اسکنDXA شایعترین تست تعیین تراکم‌استخوان است که برای تشخیص پوکی‌استخوان به‌کار می‌رود. همچنین روش‌ها وتستهایی نیز وجو د دارد که می‌توانند پیش‌بینی کنند که بیمار چقدر درمعرض خطر شکستگی‌استخوان است.
با روش DXA به‌طور معمول استخوان‌ها درسطح تحتانی مهره‌های کمری و استخوان‌هیپ یا کمر (دو محلی که درمعرض شکستگی استئوپوروتیک هستند) ازنظر تراکم‌استخوانی اسکن می‌شوند که به آن اسکن آگزیال یا مرکزی گفته می‌شود.
سایر بخش‌های استخوانی که می‌توان اسکن کرد شامل ساعد و زانو هستند که از اسکنر محیطی باید استفاده شود . اسکن DXA از نظر زمانی حدود 10 تا 20 دقیقه طول کشیده و به آسانی قابل انجام است و دوز رادیواکتیو آن نیز کمتر از۰/۱ دوز عکس رادیو لوژی قفسه‌ی سینه است.
برای انجام اسکن DXA آگزیال بیمار روی یک تخته‌ی سفت دراز کشیده و درحالی‌که بازوی دستگاه اسکنر از روی بدن عبور می‌کند و ازستون مهره‌ها و هیپ عکس‌برداری می‌شود (این فرآیند شامل دراز کشیدن در‌یک محفظه‌ی تونل‌مانند و یاتزریق سوزن نمی‌باشد، حتی دراکثر موارد نیز نیازی به درآوردن لباس نیز نمی‌باشد مگر لباس‌های محتوی فلز در‌ناحیه کمر و یا ستون مهره‌ها که باید خارج شوند (زیپ‌‌لباس مشکل‌ساز نمی‌باشد).
نتیجه‌ی اسکنDXA یک صفحه‌ی پرینت‌رنگی است که به‌صورت مقایسه‌ای دانسیته‌ی‌استخوان فرد را با میانگین دانسیته‌ی‌استخوان بالغان سالم گزارش می‌دهد اختلاف بین این میانگین و دانسیته‌ی‌استخوان فرد پس‌از محاسبه باعنوان میانگین انحراف معیار (SD) درقالب درجه‌بندی به‌نام (T) مانند زیر بیان می‌گردد اگر T-score بین:
۰ تا ۱- : انحراف معیار باشد دانسیته استخوانی نرمال در نظر گرفته می‌شود.
۱- تا ۲/۵- : دانسیته‌ی‌استخوانی درمحدوده‌ی‌استئوپنی(کاهش توده‌ی‌استخوانی) می‌باشد.
کمتراز۲/۵- : دانسیته‌ی‌استخوان درمحدوده‌ی استئوپوروز (پوکی‌استخوانی) می‌باشد.
استئوپنی به‌مواردی اطلاق می‌گردد که دانسیته‌ی‌استخوان بین حالت استئوپوروز و نرمال است یعنـی دانسیتـــه‌ی‌استخوان کمتر ازحد طبیعی اســت ولی این کاهش دانسیته‌ی‌استخوان درحد پوکی‌استخوان یا استئوپوروز نمی‌باشد.
تغییر شیوه‌ی‌زندگی نظیر کنترل‌‌وزن، رژیم‌غذایی حاوی کلسیم و ورزش منظم برای افرادی که دراین دسته هستند پیشنهاد می‌گردد.
هنگامی که اسکن DXA انجام می‌گردد هـمچنیــن Z SCOR بیــمار (دسته‌بندی Z) نیز محاسبه می‌گردد که مقایسه‌ای بین دانسیته‌ی‌استخوان و میانگین دانسیته‌ی‌استخوان افراد درهمان گروه سنی است، هرچند از این دسته‌بندی امروزه برای تشخیص استفاده نمی‌گردد ولی گاهی اوقات برای ارزیابی درمان افراد مسن و کودکان هنگامی که محدوده‌ی دانسیته‌ی‌استخوان بالغین جوان در دسترس نمی‌باشد، استفاده می‌شود.
اسکن DXA هیپ و مهره‌های کمری روش مناسبی برای ارزیابی احتمال خطر شکستگی به‌صورت اختصاصی در هرشخص می‌باشد و دانسیته‌ی‌استخوانی کم که در اسکن DXA تشخیص داده می‌شود به‌عنوان یک عامل خطرساز برای شکستگی باید درنظر گرفته شود نه یک‌روش قطعی برای تعیین استحکام استخوان.
به‌عنوان مثال افرادی هستند که دانسیته‌ی‌استخوان کمی داشته ولی هیچگاه دچار شکستگی استخوانی نشده‌اند و برعکس.
درمواردی که فرد به دلیل استئوپوروز دچار شکستگی استخوان می‌شود بهتر است ضمن درمان دارویی مناسب بیمار به یک متخصص ارجاع شود.
ولی در حوزه‌ی سلامت مهمترین سوال این است که برای چه‌کسانی باید اسکن استخوان انجام گردد؟
از سال 1999 براساس راهنمای علمی و بالینی پیشگیری و درمان استئوپوروز کالج رویال انگلستان انجام اسکن برای افرادی توصیه می‌شود که درتشخیص استئوپوروز و شروع درمان دارویی موثر باشد.
