انحراف شست پا

انحراف شست‌پا (Bunions:Hallux valgus) را می‎توان به‌صورت برآمدگی استخوانی در کف مفصل انگشت شست پا توصیف نمود.

این اختلال استخوانی پیش‌رونده می‎تواند دردناک شود و تشکیل انحراف شست پا می‌تواند ناشی‌از تغییرات ساختاری استخوان در خود پا باشد. این تغییرات سبب‌می‎شود که استخوان‎ها در انگشتان پا به‌خوبی هم‌ردیف و منظم نشوند.

برآمدگی استخوانی به‌وسیله‌ی فشار به انگشت مجاور ایجاد‌می‎شود که سبب‌می‎شود مفصل جلو بیاید و برآمده شود.

انحراف شست پا تنها بزرگسالان را تحت‌تأثیر قرار‌نداده و نوجوانان نیز این برآمدگی‎ها را تجربه‌می‎کنند که به انحراف شست پای نوجوانی مربوط می‎شود. این نوع انحراف شست پا معمولاً وراثتی است.

گاهی انحراف شست‌‎ها به‌جای انگشت بزرگ پا در نزدیکی کف انگشت کوچک پا ایجاد می‎شوند. این انحراف شست ‎ها Bunionettes یا «انحراف شست پای خیاط» یا Hallux valgus یا Hallux abducto valgus نیز نام دارد و در زنان رایج‎تر از مردان است و در  نوجوانی اغلب در دختران  ۵تا‌۱۰ سال رخ‌می‎دهد.

علل انحراف شست پا:

• تحمل وزن ناهماهنگ در پا یا تاندون‎ها که سبب ناپایداری مفصل انگشت پا می‎شود.

• نوع وراثتی پا

• پاهایی که پیش‌از‌تولد به‌خوبی شکل‌نمی‎گیرند

• آسیب‌های پا

• گونه‌های آرتروزی مثل روماتیسم

•شرایطی که بر اعصاب و ماهیچه‌ها اثر‌می‌گذارند مثل polio

نشانه‌های بالینی:

عمومی‌ترین نشانه‌ی انحراف شست پا برآمدگی است که در کف انگشت شست پا تشکیل می‎شود. موارد زیر می‎تواند از دیگر نشانه‌های انحراف شست پا باشد:

• درد و سفتی

• کرختی

• احساس سوزش

• تورم مفصل انگشت آسیب‌دیده

• ضخیم‌شدن پوست کف انگشت آسیب‌دیده

• قرمزی

• برآمدگی در کف انگشت آسیب‌دیده

• وجود میخچه یا پینه

• محدودیت حرکت انگشت آسیب‌دیده

نشانه‌ها می‎توانند با پوشیدن کفش‎های باریک یا پاشنه‌بلند حادتر شوند. افرادی‌که برای مدت‎های طولانی روی پای خود می‎ایستند نیز ممکن‌است شاهد بدتر‌شدن این نشانه‌ها باشند.

انحراف شست پا ابتدا به‌صورت یک توده‌ی کوچک شروع می‎شود و در‌طول‌زمان بدتر‌شده و ایجاد درد و مشکل در راه‌رفتن می‎نماید.

عواقب انحراف شست پا:

وجود انحراف انگشت پا می‎تواند سبب بروز سایر شرایط شود:

• تورم صفحات پر‌شده با مایعی که مسئولیت ضربه‌گیری استخوان‎ها، تاندون‎ها و ماهیچه‎ها را دارند (Bursitis)

• انگشت پای چکشی (Hammertoe) خمیدگی غیرطبیعی استخوان که می‎تواند ایجاد درد و فشار‌کند

• کف پا و تورم

• پینه

• درد

• سخت راه‌رفتن

• کاهش تحرک‌پذیری

• آرتروز

تشخیص و درمان:

یک پزشک می‎تواند با استفاده از معاینه‌ی فیزیکی و اشعه‌ی‌ایکس انحراف شست پا را تشخیص‌دهد. اشعه‌ی‌ایکس میزان جدی‌بودن انحراف را به پزشک نشان خواهد داد و کمک خواهد‌کرد که برای به‌کارگیری بهترین نوع درمان تصمیم‌گیری کند. درمان انحراف شست‌پا بسته به شدت آن با جراحی یا بدون آن درمان می‎شود.درمان انحراف های شست پایی که نیاز به جراحی ندارد (درمان طبی)عبارتند‌از:

• پوشیدن کفش مناسب؛ این کار می‎تواند فشار روی انگشت را کاهش‌دهد.

