پرفشاری خون و اهدای خون

فشارخون بالا معمولاً بدون علامت است و دراکثر موارد تا زمان بروز عوارض، علامت مشخصی ندارد و علامت‌دار شدن آن نشانه‌ی بروز عوارض مربوط می‌باشد لذا به‌همین دلیل به بیماری پرفشاری خون، قاتل خاموش می‌گویند. اگر‌چه ممکن‌است برخی علائم غیراختصاصی مانند سردرد و یاسرگیجه‌های متفاوت و یا طولانی از نشانه‌های فشارخون بالا باشند ولی تنها راه پی‌بردن به پرفشاری‌خون، اندازه‌گیری منظم فشارخون در هر‌فرد است.
برای تعیین اندازه‌ی صحیح فشارخون باید با مراجعه به درمانگاه‌ها و یا پزشکان و رعایت شرایط استاندارد، استفاده از وسایل استاندارد و بهره‌گیری از روشهای صحیح اقدام نمود. جهت تشخیص پر فشاری خون فقط یک بار اندازه‌گیری فشارخون کافی نیست و باید این اندازه‌گیری در موقعیت‌های مختلف، در‌طول یک دوره‌ی زمانی و در چند‌نوبت ترجیحاً توسط یک پزشک و یا مراجعه به یک درمانگاه صورت گیرد که مقایسه‌ی اندازه‌ی‌ فشارخون ثبت شده دراین دوره، ممکن‌است منجر به تشخیص و یا رد پرفشاری‌خون در فرد گردد. فشارخون طبیعی در یک فرد سالم بالای 18‌سال و درحالی که قبل از اندازه‌گیری فشارخون دارو مصرف نکرده، استرس نداشته و فعالیت‌ننموده باشد، کمتر از ‌120‌میلی‌متر جیوه (فشار حداکثر یا سیستول) بر 80 میلی‌لیتر جیوه (فشار حداقلی یا دیاستول) است. اگر فشارخون ازحدطبیعی بالاتر رود ممکن‌است منجر به عوارض مهمی شود که تهدید‌کننده‌ی حیات فرد خواهند بود. ازمهمترین عوارض پرفشاری کنترل نشده‌ی خون درافراد مبتلا، سکته‌ی مغزی، بیماریهای قلبی ازجمله نارسایی و سکته‌ی قلبی، نارسایی کلیه‌ها و اختلال دید به‌دلیل خونروی در شبکیه‌ی چشم است.
پیشگیری از ابتلا به پرفشاری خون با ترک رفتارها و شیوه‌ی ‌ناسالم زندگی میسر است. تغذیه‌ی مناسب با مصرف کم‌نمک و انواع چربی، مصرف بیشتر سبزی‌ها و میوه‌های تازه، کاهش‌وزن، ورزش منظم، پرهیز از مصرف دخانیات، دوری از استرس و فشارهای‌روانی، کنترل کلسترل و قندبالا از عوامل مهم پیشگیری از ابتلا به پرفشاری‌خون و در صورت ابتلا از عوامل مهم غیردارویی کنترل پرفشاری خون می‌باشند. امروزه حدود 1/5 میلیارد نفر در‌جهان مبتلا به پرفشاری خون بوده و درکشور ما نیز17/5 درصد جمعیت 15‌تا 65 سال از این بیماری رنج می‌برند.
