اپیدیدیمیت epididymitis، التهاب لوله‌فنری شکل (اپیدیدیم یا بربهل) پشت بیضه است که اسپرم را انبارکرده و انتقال می‌دهد.شایع‌ترین شناسه و نشانه‌ی اپیدیدیم، درد و ورم است. مردان در هرسنی ممکن‌است به التهاب اپیدیدیم دچار شوند ولی این بیماری در فاصله‌ی سنی 14و 35 در آقایان دیده میشود.
در بسیاری موارد، اپیدیدیمیت به‌علت عفونت باکتریایی یا عفونت منـتـقــله از راه نــزدیکی sexually transmitted infection یا STI مثل سوزاک یا کلامیدیا ایجاد میشود. دربعضی موارد، بیضه‌ها نیز ملتهب می‌شوند و حــالتی مــوسوم به اپیدیدیموارکیت epididymo-orchitis به‌وجود می‌آید.
نشانه‌های‌التهاب اپیدیدیم به‌علت آن بستگی دارد و عبارتنداز:
• حساسیت به لمس، ورم، قرمزی یا گرمی کیسه‌ی‌بیضه
• درد وحساسیت به لمس بیضه و معمولاً در یک سمت، درد در زمان دفع مدفوع بدتر میشود.
• دفع ادرار دردناک یا نیاز به تخلیه‌ی فوری و مکرر ادرار
• مقاربت یا انزال دردناک
• لرز و تب
• وجود برجستگی روی بیضه
• بزرگ‌شدن عقده‌های لنفی زهار (گره‌های لنفی)
• درد یا ناراحتی در بخش‌پائینی شکم یا منطقه‌ی لگن
• خروج ترشح از آلت
• وجود خون در منی
اپیدیدیمیت مزمن:
شناسه‌ها و نشانه‌های التهاب اپیدیدیم معمولاً ظرف یک یا دو روز ایجاد و با درمان بهتر میشود. در بعضی موارد، ممکن‌است التهاب اپیدیدیم به‌طور کامل رفع نشود یا دوباره رجعت نماید. این حالت را به‌نام التهاب مزمن بربهل می‌شناسند. ممکن‌است نشانه‌های التهاب بربهل به‌تدریج ظاهر شود. گاهی علت اپیدیدیمیت مزمن شناسایی نمی‌شود.
اپیـدیدیمیت دارای عللی چند است ازجمله:
• عفونت‌های منتقله از راه نزدیکی(STI). این عفونتها و به‌خصوص سوزاک و کلامیدیا از شایع‌ترین علل التهاب اپیدیدیم درمردان جوان است که ازنظر جنسی فعال هستند.
• سایر عفونتها. پسران، مردان سالمند و مردان همجنس‌گرا، به احتمال زیادتر به‌علت عفونت باکتریایی منتقله از راه غیرجنسی به التهاب اپیدیدیم مبتلا می‌شوند. در مردان و پسرانی که دچار عفونت‌های مجرای ادرار یا عفونت‌های پروستات بوده‌اند، ممکن‌است باکتری از محل عفونت به اپیدیدیم انتشار یابد. به‌ندرت، اپیدیدیمیت به‌علت عفونت قارچی پدید می‌آید.
• داروی قلب آمیودارون. دربعضی موارد، یک داروی ضد‌آریتمی به‌نام آمیودارون amiodarone سبب التهاب اپیدیدیم میشود. اپیدیدیمیت مرتبط با آمیودارون با قطع موقت دارو یاکاهش مقدار خوراک آن درمان میشود.
• سل. در بعضی موارد، ممکن‌است سل سبب بروز اپیدیدیمیت شود.
• وجود ادرار در اپیدیدیم. این التهاب را، اپیدیدیمیت شیمیایی می‌نامند. این حالت وقتی اتفاق می‌افتد که ادرار به عقب و به اپیدیدیم پس می‌زند. این حالت ممکن‌است به‌علت زور‌زدن یا بار سنگین برداشتن دیده شود.
اپیدیدیمیت منتقله از راه نزدیکی:
چندین عامل احتمال دچارشدن به اپیدیدیمیت ناشی‌از عفونت منتقله از راه نزدیکی را افزایش می‌دهد. ازجمله:
• رفتارهای پرخطر جنسی. مانند دارا بودن چندین مصاحب جنسی، نزدیکی با شخصی دچار STI و نزدیکی بدون کاندوم.
