درمان فیبروم کف‌ پایی

فیبروم پلانتار(کف‌پایی)، توده‌ای از بافت فیبروز است که در قوس کف پا ایجاد‌می‌شود و حتی درصورت خوش‌خیم‌بودن در اغلب مواقع سبب درد و ناراحتی می‌گردد. احتمال ابتلا به فیبروم پلانتار در مردان بیشتر‌از زنان می‌باشد و افراد میانسال یا سالخورده نیز بیش‌از دیگر گروه‌های سنی به آن دچار‌می‌گردند. فیبروماتوزیس پلانتار(Plantar Fibromatosis) وضعیتی نادر‌است که در آن چندین فیبروما در کف پا ایجاد‌می‌شود.

نشانه‌ها:

نشانگان اولیه شامل رشد آهستهٔ‌توده‌(فیبروم) در قوس‌کف‌پا می‌باشد؛ که اندازهٔ آن معمولاً کمتر‌از ۲/۵ سانتی‌متر است. این توده در ابتدا ممکن‌است با درد اندکی همراه بوده یا حتی بدون هیچ‌درد و ناراحتی باشد؛ اما با‌گذشت‌زمان بزرگترشده و فیبروم‌های دیگری پیرامون آن ایجاد‌می‌گردد. توده‌های بزرگتر در‌اغلب موارد دردناک‌تر هستند.

به‌طورمعمول درموارد زیر درد بیشتر‌می‌شود:

• وارد شدن فشار بر توده

• پوشیدن کفش تنگ

• پابرهنه راه رفتن

• ایستادن برای مدت طولانی

علل:

علت‌های این عارضه به‌خوبی شناخته نشده‌اند.

اما مطابق با برخی‌از پژوهش‌های صورت‌گرفته، ممکن‌است ژنتیک در‌این بیماری دخیل باشد. ابتلا به فیبروم کف‌پایی در میان اهالی اروپای شمالی بسیار رایج است ولی مردم آسیا به‌ندرت به آن دچار می‌شوند.

آیا ضربه به پا می‌تواند موجب ایجاد فیبروم شود؟

برخی‌از متخصصان بر‌این‌باورند که ضربهٔ فیزیکی به پا می‌تواند عامل ایجاد فیبروم کف‌پایی گردد. آسیب‌های مکرر به پا می‌تواند منجربه پارگی فاشیا در قوس کف‌پا شود که به رشد فیبروم‌های کف‌پایی کمک‌می‌نماید. البته انجمن ارتوپدی‌پا و پاشنة آمریکا (*AOFAS)، ضربه را به‌عنوان عامل ایجاد‌توده رد نموده‌است.

آیا سبک‌زندگی در بروز فیبروم کف‌پایی دخیل می‌باشد؟

براساس پژوهش‌ها، شرایط پزشکی متعدد و سبک‌زندگی افراد می‌تواند در ایجاد فیبروم کف‌پایی نقش داشته باشد. براساس این پژوهش، شرایط پزشکی فرد در ابتلابه فیبروم کف‌پایی تأثیر‌دارد، نه اینکه مستقیماً علت بروز آن نقش باشد.

شرایط پزشکی(Medical Conditions) شامل موارد زیر می‌باشند:

• بیماری مزمن کبدی

• دیابت

• صرع

• زیاده روی در مصرف(Abuse) درازمدت الکل.

همچنین بروز فیبروم کف‌پایی بامصرف برخی از داروها و مکمل‌ها در ارتباط است:

• داروهای ضد‌تشنج مانند فنی‌توئین

• بتابلاکرها برای فشارخون‌بالا

• گلوکوزامین و کندروتین برای دردهای مفصلی به ‌درازا کشیده

• ویتامینC (با دوز بسیار‌بالا)

عوارض:

فیبروم کف‌‌پایی حتی با وجود خوش‌خیم‌بودن می‌تواند عوارضی را به‌دنبال داشته باشد.

• مشکل در راه‌رفتن و ایستادن

درصورتی‌که اندازهٔ فیبروم کف‌پایی بسیاربزرگ یا تعداد آن زیاد باشد، می‌تواند بر حالت کف‌پا تأثیربگذارد و ایستادن یا راه‌رفتن را مشکل‌نماید.

• مداخله جراحی:

گاهی اوقات لازم‌است توده به‌وسیلهٔ جراحی برداشته شود. جراحی فیبروم کف‌پایی مانند هر جراحی دیگر می‌تواند با عوارضی ازجمله عفونت همراه شود. همچنین امکان عود توده نیز وجود دارد.

تشخیص:

پزشک با معاینهٔ پا می‌تواند فیبروم کف‌پایی را تشخیص‌دهد. در برخی موارد بررسی‌های بیشتری ممکن‌است موردنیاز باشد. پزشک هنگام معاینه، فیبروم و نواحی پیرامون آن را برای ارزیابی دردناک‌بودن عارضه فشارمی‌دهد و بررسی می‌نماید که آیا بیمار می‌تواند به‌راحتی راه‌برود و بایستد یا خیر.

آزمایش‌های بیشتری ازجمله رادیوگرافی و MRI جهت ردکردن دیگر بیماری‌های پا ازجمله موارد زیر پیشنهاد‌می‌گردد:

• کیست

• عفونت

• تورم تاندون

• پارگی تومور تاندون

آیا بیوپسی لازم است؟

معمولاً نیازی به بیوپسی نیست مگر اینکه تصاویر اسکن پا احتمال سرطانی‌بودن توده را مطرح نماید.

