انسداد روده

تعریف:

انسداد روده عبارت است از مسدود‌شدن راه عبورغذا یا مایع در روده‌ی کوچک یا روده‌ی بزرگ (کولون). انسداد روده ممکن‌است به‌علت وجود نوارهای فیبری بافتی درشکم(چسبندگی) به وجودآید. این نوارهای فیبرو fibrous band بعداز عمل‌جراحی ایجاد می‌شوند و یا ممکن‌است به‌علت التهاب یا عفونی‌شدن کیسه‌هایی در روده (دیورتیکولیت diverticulitis) فتق‌ها یا تومورها ایجاد شوند.
بدون درمان، بخش‌های مسدود روده می‌میرند و مشکلات جدی پدیدار می‌شود. اما با مراقبت‌ طبی مناسب، غالباً انسداد روده را می‌توان با موفقیت درمان کرد.

نشانه‌ها:

شناسه‌ها و نشانه‌های انسداد روده شامل است بر:
ـ درد کرامپی که دررفت وآمد است.
ـ حالت تهوع
ـ استفراغ
ـ اسهال
ـ یبوست
ـ ناتوانی دفع مدفوع یا گاز
ـ ورم شکم (اتساع)

علل:

انسداد مکانیکی روده‌ی‌کوچک علل شایع انسداد مکانیکی که طی آن چیزی فیزیکی سبب سد راه روده‌ی‌کوچک می‌شود عبارتند‌از:

چسبندگی‌های روده. وجود نوارهایی از بافت‌لیفی ‌(فیبرو) در حفره‌ی‌شکم که ممکن‌است پس‌از عمل‌جراحی شکم یا لگن ایجاد شده‌باشند.

فتق‌ها. بخش‌هایی از روده ‌است که به بخش دیگری ازبدن بیرون‌زده و برجستگی پیدا می‌کند.

تومورهای روده‌ی‌کوچک
بیماری‌های التهابی روده مانند بیماری کرون
پیچ‌خوردن روده (وولولوس volvulus)
تلسکوپی‌شدن روده یا انوارژیناسیون
(invagination یا intussusception)

انسداد مکانیکی کولون:

انسداد مکانیکی درکولون چندان شایع نیست. علل بالقوه این نوع انسداد عبارتند‌از:
سرطان کولون
دیورتیکولیت. دراین حالت کیسه‌های کوچک و بیرون‌زده (دیورتیکول) درمجرای گوارش ملتهب یا عفونی می‌شود.
پیچ‌خوردگی کولون (وولوولوس)
انبار‌شدن مدفوع
باریک شدن کولون به‌علت التهاب وجوشگاه (تنگی stricture)

ایلئوس پارالیتیک:

ایلئـــوس پارالیتیــک paralytic ileus سبب بروز شناسه‌ها و نشانه‌های انسداد روده می‌شود ولی دراین حالت انسداد فیزیکی وجود ندارد. درایلئوس پارالیتیک، مشکلات عصب یا عضله سبب از هم‌گسیختگی انقباضات طبیعی و هماهنگ عضله‌ی روده‌ها، کندی یا توقف حرکت غذا  و مایع در دستگاه گوارش می‌شود.
ایلئوس پارالیتیک ممکن‌است در هر‌بخش روده مشاهده شود. علل بروز این حالت عبارتند از:
ـ جراحی شکم
ـ جراحی لگن
ـ بعضی داروها ازجمله داروهای ضدافسردگی وداروهای دردی که برماهیچه‌ها واعصاب تأثیر دارند.
ـ نابسامانی‌های عضله‌ی وعصب مانند بیماری پارکینسون

عوامل خطرساز:

بیماری‌ها و شرایطی که احتمال بروز انسداد روده را می‌افزایند عبارتند از:
ـ عمل‌جراحی شکم ولگن غالباً سبب چسبندگی می‌شود که علت شایع‌انسداد روده‌است.
ـ بیماری کرون سبب ضخیم‌شدن دیواره‌های روده و باریک‌شدن راه عبور می‌شود.
ـ سرطان درشکم و به‌ویژه در صورت انجام عمل‌جراحی برای برداشتن تومور یا پرتو درمانی

عوارض:
انسداد روده‌ی درمان نشده ممکن‌است سبب بروز عوارض جدی‌و تهدید کننده شود. ازجمله:

مرگ بافت. درانسداد روده ممکن‌است خون‌رسانی به‌بخشی از روده قطع شود. فقدان خون سبب مرگ دیواره‌ی‌روده می‌شود. مرگ بافت ممکن‌است به پارگی (پرفوراسیونperforation) دیواره‌ی‌روده انجامیده و به بروز عفونت ‌منتهی شود.

عفونت. پریتونیت peritonitis، اصطلاح طبی عفونت حفره‌ی‌شکم است. این حالت تهدید‌کننده نیاز به درمان فوری و غالباً توجه و مراقبت جراحی دارد.