این راهنمای بالینی توصیه می‌کند که اندازه‌گیری دانسیته‌ی‌استخوان باید برای کلیه زنان پست منوپوز (بالای سن 45سال)که دارای خطر بالایی برای استئوپوروز هستند انجام گردد (به‌ویژه اگر نتایج آن برای تصمیم‌گیری درمورد شروع درمان موثر باشد).
اخیراً تحقیقات نشان‌داده‌اند که اگرچه اندازه‌گیری دانسیته‌ی‌استخوان و تشخیص استئوپوروز مفید‌است، شناسایی سایر عوامل خطرساز شکستگی نیز لازم‌است تا کسانی که درمعرض خطر جدی شکستگی هستند، شناسایی و درمان شوند.
ولی از آنجایی که اسکن DXA به تنهایی برای اندازه‌گیری سختی استخوان یا شکنندگی آن کافی نیست و غربالگری کلیه‌ی افراد بالای 50سال به‌دلیل هزینه‌ی بالا امکان‌پذیر نمی‌باشد انجام اسکن DXA باید با‌نظر پزشکان، ضمن بررسی عوامل خطرساز موجود برای بیمار (مانند سابقه‌ی خانوادگی،سابقه‌ی مصرف کورتیکواستروئید و ...) انجام شود از‌طرفی دیگر در‌مواردی‌که به‌دلیل وجود عوامل خطرساز احتمال شکستگی بسیار بالاست، شروع درمان وابسته به الزام انجام اسکن نمی‌باشد (مثلا در‌مواردی‌که سن شخص بالای 75 سال باشد).
باید درنظر داشت که در بیشتر موارد برای بررسی اینکه چه مواردی فرد را در معرض خطر شکستگی قرار‌می‌دهد و یا اینکه چگونه درمان دارویی برای استوپوروز مفید‌است از تکرار اسکن به‌طور روتین استفاده نمی‌شود.
* اگر شخص تحت درمان دارویی بوده و به خوبی درمان را تحمل کند و در طول درمان شکستگی نداشته باشد نشان‌دهنده‌ی آن است که دارو موثر بوده است و نیاز به انجام اسکن مجدد نیست ولی چنان‌چه فرد قادر به تحمل درمان دارویی نبوده و یا حین‌درمان دچار شکستگی شود ممکن‌است پزشک برای اخذ تصمیمات بعدی در‌خصـوص روند درمان، اقدام به‌انجام اسکـن مجدد نماید.
پیشگیری و درمان استئوپوروز:
هدف درمانی در استئوپوروز پیشگیری از بروز شکستگی، افزایش تراکم‌استخوان و بهبود عملکرد جسمی فرد می‌باشد که دستیابی به این اهداف با رویکرد درمان غیــر‌دارویی و دارویــی پیگیری می‌شود.
درمان غیردارویی استئوپوروز شامل رعایت رژیم‌غذایی ازنظر دریافت کافی کلسیم و ویتامینD، کنترل وزن، ورزش و فعالیت بدنی منظم ، حذف عادات مضر برای سلامتی مانند مصرف سیگار و الکل می‌باشد.
در این بین دریافت مقادیر کافی کلسیم با توجه به اهمیت آن محوراصلی برنامه‌ی درمانی غیردارویی می‌باشد .نیاز به کلسیم در مراحل مختلف زندگی متفاوت است .دریافت ناکافی کلسیم در کودکان موجب رشد نامطلوب استخوان‌ها و افزایش خطر استئوپوروز درآینده می‌شود با افزایش سن به ویژه بعد از 50سالگی قدرت جذب کلسیم کاهش می یابد بنابراین نیاز روزانه به کلسیم در افراد مسن بیشتر از جوانان است.
لبنیات منبع اصلی کلسیم بوده و بخش عمده‌ای از کلسیم روزانه را تامین می‌کند اگر کمبود کلسیم در رژیم‌غذایی وجود داشته باشد لازم‌است که مکمل‌های دارویی کلسیم تجویز شود.
دریافت کلسیم تا 2500میلی‌گرم در روز درصورتی‌که اختلال کلیوی وجود نداشته باشد موجب هیپرکلسیوری (افزایش دفع کلسیم ازکلیه) و تشکیل سنگ کلیه نمی‌گردد که شایعترین عوارض جانبی آن نفخ و یبوست است.
درمان دارویی استئوپوروز در تمامی خانم های یائسه و مردان بالای ۵۰ سال به بالا که یکی از شرایط زیر را داشته باشند لازم است :
*شکستگی اخیر در ناحیه‌ی لگن و یا مهره‌ها
* شکستگی قبلی همراه با استئوپنی
* استئوپنی به همراه خطر بالای شکستگی(نظیرمصرف گلوکوکورتیکویید یا بی‌تحرکی کامل و درازمدت)
T-score <= ۲/۵ در هر ناحیه
* استئوپنی به همراه خطر 10 ساله شکستگی هیپ >= ۳% یا خطر10ساله هرگونه شکستگی
ثبت نظر