اهداف درمان:

درمان باهدف تسکین درد و کاهش اندازهٔ توده انجام می‌شود. فیبروم‌های کف‌پایی کوچکی که بدون نشانه هستند نیازی به درمان ندارند.

روش‌های درمان:

• ژل موضعی:

ژل موضعی از رشد بافت فیبروز جلوگیری می‌کند. بعضی‌از این ژل‌ها ادعا می‌کنند می‌توانند درد را طی چندماه مصرف تسکین‌دهند. شواهد زیادی برای تأیید این ادعا وجود ندارد.

• تزریق کورتیکواستروئید:

تزریق استروئید به داخل توده می‌تواند درد و التهاب را کاهش‌دهد و فرد می‌تواند راحت‌تر راه برود و بایستد.تزریق کورتیکواستروئید معمولاً راه‌حلی موقت است، چون از رشد فیبروم جلوگیری نمی‌نماید.

• کفی و پدهای ارتوتیک:

با استفاده‌از کفی و پوشیدن کفش مخصوص (Shoe insole) می‌توان درد حاصل از فیبروم را کاهش‌داد. کفی‌های ارتوتیک با توزیع وزن بدن درسراسر کف‌پا فشار وارد بر قوس کف‌پا و فیبروم را کاهش‌می‌دهند. کفی‌های ارتوتیک(Orthotic pads) را می‌توان بدون‌نسخه(OTC) یا به‌صورت سفارشی (Custom made) خریداری نمود (در‌آمریکا).

• ورزش‌درمانی

ورزش‌های کششی و قدرتی با روش‌های زیر به درمان فیبروم کمک می‌کنند:

• کاهش التهاب

• افزایش گردش‌خون در پا

• تحریک رشد سلول‌های جدید

فیزیوتراپیست معمولاً به افراد مبتلابه فیبروم برنامهٔ ورزشی خاصی ارائه‌می‌نماید.

• درمان جراحی:

در‌مواردی‌که اندازه فیبروم درحال بزرگ‌شدن  باشد و  یا درد و ناراحتی آن زیاد باشد به جراحی نیاز است. اما جراحی فیبروم با افزایش خطر پیدایش بیماری‌های دیگر پا ازجمله کف‌پای‌صاف یا شست چکشی(Hammertoe) همراه است. معمولاً جراحی زمانی انجام می‌شود که دیگر روش‌های درمانی موفقیت‌آمیز نباشند. بهبودی پس‌از‌جراحی تا 8هفته زمان‌می‌برد. در‌افرادی‌که چندین فیبروم در کف‌پا دارند احتمال عود مجدد پس‌از‌جراحی وجود‌دارد.

• درمان‌های تسکین‌دهنده خانگی(Home  Remedies):

درمان‌های‌خانگی فیبروم پلانتار به‌منظور تسکین‌درد و ناراحتی انجام‌می‌شود؛ که شامل موارد زیر است:

• کیسه یخ:

استفاده‌از کیسه‌یخ روی‌پا، درد و ورم را کاهش‌می‌دهد. برای تهیهٔ کیسه‌یخ، تکه‌های یخ را درون کیسهٔ‌نازکی ریخته و آن‌را به‌مدت 15دقیقه روی قوس کف‌پا قرارمی‌دهند. این عمل را چندین‌بار درطول روز و یا هرچقدر که موردنیاز است باید انجام‌داد.

بالا‌بردن پا:

قراردادن پا بالاتر از سطح قلب می‌تواند به کاهش التهاب و تورم کمک‌کند. برای انجام این کار درازاکشیده و پا را تا هر زمان که می‌توان باید روی بالشت قرار‌داد.

داروهای مسکن بدون نسخه(OTC):

مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی‌(NSAIDs) یکی‌از روش‌های کاهش دردپا در افراد مبتلا است. از داروها شامل موارد زیر می‌باشد:

• ایبوپروفن(Advil و Motrin)

• استامینوفن(Tylenol)

• ناپروکسین سدیم(Aleve).

استفادهٔ درازمدت از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی می‌تواند عوارض جانبی خطرناکی به دنبال داشته باشد.

نکتهٔ مهم به‌خاطرسپردنی(Takeaway amessage):

پیش‌آگهی بیماران با فیبروم کف‌پایی به چندین عامل بستگی دارد:

• اندازهٔ فیبروم

• تعداد توده‌ها

• شدت درد بیمار.

فیبروم‌های کوچک اغلب بدون نشانه هستند. فیبروم‌های بزرگ درد مقاوم دارند و توانایی حرکت کردن فرد را تحت‌تأثیر قرارمی‌دهند. فیبروم‌ها بدون درمان از بین نمی‌روند. روش‌های درمانی شامل ژل‌های‌موضعی، تزریق استروئید داخل توده، استفاده از کفی ارتوتیک، ورزش و جراحی است. درمان‌های خانگی ازجمله کیسه‌یخ و بالا قراردادن پا، درکاهش درد مؤثر می‌باشند. اگرچه عود فیبروم نادر است، اما احتمال عود مجدد حتی پس‌از‌درمان موفقیت‌آمیز در‌افرادی‌که چندین ‌توده فیبروم در کف پا دارند وجود دارد.

* AOFAS: American Orthopedic Foot and Ankle Society