• سـابقه شخصیSTI. درصورتیکه درگذشته STI موجود بوده باشد، احتمال عفونت و التهاب اپیدیدیم افزایش می‌یابد.
عفونت‌های غیر STI:
چند مورد سبب افزایش احتمال اپیدیدیمیت ناشی‌از عفونت غیر STI میشود ازجمله:
• عفونت قبلی پروستات یا مجرای ادرار. عفونت‌های مزمن مجرای ادرار یا عفونت پروستات با عفونت‌های باکتریایی پیوند دارند که ممکن‌است سبب اپیدیدیمیت شوند.
• ختنه‌نکردن یا ناهنجاری مجرای ادرار. این شرایط احتمال اپیدیدیمیت ناشی‌از عفونت باکتریایی را می‌افزاید.
• رویه‌های طبی مؤثر بر مجرای ادرار. انجام بعضی رویه‌ها، مانند انجام عمل‌جراحی یا وجود کاتتر ادراری یا قراردادن دوربین در آلت، سبب ورود باکتری به درون مجرای ادراری تناسلی شده و به عفونت می‌انجامد.
• بزرگ‌شدن پروستات. بزرگ‌بودن پروستات که سبب انسداد مثانه شده و سبب شود ادرار در مثانه باقی‌بماند احتمال عفونت مثانه را بیشتر‌کرده و احتمال اپیدیدیمیت را افزایش می‌دهد.
اپیدیدیمیت درنهایت سبب ایجاد موارد زیر میشود:
• آبسه‌ی کیسهی بیضه، وقتی بافت آلوده پراز چرک شود.
• اپیدیدیمیت مزمن که وقتی تولید میشود که التهاب حاد درمان نشده و رجعت نماید.
• کوچک‌شدن بیضه‌های گرفتار (آتروفی)
• کاهش قدرت باروری که نادر است.
درصورتیکه این حالت از اپیدیدیم به بیضه انتشار یابد، حالت ایجاد شده را اپیدیدیموارکیت می‌نامند. شناسه‌ها، نشانه‌ها و گزینه‌های درمانی این حالت اساساً شبیه التهاب اپیدیدیم است.
پس‌از انجام معاینه‌ی جسمی که شامل آشکار ساختن عقده‌های‌لنفی بزرگ‌شده در زهار و بزرگ‌شدن بیضه در سمت گرفتار است، برای بررسی بزرگی پروستات یا حساسیت به لمس آن، باید برای بررسی عفونت سایر ناهنجاری‌ها، آزمایش خون و ادرار انجام شود.
سایر آزمون‌هایی که می‌توان انجام داد عبارتنداز:
• غربالگری عفونتی‌های منتقله از راه نزدیکی(STI). این غربالگری شامل است بر به‌دست‌آوردن نمونه‌‌‌‌ی ترشح از پیشابراه. برای این کار، یک سواب کوچک را وارد انتهای آلت می‌نمایند و نمونه به‌دست می‌آورند و سپس درآزمایشگاه ازنظر وجود باکتری یا سایر ارگانیسم‌های عفونی مورد بررسی قرارمی‌گیرد. از نتایج به‌دست آمده می‌توان مؤثرترین آنتی‌بیوتیک را برای درمان برگزید.
• تصویر‌سازی با سونوگرافی. دراین آزمون غیرتهاجمی از امواج صوتی بافرکانس بالا برای ایجاد تصاویر ساختارهای درون بدن و نیز رد سایر حالات مانند پیچ‌خوردن طناب اسپرماتیک (پیچ‌خوردن بیضه) یا تومـور بیضه استفاده میشود. درصورتیکه نشانه‌ها با درد شدید، ناگهانی شروع شده و از سایر آزمایش‌ها نتیجه‌ی قطعی به‌دست نیامده باشد از سونوگرافی استفاده میشود.
