طب مکمل و استئوپوروز

هرسال درارتباط با استئوپوروز osteoporosis یا پوکی استخوان میلیون‌ها نفرافراد بالای 45 سال دچار شکستگی‌استخوان می‌شوند. پوکی استخوان که به صورت کاهش بسیار شدید توده‌ی استخوان مشاهده می‌شود، اساساً درستون مهره‌ها، مچ وتهیگاه (hip) دیده می‌شود. درعین حال که این شکستگی‌ها درد به همراه دارند و شکستگی‌های مهره‌ها ممکن است به تغییر شکل استخوان‌بندی بیانجامد، اما شکستگی‌های هیپ بسیار شدیدتر ووخیم‌تر است. دوازده یا 20 درصد افرادسالمند مبتلا به شکستگی‌تهیگاه، ظرف یک سال می‌میرند. عدم تحرک ناشی از شکستگی‌ تهیگاه، به خودی خود سبب ناتوانی بیشتر می‌شود و با ازبین رفتن سریع عضله، استخوان، مقاومت، قدرت واشتها، این سیر نزولی روبه افول می‌گذارد.
یکی ازخبرگان طب مکمل گفته است: استئوپوروز درخانم‌ها بیشتر ازآقایان دیده می‌شود زیرا توده‌ی استخوان خانم‌ها کمتر از آقایان است و این توده زودتر از مجموعه‌ی‌ استخوان آقایان شروع به از دست رفتن می‌کند.تا سن 35 سالگی میزان ثبات استخوان در مردان و زنان برابر است. درخانم‌ها، سریع‌ترین نرخ از بین رفتن استخوان طی 5 سال نخست بعد از یائسگی بروز می‌کند و از حدود 45 سالگی، یعنی وقتی آغاز می‌شود که ذخایر هورمونی دچار تغییرات فاحش می‌شود. ظاهراً در این دوره، تمامی خانم‌ها ۵تا۱۰درصد توده‌ی استخوانی خود را از دست می‌دهند. بعداز این دوره، نرخ از دست دادن استخوان به حدود یک درصد درسال سقوط می‌کند. مردان تا سن70سالگی ازبین رفتن استخوان را تجربه نمی‌کنند ولی وقتی دچار پوکی استخوان شدند، این حالت شدیداست.
علل
استئوپوروز ممکن است به علت کاهش میزان استروژن و پروژسترون ایجاد شود. این هورمون‌ها نقش عمده‌یی درساخت استخوان بر عهده‌دارند. این بیماری ممکن است به علت ضعف تغذیه‌ و ورزش ناکافی هم ایجاد شود.
عوامل غذایی
رژیم‌غذایی غربی و اساساً آمریکایی که درتمام جهان انتشار یافته است و از غذاهای پردازش شده ، نوشابه‌های غیر الکلی گازدار، کافئین وسرشار از پروتئین، قند ونمک تشکیل شده، سبب ایجاد استئوپوروز می‌شود. طبق نظر یکی از خبرگان طب جانشین و مکمل « اغذیه‌ی پردازش شده به طور مستقیم سبب از بین رفتن کلسیم می‌شوند زیرا این غذاها فاقد مواد مغذی ‌هستند. این حالت به نوبه‌ی خود نیاز به مصرف پروتئین را تحریک می‌کند که در صورت مصرف به مقدار زیاد سبب می‌شود، بدن کلسیم خود را از دست بدهد».
 پژوهشگران از دهه1920، با این ارتباط میان مصرف پروتئین و از دست دادن کلسیم آشنا بودند ولی باز هم مصرف پروتئین کهمترادف با تغذیه‌ی خوب بود ادامه یافت. بدن انسان نمی‌تواند پروتئین ‌را ذخیره کند و مقدار اضافی آن وارد چرخه‌ی سوخت‌وساز شده و از ادرار دفع می‌گردد، اضافی بودن پروتئین سبب تولید مواد دفعی از طریق تجزیه‌ی پروتئین می‌گردد و از جمله آمونیا و اسیدهایی ایجاد می‌شوند. وجود آمونیا از باز جذب کلسیم توسط کلیه‌ها جلوگیری می‌کند. اسیدهای به وجود آمده نیز لازم است با کلسیم تامپون ایجاد کنند و این امر نیز سبب تخریب این ماده‌ی معدنی در استخوان‌ها می‌گردد. به نظر می‌رسد افراد گیاهخوار از نظر تعادل کلسیم دارای برتری مطلق هستند. طی یک بررسی شامل‌1600خانم گیاهخواری که از شیر و تخم‌مرغ هم استفاده می‌کردند میزان از دست رفتن استخوان تنها 18 درصد بود حال آنکه این میزان درخانم‌های همه‌چیز خوار به 35٪ بالغ می‌شد.
یک علت دیگر ازبین رفتن کلسیم، استفاده از جیره‌ی‌غذایی سرشار از سدیم است. خانم‌هایی که روزانه از3900 میلی‌گرم سدیم استفاده می‌کنند30٪ بیشتر از خانم‌هایی کلسیم دفع می‌نمایند که روزانه از۱۶۰۰میلی‌گرم سدیم استفاده می‌کنند. استفاده از قند هم با ازبین رفتن کلسیم درارتباط است وسبب ایجاد مشکلات سوخت و ساز می‌شود که درنهایت به عدم تعادل مواد معدنی می‌انجامد.
