شماره ۹۸۳
دکتر David Gault - جراح پلاستیک- مشاور بیمارستان Mountrernon و Hillingtonمیدل سکس انگلستان
توضیح: پیشاز شروع بحث لازم دیدیم درباب لغـــت کنتـــراکتور contracture یا کانتراکچر و استفاده از معادل فارسی برای این کلمه نکتهای را جهت اطلاع خوانندگان گرامی بنگاریم. در فارسی لغت تَرنَجّ یا تُرُنج بهمعنای چین و شکن، سخت درهم فشرده، درهم کشیده، خشکشده، درشتگردیده بهکار رفته است. از این کلمه مصدر ترنجیدن و اسم مفعول ترنجیده نیز وجود دارد. ما دراین متن از کلمهٌ تُرُنجش یا تَرَنجش بهعنوان معادل کنتراکتور استفاده کردهایم.
ترمیم بافتی که بهعلت برش incisionهای جراحی یا تروما آسیب دیدهاست هنگامی شروع میشود که سلولهای آماسی در فاصله میان لبههای پوست آسیب دیده تجمع یابند و شبکه فیبرینی ایجاد کنند که بعداً تغییر یافته و به بافت جوشگاه Scar بدل میشود. قدرت جوشگاه بهسرعت و ظرف 7 تا10روز افزایش مییابد و غالباً سوتورها را میتوان در این مرحله برداشت. ولی چند ماه طول خواهد کشید تا جوشگاه دارای قدرت پوست اولیه پوشاننده بدن در آن محل شود.
آثار رقابتی مانند انبارشدن بافت فیبرو و هضم این بافت درجهت تغییر شکل جوشگاه، درطول جریان ترمیم بهطور طبیعی درحالت تعادل است. درصورتیکه مقدار بافت فیبروی انبار شده کم باشد و یا مقدار هضم بافت بیشازحد باشد، احتمال ترکیدن محل میرود. این حالت در بیمارانی که تحت رادیوتراپی قرارگرفتهاند در محل زخم دیده میشود و نیز در بیمارانی که کورتیکوستروئید مصرف میکنند و بیماران مبتلا بهسندرم Ehlers-Danlos یا دیابت دیده میشود.
در سایر موارد، رسوب بافت فیبرو بسیار زیاد است و به بروز و پیدایش جوشگاه برجسته، هیپرتروفیک یا کلوئید منتهی میشود. این گرایش را میتوان در خانوادهها دید و بهویژه در محلهایی مانند مناطق جلوی استرنوم و دلتوئید شایع است.
• آگاهیهایی در باب به حداقل رساندن جوشگاه
قــرار دادن اسـکـار در محل مناسب:
هنگامی که باید یک برش incision الکتیو انجام شود، همیشه عاقلانه آن است که اسکار یا جوشگاه درمحل چروک مستقر پوست یا درطول خطی قرارداده شود که فشار کمتری بر آن وارد میآید. آن محیط مرئی که ایجاد بافت جوشگاه مناسبتر در آن ایجاد میشود، خطوط Langer نامیده میشوند. جوشگاه مایلی که در گونه قرار گرفته و در طول چین نازولابیال سیر میکند یا موازی این چین است، غالباً به نحو بسیار مطلوبی ترمیم مییابد، در صورتی که جوشگاه عرضی ممکن است تحت کشش قرار گرفته و قرمز و هیپرتروفیک شود. درصورتی که حالت چروک برداشتن دیده نشود، به احتمال زیاد میتوان طرح آن را هنگام خندیدن یا اخم کردن و در دو انتها با خم کردن و باز نمودن اندام مشاهده کرد.
در پوست کاملاً صاف کودک، با دشواری میتوان بهترین خط یا وضعیت جوشگاه را به ویژه در محلهای دور از چشم و دهان انتخاب کرد. در گوش، خطوط قابل رویت لاله گوش در راهنمائی محل جا دادن جوشگاه سودمند است. همچنین محل اتصال طبیعی مانند محل اتصال میان بینی و صورت در اطراف قاعده بال بینی نیـز بــرای مخفــی داشتن جوشـگـــاه از دیــد ناظــران سودمند است.