آزمون‌ها وتشخیص‌:
آزمون‌ها و رویه‌های مورداستفاده درتشخیص انسداد روده شامل است بر:

معاینه جسمی. پزشک درمورد سابقه‌ی طبی و نشانه‌ها از بیمار سوال خواهد کرد. همچنین برای ارزیابی وضعیت بیمار معاینه‌ی جسمی انجام خواهد داد. درصورتی‌که شکم ورم کرده یا ‌حساس به لمس باشد یا درصورتی‌که درشکم برجستگی ایجاد شده باشد، پزشک حدس انسداد روده راخواهد زد. همچنین ممکن‌است با گوشی به شنود صداهای روده بپردازد.

آزمون‌های تصویرسازی. برای تأیید تشخیص انسداد روده، پزشک دستور رادیوگرافی یا CT اسکن شکم خواهد داد. این آزمون‌ها همچنین به پزشک کمک می‌کند تا مشخص کند آیا انسداد از نوع ایلئوس پارالیتیک است یا انسداد مکانیکی و آیا انسداد جزئی است یا کامل.

روش‌های درمان و داروها:
درمان انسداد روده به‌علت بروز این حالت بستگی دارد ولی عموماً به بستری شدن بیمار نیازاست.

بستری‌شدن برای تثبیت وضعیت. وقتی بیمار به بیمارستان می‌رسد، ابتدا گروه پزشکی برای تثبیت حال بیمار، وی را تحت درمان قرارمی‌دهند. این جریان ممکن  است شامل موارد زیر باشد:
ـ قراردادن خط وریدی در سیاهرگ بازو تا بتوان مایعات تجویز کرد.
ـ واردکردن لوله نازوگاستریک از راه‌بینی و وارد‌کردن آن به معده برای مکش‌هوا ومایع و تسکین ورم شکم
ـ قراردادن یک لوله‌ی نازک قابل انعطاف (کاتتریاسوند) درمثانه برای زهکشی ادرار وگردآوری ادرار برای آزمایش

درمان انسداد جزئی مکانیکی:

دراین نوع انسداد مکانیکی هنوز مقداری غذا و مایع از روده رد می‌شود و پس‌از تثبیت وضع، بیمار به درمان بیشتر نیاز ندارد. دراین حالت پزشک دستور استفاده از جیره‌ی‌‌غذایی کم فیبر می‌دهد که برای بیمار دچار انسداد جزئی استفاده از آن آسان‌تر است. درصورتی‌که انسداد به‌خودی‌خود برطرف نشود، برای رفع انسداد بیمار به جراحی نیازدارد.

درمان انسداد کامل مکانیکی:

اگر انسداد به‌گونه‌‌یی باشد که‌چیزی ازروده رد نشود، انسداد کامل است و برای رفع آن بیمار نیاز به جراحی دارد. رویه‌ی عمل‌جراحی به عامل ایجاد‌کننده‌ی انسداد و بخش گرفتار روده بستگی دارد. جراحی به‌طور مشخص شامل برداشتن انسداد و نیز هر‌بخشی از روده‌است که دچار صدمه یا مرگ شده است.
گاهی پزشک به‌جای جراحی از یک استنت متسع شونده‌ی فلزی استفاده می‌کند. دراین حالت ازطریق آندوسکوپ، لوله‌یی را وارد می‌کنند. این کار را یا از راه دهان یا کولون انجام می‌دهند. این استنت با فشارکولون را باز می‌کند تا انسداد رفع شود.  از استنت‌ها معمولاً برای درمان بیماران مبتلا به سرطان پستان یا برای تسکین موقت درافرادی استفاده می‌شود که ازنظر عمل‌جراحی پرخطر تلقی می‌شوند. وقتی که وضعیت ثابت شد بازهم بیمار به عمل‌جراحی نیازدارد.

درمان ایلئوس پارالیتیک:

درصورتی‌که مشخص شود شناسه‌ها و نشانه‌ها به‌علت ایلئوس پارالیتیک به‌وجود آمده‌است، پزشک به‌مدت یک یا دو روز وضعیت بیمار را دربیمارستان پایش می‌کند. ایلئوس پارالیتیک غالباً یک حالت موقتی است که به‌خودی‌خود بهبود می‌یابد.
درصورتی‌که ظرف چند روز ایلئوس پارالیتیک بهبود نیابد، ممکن‌است پزشک دارویی تجویز کند که سبب انقباض عضله شود و به‌این‌ترتیب وضعیت مساعدی برای عبور غذا و مایعات در روده فراهم آید. درصورتی‌که ایلئوس پارالیتیک به‌علت بیماری یا دارو ایجاد شده باشد، با درمان بیماری زمینه یا قطع دارو، ایلئوس درمان خواهد شد.