• ابزارهایی که درون کفش قرارمی‎گیرند وOrthotics نیز نام‌دارند، این وسایل نیز فشار روی انگشتان پا را کاهش‌می‎دهند.

• استفاده از پد، چسب یا آتل روی انگشتان.

• اجتناب از کارهایی که سبب درد برآمدگی کنار انگشت می‎شود مثل ایستادن درازمدت.

• یخ؛ استفاده از یخ در محل آسیب‌دیده می‎تواند تورم را کاهش‌دهد

• داروهای تسکین‌دهنده‌ی درد مثل NSAIDS جهت کاهش درد و تورم.

• تزریق موضعی‌Cortisone: این‌کار می‎تواند تورم، به‌ویژه تورم صفحات پر‌شده با مایع را نیز تسکین‌دهد‌.

برخی از انحراف‎ها نیز به درمان با جراحی نیاز دارند که در‌این‌موارد، پزشکان می‎توانند از انواع مختلف جراحی استفاده نمایند.

درمان‌های جراحی:

درمان جراحی به افرادی محدود می‎شود که نمی‎توان درد آنها را با استفاده از کفش و ابزارهای درون‌کفش مناسب کاهش‌داد. برای درمان انحراف شست پای نوجوانان به‌ندرت از جراحی استفاده‌می‎شود.

ترمیم تاندون‎ها و رباط‎ها:

کوتاه‌کردن هر‌بافت مفصلی ضعیف و بلند‌کردن انگشت پا‌، ترمیم تاندون‎ها و رباط‎ها اغلب در ترکیب با برش قسمتی از استخوان انجام می‎شود.

برش استخوان (Bone Excision):

یک روش ترمیمی برای هم‌ردیف‌ کردن مجدد مفصل؛ پزشکان  از پین، پیچ یا صفحاتی برای تثبیت استخوان استفاده می‎کنند.

خشک‌کردن مفصل ‌(Arthrodesis):

روشی برای از‌بین‌بردن سطح مفصلی که متورم شده‌است. سپس در‌حین بهبود یافتن مفصل از پیچ، سیم یا صفحه‎هایی برای نگهداشتن مفصل‌ها درکنارهم استفاده‌می‎کنند. این روش معمولاً برای بیمارانی استفاده می‎شود که انحراف انگشت  شست پای شدید یا آرتروز دارند یا بیمارانی که جراحی انحراف شست پای آنها ناموفق بوده‌است.

Exostectomy:

جراحی برداشتن برآمدگی مفصل شست پا است. این جراحی اغلب در ترکیب با برش استخوان انجام می‎شود. Exostectomy معمولاً مشکلی که سبب بروز انحراف شست پا شده را درمان‌نمی‎کند.

قطع و تعویض مفصل (Resection arthroplasty):

روشی برای برداشتن بخش آسیب‌دیده مفصل شست پا و ایجاد فضای بیشتر بین استخوان‎های انگشت شست پا می‌باشد که این روش برای موارد زیر توصیه‌می‌گردد‌:

• بیماران سالخورده

• بیمارانی‌که جراحی انحراف شست پای ناموفق قبلی داشته‌اند.

• بیمارانی‌که آرتریت شدید دارند و نمی‎توان جراحی خشک‌کردن مفصل را برای آنان انجام داد.

این روش جراحی بطورعام (Not Commonly) توصیه‌نمی‎شود.