• اسکن هسته‌یی بیضه‌ها. از این رویه نیز برای رد چرخش بیضه استفاده میشود. در این آزمون از تزریق عناصر کمیاب مواد رادیواکتیو در جریان‌خون استفاده می‌گردد. سپس با دوربین خاصی می‌توان نواحی مختلف بیضه‌ها را که جریان‌خون کمتری دریافت می‌دارند بررسی کرد که نشانه‌ی چرخش بیضه است و یا ممکن‌است جریان‌خون افزایش یافته باشد که نشانه‌ی التهاب بربهل است.
اپیدیدیمیت ناشی‌از عفونت منتقله از راه نزدیکی (STI) یا سایر عفونتها با آنتی‌بیوتیک‌ها درمان میشود. مصاحب جنسی بیمار نیز نیاز به درمان دارد. باید پزشک از سایر داروهای مصرفی و یا آلرژی بیمار مطلع باشد. این اطلاعات و نیز تعیین نوع عفونت به پزشک کمک می‌کند بهترین راه درمان را انتخاب نماید. بیمار باید دوره‌ی آنتی‌بیوتیک تجویز شده را حتی زمانی هم که احساس می‌کند ظرف یک تا سه روز پس‌از درمان بهتر شده‌است، مصرف نماید. اما اگر احساس می‌کند بهتر نشده است باید با پزشک تماس بگیرد.
وقتی دارو تمام شد، باید برای پیگیری و مطمئن‌شدن از رفع عفونت، بیمار باید به پزشک خود مراجعه کند. اگر بیماری رفع نشده باشد، دوباره یک آنتی‌بیوتیک دیگر تجویز خواهد شد. اگر بازهم عفونت رفع نشود، با انجام آزمایش‌های بیشتر تعیین خواهد‌شد که آیا اپیدیدیمیت دراثر چیزی به‌جز عفونت باکتریایی یا STI به‌وجود آمده است یا نه.
اگر کیسهی چرکی (آبسه) در محل به‌وجود‌آمده باشد، لازم است چرکی زهکشی شود و دربعضی موارد لازم است با عمل‌جراحی یک بــخش یـا تمام اپـیدیدیـم برداشته شود (اپیدیمکتومیepididymectomy). درصورتیکه اپیدیدیمیت به‌علت نقص‌های زمینه‌ساز جسمی ایجاد شده باشد باید عمل‌جراحی را درنظر داشت اما به‌دنبال اپیدیدیمکتومی هم باز بسـیاری از بیـماران دچار درد بیضه هستند.
معمولاً دچاربودن به اپیدیدیمیت، نشانه‌ی آن است که بیمار دچار درد و ناراحتی قابل‌توجه است. برای تسکین نشانه‌ها بهتر است راه‌های زیر آزموده شود:
• استراحت در بستر. برحسب وخامت ناراحتی، گاهی لازم میشود، بیمار یک یا دو روز در بستر استراحت کند.
• بالا‌آوردن کیسه بیضه. ضمن درازکشیدن، یک حوله‌ی تا شده باید زیر کیسهی بیضه قرارداد.
• پوشیدن ساپورت ورزشی. استفاده از این ساپورت‌ها درحفظ کیسهی بیضه بهتر از ساپورت بوکسورها است.
• استفاده ازکیسه سرد. کیسهی سرد را با حوله پوشانده و هر 30 دقیقه آن را از روی کیسهی بیضـه بـردارید تا پوست دچار آسیب نشود.
• عدم انجام نزدیکی تا رفع عفونت. برای انجام مجدد نزدیکی، بیمار باید نظرپزشک را جویا شود.
اگر اپیدیدیمیت دراثر عفونت منتقله از راه نزدیکی به‌وجود آمده باشد، مصاحب بیمار نیز نیازمند درمان است. درصورتیکه مصاحب درمان نشود، بیمار دوباره بعد‌از درمان دچار STI خواهد شد. انجام نزدیکی مطمئن مثل نزدیکی با یک مصاحب و استفاده از کاندوم به حفاظت دربرابر STI که منجر به اپیدیدیمیت شده‌است کمک خواهد کرد.
درصورت وجود عفونت‌های راجعه مجرای ادرار یا سایر عوامل خطرساز اپیدیدیمیت پزشک راه‌های دیگر پیشگیری از رجعت التهاب بربهل را شرح خواهد داد.
ثبت نظر