کشف عامل مهم دفاع سیستم ایمنی بدن دربرابر عفونت‌های قارچی

عفونت‌های قارچی از عوامل جدّی تهدیدکننده سلامتی بدن محسوب می‌شوند. این عفونت‌ها بخصوص برای بیمارانی‌که در‌اثر بیماری‌های دیگر یا شیمی‌درمانی دچار ضعف سیستم‌ایمنی (Immune Compromized) هستند، زیانبار می‌باشند. محققان آلمانی به عملکرد مهمی در سیستم دفاعی بدن در‌برابر قارچ‌ها پی‌برده‌اند که توضیح‌می‌دهد چرا برخی افراد با واریاسیون‌های ژنتیکی خاص بیشتر در‌معرض ابتلا به عفونت‌های قارچی هستند.

بدن برای مقابله با پاتوژن‌های مختلف، نظیر باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها، سیستم‌ایمنی پیچیده‌ای دارد. تصوّر رایج عموم، مبنی‌بر اینکه گلبول‌های‌سفید در نقش‌«پلیس بدن» که عوامل مهاجم را ردیابی و ناکار می‌کنند، فاصله‌ی بسیار زیادی با کارکرد واقعی سیستم ایمنی دارد. پیش‌از آغاز پاسخ دفاعی بدن، زنجیره پیچیده‌ای از واکنش‌های زیست‌شیمیایی (Biochemical) در سطح مولکولی اتّفاق می‌افتد. که همچنان محققان و پژوهشگران از حلقه‌ها و زنجیره‌های این واکنش‌های ایمنی اطلاعات کافی در‌دست ندارند‌.

یکی‌از نمونه‌های این موضوع‌، پاسخ ایمنی ذاتی (Innate immunity response‌) به برخی قارچ‌ها می‌باشد که در دست بررسی توسط محققان می‌باشد. دانشمندان از این موضوع نیز آگاهی داشتند که عوامل پروتئینی موسوم به گیرنده‌های لکتین نوع‌C-type lectin receptor) ‌C) در سلول‌های بافتی و خون با تشخیص مولکول‌های خاصی روی سلول‌های قارچ آغازگر واکنش بوده و زنجیرهای از واکنش‌ها، یا به‌اصطلاح یک مسیر هشداررسان‌(Signal pathway) را برمی‌انگیزند. همچنین از‌پیش می‌دانستیم پروتئین‌CARD9 نقش مهمی در‌این زنجیره ایفا می‌کند. تنها در‌صورت وجود پروتئین‌CARD9 بدن می‌تواند یک پاسخ ایمنی برای نابودسازی سلول‌های قارچ را برانگیزد.

حلقه‌ سه‌گانه در زنجیره:

پیش‌از آن‌که پروتئین‌CARD9 بتواند وارد عمل شود، مولکول‌هایی موسوم به پروتئین‌Vav باید فعّال شوند. سه دسته از این پروتئین‌ها در بدن انسان وجود دارد:‌Vav1، Vav2 و‌Vav3. اگر هر‌۳‌نوع غیرفعّال باشند، حتّی در‌صورت حضور پروتئین‌CARD9 بدن در‌برابر عفونت‌های قارچی بسیار آسیب‌پذیر خواهد‌بود. پروتئین‌های‌Vav، به‌عنوان مولکول‌های علامتگر (Signal molecules‌)، در پروسه‌های گوناگون، ازجمله پاسخ‌های ایمنی، نقش‌دارند.

پیش‌از‌این، کارکرد پروتئین‌های‌Vav عمدتاً به‌عنوان بخشی‌از سیستم ایمنی اکتسابی یا انطباقی (Adaptive) شناخته‌می‌شد. عملکرد این پروتئین‌ها در پاسخ‌های ایمنی ذاتی(Innate) که موضوع تحقیق‌می‌باشد، تا‌حدّ زیادی ناشناخته مانده است. پاسخ ایمنی اکتسابی(Acquired)، آن‌طور که از نامش نیز پیداست، به‌این‌معنی است که بدن درطول زندگی فرد شیوه دفع برخی مواد را می‌آموزد. در‌مقابل، مواد مقاوم درمقابل پاسخ ایمنی ذاتی از پیش‌از تولّد به‌صورت ژنتیکی تعیین‌شده هستند.

محققان همچنین با استفاده از داده‌های بیماران موفّق شدند اهمّیت پروتئین‌های‌Vav را در سیستم ایمنی ذاتی نشان‌دهند: یک واریاسیون ژنتیکی بخصوص در‌میان گروهی‌از افراد مبتلا به Candidiasis (نوعی از عفونت قارچی‌کپکیYeast infection) به میزان غیرطبیعی مشاهده‌می‌شود. این واریاسیون عامل وجود یک نوع تغییریافته از پروتئین‌Vav3 است. در تحقیقات پیشین عدم وجود‌Vav3 بیشترین تأثیر را روی مکانیسم پاسخ ایمنی گذاشته است.

امکان‌های جدید برای پیش‌بینی و درمان:

نقش پروتئین‌های‌Vav تازه‌ کشف‌شده می‌تواند برای طرّاحی رویکردهای تشخیصی در‌آینده مورد استفاده قرار‌گیرد. مطابق اظهار نظر محققان، ابداع یک Risk profile برای بیماران شیمی‌درمانی را می‌توان متصوّر‌شد. به پیشنهاد محققان، می‌توان با استفاده‌از تحلیل ژنتیک‌(Genetic analysis) تشخیص‌داد کدام بیماران در‌مقابل عفونت‌های قارچی آسیب‌پذیرتر هستند.

کشف‌‌شده توسّط دانشمندان، همچنین می‌تواند به درمان هدفمند بیماری‌ها یاری رساند؛ «محققان اکنون قادر هستند راهبردهایی برای تأثیرگذاری مستقیم روی مسیر سیگنالی(SP) ابداع نمایند. برای نمونه، اگر بتوانند مسیر را به روش مصنوعی فعّال نمایند، قادر خواهند بود از آن برای واکسیناسیون استفاده‌نمایند. همچنین فرض بر‌این‌است که نقش مکانیسم‌های ایمنی ذاتی متّکی به پروتئین‌های‌Vav به پاسخ ایمنی به عفونت‌های قارچی محدود نمی‌شود. گیرنده‌های لکتین نوع‌C شناسایی کننده مولکول‌های قارچ، قادر به شناسایی مولکول‌هایی در برخی باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها نیز می‌باشند. به‌همین‌دلیل، احتمال دارد پاسخ‌های ایمنی در همه‌ی این موارد به‌طور یکسان برانگیخته شود.

Ref: Cell Reports ,Dec 201