مواردی‌که کنتراندیکاسیون وجود داشته باشد.
درمانهای اساسی در زنان مبتلا به استئوپوروز که خطر‌شکستگی آنها را به‌میزان قابل‌توجهی کاهش می‌دهد(جدول۱).
بنابراین توصیه می‌شود که متخصصان ارتوپدی اصول درمان استئوپوروز را به‌صورت بنیادی برای بررسی بیماران و کاهش میزان ابتلای آنان به‌عوارض استئوپوروز در‌نظر گیرند.
ثبت نظر