مصرف نوشابه‌های غیرالکلی وکافئین نیزاستخوان‌ها را درمعرض خطر قرارمی‌دهد. مصرف مقدار زیادی نوشابه‌ی‌ غیرالکلی که حاوی فسفر به مقدار زیاد است ممکن است به افزایش میزان فسفر درخون منتهی شود. از آنجا که لازم است دربدن، میزان کلسیم و فسفر خون به مقداری برابر باشد، بالا رفتن میزان فسفر خون سبب می‌شود کلسیم از استخوان‌ها بیرون کشیده شود تا میزان عرضه و تقاضای این دوعنصر برابر شود. کافئین نه تنها سبب افزایش دفع کلسیم از ادرار می‌شود، بلکه همچنین شرایطی فراهم می‌آورد تا کلسیم بیشتری در مجرای معده و روده ترشح گردد. طی یک بررسی مشخص شده است، در افرادی که روزانه بیش از3 فنجان قهوه می‌نوشند، احتمال بروز استئوپوروز تا 82٪ بالا می‌رود.
 یکی ازخبرگان طب مکمل معتقد است که کلسیم بیش از آنچه شایسته بوده مورد توجه قرار گرفته و دراین زمینه مواد مغذی دیگری نیز درپیشگیری از استئوپوروز اهمیت فراوان دارند. ازجمله ویتامین‌K، سیلیس، بور، اسیدفولیک، منیزیم ومنگنز درساخت استخوان مؤثرند ولازم  است ازطریق غذا و یا به صورت مکمل مورد استفاده قرارگیرند.
عوامل هورمونی
کاهش ذخیره‌ی هورمون‌ها، علت اولیه‌ی پوکی استخوان مرتبط با یائسگی است، یعنی حالتی که معمولاً به فقدان استروژن نسبت داده می‌شود ولی کمبود هورمون اصلی که دراستئوپوروز مورد توجه است، پروژسترون می‌باشد. به گفته‌ی یکی ازخبرگان طب مکمل، پروژسترون، هورمونی است که سبب تحریک ماهانه‌ی تخمک‌گذاری می‌شود، اما با تحریک معدنی شدن استخوان با واسطه‌ی‌ تحریک استئوبلاست سبب ساخت استخوان می‌گردد.
پیش از آنکه یائسگی به طور واقعی آغاز شود، در استخوان کاهش بازده پروژسترون آغاز می‌شود. به علت فقدان پروژسترون، استخوان‌ها به آهستگی، حتی پیش از یائسگی شروع به از دست دادن توده‌ی خود می‌کنند.
درپیشرفت به سمت یائسگی، ترکیبی از پائین بودن میزان پروژسترون وضعف غذایی، پوکی استخوان‌ کاملاً جایگیر می شود. سپس، وقتی قاعدگی‌ها متوقف شد، به علت سقوط میزان استروژن، سرعت پوکی استخوان شتاب پیدا می‌کند و توده‌ی‌استخوانی که قبلاً کاهش یافته بود باز هم سرعت بیشتر می‌گیرد.
عوامل محیطی
یکی دیگر از عوامل سهیم در میزان شیوع گسترده‌ی استئوپوروز، آلودگی‌های جهانی است. گفته شده است که فلزات سنگین مانند سرب، کادمیوم، قلع حاصل از قوطی‌های قلعی وآلومینیوم که روزانه به صورت گسترده درفرآورده‌ها مورد استفاده است، همه از عوامل آلوده کننده به شمار می‌روند. باران اسیدی نیز سبب بیرون راندن مواد آلوده‌کننده از صخره‌ها شده وآنها را به سوی رودخانه‌ها و دریاچه ها می‌راند و درنهایت وارد آب شرب انسان می‌شود. باران اسیدی پس از ورود در آب شرب، بیشتر اسیدی می‌شود و این امر درظرفیت تامپون بدن اختلال ایجاد می‌کند و درنهایت برای ترکیب با مواد قلیایی به منظور برقراری تعادل، کلسیم را از استخوان بیرون می‌کشند. تمامی این رویدادها به بروز استئوپوروز منتهی می‌شوند.
عوامل خطرساز
از جمله عوامل خطرساز استئوپوروز می‌توان جذب ناکافی کلسیم، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های وسیع‌الطیف و داروهای گلوکوکورتیکوئیدی(مانند پردنیزون)، فلوراید، افزایش مفرط تیروکسین (هورمون غده‌ی تیروئید) پائین‌بودن چربی‌بدن وسیگار کشیدن را ذکر کرد.
