داروهای داخلی و خارجی زیادی وجود دارد که برای درمان علامتی اختلالات ادراری و بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH) تجویز می‌گردد . در بسیاری از این داروها از مواد مؤثره ریشه و برگ گزنه استفاده شده که با مصرف آن‌ها التهاب و اسپاسم پروستات برطرف شده و نشانه‌های ناشی‌از هیپرپلازی پروستات را درمان می‌کند. مواد مؤثره‌ی ریشه‌ی گزنه در جریان متابولیسم هورمون تستوسترون دخالت می‌کند و از قدرت پیوند گلوبولین به تستوسترون می‌کاهد و سر‌انجام به بهبود التهاب و بیماری کمک می‌نماید و سبب بر‌طرف‌کردن نشانه‌های انسدادی بزرگی خوش‌خیم پروستات می‌شود. به‌عبارت دیگر عصاره‌ی ریشه‌ی گزنه آنزیم 5ـ آلفا ردوکتاز (که عامل اصلی تبدیل تستوسترون به د‌هیدرو‌تستوسترون است) و نیز آنزیم آروماتوز را مهار می‌کند و نیز با مهار پرولیفراسیون سلولی در بافت BPH از مشکلات بیماری می‌کاهد. پژوهش‌های بالینی متعددی برای بررسی نتیجه‌ی استفاده از عصاره‌ی گزنه روی بیماران مبتلا به بزرگی خوش‌خیم پروستات انجام شده‌است. نتیجه‌ی بررسی نشان می‌دهد که پس‌از مصرف روزانه600 میلی‌گرم از دارو، به‌مدت دومـاه، مشـکلات ادراری به‌طور محسوسی کاهش‌یافته و نشانه‌های اختلال در‌جریان ادرار، تخلیه‌ی ناکافی مثانه، تکرر‌ادرار و کاهش سرعت جریان ادرار را بر طـرف ساخته است.
گزنه گیاهی علفی و چند ساله است که با نام علمی urtica dioica-L شناخته می‌شود. ساقه‌های گزنه راست، چهار گوش و پوشیده از تار است . برگ های آن تخم‌مرغی شکل ، دندانه‌دار و نوک‌تیز می‌باشد که به دو اسپیتول منجر می‌گردد. گل‌های گزنه روی دو پایه‌ی جداگانه قراردارد و به‌رنگ سبز‌روشن دیده می‌شود. پس‌از لمس تارهای مخروطی‌شکل گزنه پوست دچار سوزش و التهاب و قرمزی می‌گردد.
گزنه به وفور در دامنه های البرز، سهند ، نواحی مرکزی و شمالی و بسیاری از ارتفاعات کشور می‌روید.
در پزشکی‌سنتی ایران از تمام قسمت‌های گزنه مانند برگ و ریشه و ریزوم خشک‌شده آن و نیز شیره‌ی حاصله از گیاه تازه استفاده شده است. در کتاب‌های طبی قدیم برای برگ و ریشه‌ی گیاه خواص درمانی متعدد قائل بودند. در تغذیه نیز از گیاه تازه به‌عنوان سالاد و یا مانند اسفناج، در آش استفاده می‌شده و آن را مقوی، تصفیه‌کننده‌ی خون، نیرو بخش، محرک روده و ادرارآور، التیام دهنده‌ی زخم‌ها و مؤثر در موارد کم‌خونی و دیابت می‌دانستند. در واقع از قرن‌ها پیش به خواص درمانی گزنه توجه شده و آن را برای درمان بسیاری از بیماری‌ها تجویز می‌کردند. به‌طورکلی برای ریشه‌ی گزنه خاصیت ادرارآور، قاعده‌آور (بازکننده‌ی قاعدگی) و ملیّن قایل بودند و از آن به‌عنوان تقویت‌کننده‌ی معده، جلوگیری از خونروی، آب آوردن نسج‌های بدن، درمان سنگ‌های کیسه‌ی‌صفرا و کلیه و کاهش دهنده‌ی قند‌خون استفاده می‌کردند. از شیره‌ی گزنه برای درمان خونروی‌های مختلف، بیماری‌های پوستی، روماتیسم، نقرس، بهره می‌گرفتند و در استعمال خارج بدن ضماد آن را برای درمان زخم‌های عفونی و قانقاریایی تجویز می‌کردند.
در ریشه و برگ‌گزنه ترکیبات شیمیایی مهمی وجود دارد که آن را گیاه‌دارویی با ارزش ساخته است. فیتو‌استرول‌ها، تانن، لستین، موسیلاژ، انواع نمک‌ها مانند پتاسیم، کلسیم، منیزیم و اسید‌فرمیک، اسید‌گالیک، فلاونوییدها و موادشیمیایی دیگر ازجمله ترکیبات گزنه می‌باشند. رنگدانه‌ای نیز در سر شاخه‌های گزنه وجود دارد که اورتیسین نامیده می‌شود.
در طب‌سنتی از دم‌کرده و جوشانده‌ی گزنه استفاده می‌شده است. برای این منظور توصیه می‌کردند روزانه سه تا چهار فنجان از دم‌کرده‌ی 30تا50 در هزار سرشاخه‌های گل‌دار و یا برگ گزنه را بنوشند و یا از 50تا100 گرم شیره‌ی تازه‌ی گزنه در روز استفاده کنند.
مقدار تجویز قطره، قرص و کپسول تهیه شده از عصاره‌ی گزنه برحسب وضعیت‌بالینی بیمار توسط پزشک تعیین می‌گردد.
ثبت نظر