عوامل‌خطر:
عوامل‌خطر غیرقابل‌تغییر:
سن:
تراکم استخوانی با افزایش سن کاهش می‌یابد و درنتیجه خطر ابتلا به پوکی‌استخوان افزایش می‌یابد. افزایش قابل توجهی در شیوع پوکی‌استخوان با افزایش سن از 60سالگی مشاهده می‌شود.
جنس:
زنان بیشتر درمعرض خطر پوکی‌استخوان هستند، آنها به‌علت داشتن استخوانهای کوچکتر و توده‌ی‌استخوانی پایین‌تر درمعرض خطر بیشتر پوکی‌استخوان هستند.علاوه‌براین، تراکم‌استخوان زنان با افزایش سن سریعتر کاهش می‌یابد. پس‌از یائسگی این سرعت کاهش تراکم‌استخوانی به‌سرعت افزایش می‌یابد. از سوی دیگر زنان به‌علت طول‌عمر طولانی‌تر مدت بیشتری درمعرض از‌دست‌رفتن تراکم استخوان هستند.پوکی‌استخوان در مردان کمتر شایع است، اما بازهم یک مشکل مهم به‌شمار می‌رود.
قومیت:
پوکی‌استخوان در اقوام مختلف با سرعت مشابهی اتفاق نمی‌دهد. نتایج تحقیقات نشان داده‌است که در سفیدپوستان سرعت بروز پوکی‌استخوان از بسیاری از نژادهای دیگر بیشتر است.
عوامل‌خطرساز مرتبط با تولید مثل:
یائسگی دیرهنگام با تراکم‌استخوان بالاتر در ارتباط می‌باشد و ازسوی‌دیگر زنانی‌که زودهنگام یائسه می‌شوند درمعرض خطر پوکی‌استخوان بیشتری هستند. بلافاصله بعداز یائسگی سرعت کاهش تراکم‌استخوان به مراتب افزایش می‌یابد.
شواهدی دال براینکه بستن لوله‌های رحم، تعداد زایمان، تعداد سقط قبلی و یا تغذیه با شیرمادر تأثیــری بر تــراکم استـخوان وجود ندارد.
تاریخچه‌ی خانوادگی پوکی‌استخوان:
نتایج بررسی‌ها نشان داده‌است که تراکم‌استخوان در زنان و مردان با سابقه‌ی خانوادگی پوکی‌استخوان پایین‌تر است. هرچه تعداد افراد درگیر پوکی‌استخوان در خانواده افزایش یابد، تراکم‌استخوانی افراد بیشتر کاهش می‌یابد. سابقه‌ی مثبت خانوادگی پوکی‌استخوان تشخیص داده شده یا کیفوز در خانواده و یا سابقه‌ی شکستگی استخوان در خانواده با ضربه‌ی خیلی ضعیف در خانواده ممکن است بهعنوان یک عامل خطر برای فرد تلقی گردد.
عوامل خطرساز قابل تغییر:
وزن:
ازدستدادن وزن و یا شاخص توده‌ی بدن پایین بهعنوان عامل خطری برای پوکی‌استخوان محسوب می‌شود. به‌خصوص زنان یائسه‌ای که شاخص توده‌ی بدنی کمتراز میانگین جامعه دارند باید افراد با خطر بالا درنظر گرفته شوند.
سیگار:
نتایج یک متاآنالیز از بررسی‌ها نشان داده‌است که افراد سیگاری نسبت به غیرسیگار به‌ازای هر دهه بعداز سن یائسگی2درصد بیشتر تراکم‌استخوان خود را از‌دست می‌دهند. همچنین نتایج بررسی‌ها نشان دادند که مردان سیگاری با افزایش سن تراکم بیشتری از‌دست می‌دهند و زنان سیگاری درمعرض خطر شکستگی‌لگن بیشتری هستند. ترک سیگار موجب برگشت سرعت از‌دست‌رفتن تراکم‌استخوان می‌شود ولی تا 10سال بعداز ترک‌سیگار این سرعت کاهش تراکم همسان می‌شود.
مصرف الکل:
مدارک و شواهدی دال‌بر اثر الکل بهعنوان یک عامل خطرساز برای کاهش تراکم‌استخوان وجود دارد ولی نتایج متضاد هم زیاد است به‌همین سبب هنوز دانشمندان در اینکه آیا مصرف الکل را عامل خطری برای پوکی‌استخوان بدانند متفق‌القول نیستند.
ورزش:
رابطه‌ی مثبتی بین هم فعالیت فیزیکی درحال‌حاضر و هم در دوران نوجوانی و تراکم‌استخوان در زنان جوان و میانسال و سالمند گزارش شده‌است، گرچه هرچه سن بالاتر می‌رود این رابطه کمتر می‌شود. آنچه مسلم است کسانی‌که در نوجوانی تحرک کمتری داشتند و شیوه‌ی‌زندگی کم‌تحرک را گزیده‌اند در سنین پیری بیشتر درمعرض خطر پوکی‌استخوان هستند.