جذب ناکافی کلسیم. کلسیم به شکل املاح نامحلول‌چه از راه غذا و چه از طریق مصرف مکمل‌ها وارد بدن می‌شود، برای آنکه کلسیم جذب شود، نه تنها به ویتامینD نیاز است بلکه باید در معده اسیدکلریدریک به مقدار کافی موجود باشد. با افزایش سن، از مقدار ترشح اسیدکلریدریک کاسته می‌شود. ازآنجا که در50٪ افراد70 ساله یا بالاتر میزان تولید اسید معده کمتر ازمقدار لازم برای جذب کلسیم است، توصیه شده است این افراد ازمکمل اسید یا سیترات کلسیم همراه وعده‌های غذا استفاده نمایند. دراین شرایط سیترات کلسیم بهتر از املاح دیگر کلسیم جذب می‌شود.
آنتی‌بیوتیک‌های وسیع الطیف. آنتی‌بیوتیک‌های مورد استفاده دردرمان انواع بیماری‌ها غالباً سبب ازبین رفتن فلورطبیعی روده می‌شوند. میکروبهای طبیعی روده، منبع تولید ویتامینK دربدن هستند و این ویتامین برای ساخت استخوان لازم است.  استفاده از ماست وسایر فرآورده‌های کشت شده‌ی غیرپاستوریزه یا مکمل‌های لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوسLactobacillus acidophilus وبیــفیــدوبـــاکتـریا‌بیـفیدومBifidobacteria bifidum به جانشین کردن این فلور کمک می‌کنند.
داروهای گلوکوکورتیکوئیدی. داروهای گلوکوکورتیکوئیدی مانند پردنیزون prednisone، نه تنها درجذب کلسیم اختلال ایجاد می‌کند، بلکه سبب مهار ساخت استخوان توسط استئوبلاست می‌گردد که به استئوپوروز منتهی می‌شود. در صورت مصرف پروژسترون با این داروها، می‌توان بیمار را دربرابر این عوارض جانبی خطرناک حفاظت کرد.
 فلوراید. فلوراید که مدتی دردرمان پوکی استخوان به کار می‌رفت، در واقع برای یاخته‌های استخوان سمی است. وقتی از فلوراید با دوز درمانی استفاده می‌شود، سبب افزایش واضح توده‌ی استخوان می‌گردد ولی استخوان حاصل غیرطبیعی و فاقد قدرت است. نتایج بررسی‌های انجام شده درایالات متحده و انگلیس نشان داده است که حتی وجود کمترین مقدار فلوراید درآب شرب سبب افزایش احتمال شکستن استخوان لگن می‌شود.
بالا بودن میزان هورمون تیروکسین: تیروکسین thyroxin هورمونی که توسط غده‌ی تیروئید ترشح می‌شود، سبب تحریک مواد معدنی شده و به عنوان بخشی از جریان طبیعی ودرحال پیشرفت شکل‌دهی مجدد استخوان، این مواد معدنی را از استخوان بیرون می‌کشد، درهیپرتیروئیدیسم یا پرکاری تیروئید، افزایش مفرط هورمون تیروکسین سبب تخریب مفرط استخوان می‌گردد. داروی تیروئید، که هورمون تیروئید را به بدن می‌رساند، نیز به همین ترتیب تأثیر می‌کند. افرادی که از داروی تیروئید استفاده می‌نمایند باید مقدار مصرف دارو را به صورت مرتب زیر نظر داشته باشند تا درصورت لزوم ازمقدار دارو کاسته شود.
پایین بودن چربی بدن. لاغری مفرط چه به علت کاهش وزن وچه به علت ورزش شدید مانند تمرین‌هایی که برای دوی ماراتون انجام می‌شود، ساخت (سنتز) هورمون‌ و درنهایت سنتز استخوان را دچار اختلال می‌کند. پایین بودن میزان چربی جسم سبب کاهش پروژسترون می‌گرددو در صورتی که قاعدگی نیز متوقف شود، هم میزان پروژسترون و هم از میزان استروژن کاسته می‌شود. دراین شرایط، نتایج حاصل درتوده‌ی استخوان شبیه حالتی است که دریائسگی دیده می‌شود. در واقع، نتیجه‌ی ‌بررسی‌ها نشان می‌دهد که استخوان‌های زیر فشار وزن اشخاص فربه سالم‌تر از استخوان‌های اشخاص کوچک و لاغر است. بعد ازیائسگی تراز استروژن نیز درخانم های سنگین‌تر بالاتر است زیرا این هورمون‌ در بافت چربی هم ساخته می‌شود.
سیگار. نتایج بررسی‌های انجام شده حاکی از آن است که به نظر می‌رسد سیگار کشیدن با مهار تأثیر استروژن بر یاخته‌های استئوکلاست و کم کردن ازغلظت‌ استروژن درجریان خون سبب پوکی استخوان می‌شود. افزون براین، ازآنجا که  استفاده از دخانیات جلوی بیرون رفتن دی‌اکسیدکربن از بدن را به علت اختلال تنفس می‌گیرد زیرا این گاز به طورطبیعی دربازدم افراد سیگاری وجود دارد، استخوان‌ها آسیب می‌بینند. طبق نظر یکی ازخبرگان طب مکمل، احتباس‌دی اکسیدکربن به افزایش میزان این گازدرخون می‌انجامد و بدن می‌کوشد برای خنثی کردن این حالت، ازکلسیم استخوان‌ها استفاده نماید.