سازمان انتقال‌خون تنها متولی تهیه و توزیع فرآورده‌های مختلف خونی درکشور است. در این مجموعه‌ی عام‌المنفعه برای ارتقای کمی و کیفی محصولات‌ خونی، مقررات مختلفی در‌بخشهای گوناگون وضع و دقیقاً اجرا وکنترل می‌شود. ازآنجا که مهمترین وظیفه‌ی این سازمان تهیه‌ی کافی از محصولات سالم خونی برای مصرف بیماران نیازمند است، توجه به سلامت داوطلبان اهدای خون و نیز مصرف‌کنندگان انواع فرآورده‌های خونی یک اولویت خدشه ناپذیر می‌باشد. دراین راستا کلیه‌ی داوطلبان، در همه‌ی پایگاهها پیش از اهدای خون توسط پزشکان مجرب سازمان مورد بررسی دقیق پزشکی قرار می‌گیرند تا طی آن مشخص شود که شرایط استاندارد اهدای‌خون را داشته باشند. از مهمترین بررسی‌های پزشکی داوطلبان اهدای خون، اندازه‌گیری فشارخون آنان است. با‌توجه به‌شیوع پرفشاری خون درجامعه و نیز از آنجا که فشارخون بالا اغلب بدون علامت است، این معاینه‌ی، مهم جزو لاینفک بررسی سلامت داوطلبان اهدای خون به شمار می‌رود. در‌صورتی‌که داوطلبان اهدای خون دارای فشارخون طبیعی و یا درحد مجاز تعیین شده برای اهدای خون باشند با در نظر داشتن سایر شرایط مساعد مربوط، اهدا‌کننده‌ی خون شناخته خواهند شد. محدوده‌ی اندازه‌ی فشار خون مجاز برای اهدای خون و از اندازه ‌طبیعی فشارخون بیشتر است ولی حتی درحالی‌که فشارخون داوطلبان برای اهدای خون مناسب بوده و منجر به اهدای خون آنان شود نیز در صورتی‌که با تشخیص پزشکان  سازمان، داوطلبان اهدای‌خون دارای فشارخون غیر‌طبیعی باشند، برای کنترل دقیق‌تر و تشخیص صحیح، ضمن تأکید بر توصیه‌های لازم جهت کنترل فشارخون، به مراکز درمانی هدایت می‌گردند. پرفشاری‌خون بیشتر ازحد مجاز برای اهدای‌خون، از دلایل معافیت موقت داوطلبان اهدای خون است. توجه به اطلاع رسانی عمومی درجهت برخورداری جامعه ازشیوه‌ها و رفتارهای سالم زندگی وهمچنین لزوم توجه به معاینات دوره‌یی فشارخون درجهت تشخیص به‌موقع، کنترل و درمان پرفشاری خون برای سلامت عمومی و درنتیجه سلامت داوطلبان اهدای خون و درنهایت جهت تأمین کافی محصولات سالم خونی بیسار اهمیت دارد. بر‌اساس آمارهای موجود در‌سال‌90‌تعداد 1445‌نفر از داوطلبان اهدای خون استان خراسان رضوی و 911‌نفر از داوطلبان اهدای خون درمشهد مقدس به دلیل پرفشاری‌خون از اهدای‌خون معاف گردیده‌اند. این میزان در‌سال91‌ تعداد‌1636‌نفر دراستان و 1019‌نفر در مشهد بوده‌است به ترتیب 13 درصد و 12‌درصد افزایش را نشان می‌دهد. درسال‌90 میزان0/8 درصد از داوطلبان اهدای خون استان خراسان رضوی و 0/7درصد از داوطلبان اهدای‌خون مشهد به‌دلیل پرفشاری‌خون از اهدای خون معاف گردیده که به‌ترتیب معادل 3 درصد و 2‌درصد ازکل معاف‌شدگان از اهدای‌خون آن سال بوده‌است. درسال‌91 پرفشاری‌خون عامل 3درصد ازکل معافیت از اهدای‌خون استان و 0/9 درصد از کل داوطلبان اهدای‌خون استان را شامل گردیده که درمشهد این ارقام به‌ترتیب 2/5درصد و 0/8‌درصد بوده‌است. با نظر اجمالی به آمار و مطالب فوق، هدایت طبقات مختلف جامعه به سالم زیستن و سالم بودن به‌طور عام وتوجه به آگاهی از اندازه و شیوه‌های کنترل فشارخون به طور خاص، نقش حیاتی این مهم  را در تأمین کافی فرآورده‌های سالم خونی مشخص می‌نماید. عدم کفایت تولید فرآورده‌های سالم خونی در هر جامعه ممکن‌است منجر به صدمات جسمانی و روانی در بیماران نیازمند و خانواده‌های آنان و درنتیجه‌ گسترش بیماریها و معلولیتها درجامعه گردد. توجه عمومی و مسوولانه به هرآنچه که منجر به‌کاهش معافیت داوطلبان اهدای‌خون ، افزایش تعداد داوطلبان سالم اهدای خون، افزایش تعداد داوطلبان سالم اهدای خون و همچنین افزایش تعداد دفعات اهدای‌خون سالم در داوطلبان اهدای‌خون گردد از اهمیت بسزایی درسلامت عمومی جامعه برخوردار است. امید است شعار«فشار خون را جدی بگیریم» برای مسوولان مربوط نیز بیش ازپیش جدی بوده و با تلاش در ارتقای آگاهی‌عمومی درخصوص این بیماری و نیز توجه طبقات مختلف به بهره‌گیری از این اطلاعات و آموزشهای مربوط، سلامت‌عمومی افزایش و به‌ویژه موارد کنترل نشده‌ی پرفشاری‌خون درجامعه کاهش، مشارکت داوطلبان سالم اهدای‌خون دراین معروف پسندیده و حیاتی گسترش و تأمین ذخایره‌ی خونی بیش‌از‌پیش مطلوبتر گردد.