رژیم‌غذایی:
شواهدی وجود دارد که مصرف رژیم‌غذایی حاوی لبنیات زیاد در جوانی با تراکم‌استخوان خانم‌های میانسال در ارتباط است. میزان بالاتر ویتامینD سرم در مردان و زنان سالمند با تراکم‌استخوان بالاتر آنها در ارتباط بوده است. ولی شواهدی دال براینکه مصرف سایر مواد غذایی ممکن‌است با تراکم‌استخوان مرتبط باشد به‌دست نیامده‌است.
علل ثانویه پوکی‌استخوان:
تعداد زیادی از وضعیت‌های بالینی و برخی‌از داروها با پوکی‌استخوان در بزرگسالان در ارتباط هستند ازجمله: بی‌اشتهایی عصبی، بیماری مزمن کبدی، بیماری سلیاک، پُرکاری پاراتیروئید، بیماری التهابی روده، کم‌کاری غددجنسی در مردان، بیماری مزمن کلیه، روماتیسم مفصلی، استفاده‌ی درازمدت از استروئیدها و کمبود ویتامینD.
علائم و نشانه‌های پوکی‌استخوان:
پوکی‌استخوان یک بیماری خاموش است که اغلب هیچگونه علائم ونشانه‌ای ندارد. درواقع، بسیاری از افراد بدون‌آنکه اطلاعی داشته باشند به آن مبتلا هستند و زمانی متوجه می‌شوند که دچار شکستگی می‌شوند. علاوه‌براین، بسیاری‌از شکستگی‌های کوچک ناشی از پوکی استخوان به‌خصوص در ستون‌فقرات تشخیص داده نمی‌شود چون یا بی‌درد هستند و یا درد کمی ایجاد می‌کنند که درنتیجه فرد را به پیگیری بیشتر یا مراجعه به پزشک وا‌نمی‌دارند. ممکن‌است شکستگی‌های مهره‌های ناشی‌از پوکی‌استخوان با خمیده‌شدن تدریجی پشت (گوژپشتی) یا کاهش قد خود را نشان دهند.
تشخیص پوکی‌استخوان:
پوکی‌استخوان اغلب پس‌از اینکه فرد شکستگی را تجربه کرد، ازطریق اشعه‌ی‌ایکس تشخیص داده‌می‌شود. با این‌حال، بسیاری از انجمن‌های علمی، ازجمله بنیاد ملی پوکی‌استخوان و انجمن‌پزشکی آمریکا، توصیه می‌کنند که همه‌ی افراد درمعرض خطر ابتلا به پوکی‌استخوان با استفاده از سنجش جذب اشعه‌ی‌ایکس یا انرژی دوگانه که اصطلاحاً سنجش تراکم‌استخوان نامیده می‌شود، انجام می‌شود، مورد غربالگری قرارگیرند. این تست تشخیصی بدون درد است که فقط برای تکمیل چند دقیقه طول می‌کشد. افراد دراین روش تشخیصی تحت تابش بسیار کم اشعه‌ی ایکس قرارمی‌گیرند که شیوه‌ای بسیار دقیق برای تشخیص پوکی استخوان است. با سنجش تراکم‌استخوان می‌توان پوکی‌استخوان و همچنین کم‌شدن تراکم که استئوپنی (جایی‌که تراکم‌استخوان بین نرمال و پوکی‌استخوان است) را تشخیص داد. تراکم‌استخوان فرد اگر بین میانگین افراد جوان سالم و یک انحراف معیار کمتر از‌آن باشد طبیعی تلقی می‌شود. تراکم بین کمتر از یک انحراف معیار و ۵/۲ انحراف معیار را استئوپنی و کمتراز ۵/۲ انحراف معیار از میانگین جامعه را پوکی‌استخوان طبقه‌بندی می‌کنند.
به طورکلی، بنیاد ملی پوکی‌استخوان غربالگری تراکم‌استخوان را برای افراد زیر توصیه می‌کند:
ـ همه‌ی زنان بیش‌از 65 سال سن.
ـ همه‌ی زنان یائسه‌ای که عوامل خطری برای پوکی‌استخوان را دارند.
ـ زنان یائسه‌ی مبتلا به شکستگی.
درمان/پیشگیری برای پوکی استخوان:
هدف از درمان، جلوگیری و ازدستدادن استخوان و یا افزایش تراکم استخوان است. بنابراین، برای درمان و پیشگیری، ترکیبی از تغییرات در سبک زندگی و داروهای استفاده می‌کنند.
تغییرات در سبک زندگی ممکن‌است شامل ترک‌سیگار، کاهش مصرف الکل، انجام ورزش منظم و داشتن یک رژیم‌غذایی متــعادل و غنـی‌از کلسیم و ویتامین را شامل شود. مکمل ویتامینD نیز اغلب برای افرادی‌که دارای عوامل خطر برای ابتلا به استئوپوروز هستند تجویز می‌شود.
برخی‌از داروهای مورداستفاده برای جلوگیری و ازدستدادن استخوان و افزایش تراکم‌استخوان استفاده می‌شوند که توسط پزشکان بنا‌به شدت پوکی‌استخوان و عوارض آن تجویز می‌شوند که دراین مبحث نمی‌گنجند.
منابع دردفتر نشریه می‌باشد.
ثبت نظر