برای پرهیز از تخریب شدید فولیکولها در خطوط مو، بهتر آن است که پوست را در جهتی برش داد که این برشها بر پوست عمود نباشند بلکه با محل ظهور و رویش موها از فولیکول موازی باشند. با پیشرفت جراحی آندوسکوپی، غالباً میتوان ضایعات را از طریق منفذی دور از محل برداشت. مثلاً میتوان برای دسترسی به لیپوم زیرجلدی پیشانی از راه اسکار خط مو استفاده کرد و برای لیپوم موجود در منطقه گونه از راه برش کوچکی که در جلوی تراگوس مخفی میشود استفاده نمود.
هنگامی که زخمی به علت ترومای غیرجراحی ایجاد شده باشد، نکته مهم یافتن راهی است تا بتوان به بهترین وجه پوست را بست. در صورت لزوم باید تمامی چرک و ریم و مواد خارجی آغشته در پوست را تمیز کرد و این کار را میتوان با اکسیزیون لبههای پوست یا برس زدن محل همراه بیهوشی انجام داد. لبههای پوستی اریب را بهتر میتوان برید و درآورد (اکسیزیون) زیرا زخمهای عمود بر سطح پوست آسانتر در یک خط قرار میگیرند. قرار دادن صحیح بافت و منطبق کردن دقیق ساختارهای تقسیم شده از اهمیت برخوردار است. در این مورد باید از ظریفترین سوتور موجود استفاده کرد تا لبههای زخم به هم نزدیک شود و سوتورهای زیر کوتیکولی که نشانهای برجای نمیگذارند باید مورد استفاده قرار گیرد.
برداشتن سوتورها:
سوتورها را به محض آنکه به قدر کافی به هم نزدیک شده و چسبیدند باید از روی پوست برداشت. سوتورهای شل که برای بستن زخمهای پلک فوقانی یا تحتانی بلفاروپلاستی مورد استفاده است غالباً پس از 48 ساعت برداشته میشود. در مناطق دیگر در صورت، سوتورها را میان4تا 5روز برمیدارند. در زخمهای دست و اندام شایع آن است که سوتورها به مدت10روز در جای میمانند زیرا در این قسمتها، حرکت موجب افزایش احتمال ترکیدن میگردد. استفاده از سوتورهای زیرجلدی اضافی موجب میشود تا زخم قدرت بیشتر بیابد و در صورتی که سوتورها در جای بمانند، سوتورهای پوست را میتوان کمی زودتر برداشت که مؤثرتر و سودمندتر است. سوتورهایی که مدتی بیشتر از حد لزوم به جای ماندهاند ممکن است موجب تحریک عفونت شوند و در پوست علامتهای غیرضروری برجاگذارند. استفاده از سوتورهای حل شونده از نیاز به برداشتن سوتور جلوگیری کرده و در کودکان سودمند است ولی کیفیت جوشگاه به وجود آمده به علت وجود جریانهای جسمی که موجب تجزیه سوتور میشوند دچار اختلال میشود.
جوشگاه مستقر:
در زمان برداشتن سوتور، زخم باید تمیز بوده و لبههای زخم با دقت به هم نزدیک شوند. ظرف2 تا 3 ماه بعد، مقداری از بافت جوشگاه برجسته میشود و قرمز متورم و خارشدار میگردد. حالت تحلیل و از بین رفتن و تبدیل به جوشگاه رسیده و بالغ بعد از یک دوره 12تا 18 ماهه بروز میکند. با ماساژ منظم میتوان این جریان را تسریع نمود. در طول دوره رسیدن و بلوغ جوشگاه، سنتز کلاژن غالباً بیشاز مقدار تجزیه کلاژن است و انجام عمل مجدد برای بهبود ظاهر جوشگاه، در این مرحله عاقلانه نیست. دستکم باید بهمدت18 ماه برای احتمال ایجاد بافت اسکار باید جوشگاه را زیر نظر داشت.
مراقبتهای بعداز عمل زخم:
با استفاده از ماساژ میتوان گرایش چسبیدن پوست به ساختمانهای زیرین را کاهش داد و به تسریع حالت از بین رفتن قرمزی و ورم کمک کرد. این کار باید تا هفته سوم یا چهارم بعد از عمل یعنی تا زمانی به تعویق افتد که جوشگاه به حد کافی قدرتمند شده و بر جای استوار بماند. ماساژ باید با ملایمت و طی دورههای چند دقیقه ای و چند بار در روز انجام شود، بعدها، میتوان بر شدت ماساژ افزود. برای به حداقل رساندن مقدار قرمزی و پیگمانتاسیون، بهتر است جوشگاههای تازه در برابر نور آفتاب قرار نگیرند.
ثبت نظر