شماره ۹۹۵
دکترایرج ایرانزاد - فوقتخصص غددکودکان
دیابت نوع1 درکودکان حالتی است که طی آن لوزالمعده کودک دیگر انسولین لازم برای بقای حیات کودک را تولید نمیکند و لازم است انسولین از دست رفته جانشین شود. عادت براین بوده است که دیابت نوع 1 درکودکان را دیابت جوانی Juvenile diabetes یا دیابت وابسته به انسولین insulin dependent diabetes بنامند.
تشخیص دیابت نوع 1 درکودکان در ابتدا ممکن است بسیار دشوار باشد، ناگهان والدین وکودک، برحسب سن و سال، باید چگونگی تزریق، شمارش کربوهیدراتها و پایش قندخون را بیاموزند.
باوجودیکه دیابت نوع1 درکودکان به مراقبت (تیمار) دائمی نیاز دارد ولی پیشرفتهایی در زمینهی پایش قندخون و رساندن انسولین سبب بهبود تدبیر روزانهی دیابت نوع1 درکودکان شدهاست.
شناسهها و نشانههای دیابت نوع1 در کودکان معمولاً بهسرعت و ظرف یک دورهی چندهفتهیی بروز میکند و باید بهدنبال موارد زیر بود:
افزایش تشنگی و تکرر ادرار. با افزایش مفرط ساخته شدن قند درجریان خون کودک، مایع از بافتها بیرون کشیده میشود. این امر موجب تشنه شدن کودک میگردد. درنتیجه کودک بیش از حد معمول آب مینوشد و ادرار میکند.
گرسنگیمفرط. چون انسولین بهمقدار کافی برای حرکتدادن قند به درون یاختهها وجود ندارد. انرژی عضلات و اندامهای کودک تخریب میشود و این حالت سبب بروز گرسنگی شدید میگردد.
کاهش وزن. بهرغم صرف غذای بیشازحد معمول برای رفع گرسنگی، کودک گاهی بهسرعت دچار کاهشوزن میشود. بدون وجود ذخیرهی انرژی قند، بافتهای عضله و ذخایر چربی جمعشده و کوچک میشوند. غالباً کاهشوزن بدون توجیه نخستین شناسهیی است که ملاحظه میشود.
خستگی. درصورتیکه یاختههای کودک از وجود قند محروم شوند، کودک دچار خستگی ولتارژی میگردد.
آغالشپذیری یا رفتار غیرمعمولی. درکودکانی که دیابت نوع1 درآنها تشخیص داده نشده باشد ممکناست بهطور ناگهانی بدخلقی یا آغالشپذیری بروز کند.
تاری دید. درصورتیکه قندخون کودک بسیار بالا باشد از عدسیهای چشم کودک مایع بیرون آمده و این حالت بر توان تمرکز واضح کودک تأثیر میگذارد.
عفونت مخمری. دختران مبتلا به دیابت نوع1 ممکناست به عفونت مخمری دستگاه تناسلی مبتلا شوند و در نوزادان نیز بهعلت مخمر، راش کهنه نوزاد ایجاد شود.
علت اصلی دیابت نوع1 ناشناخته است. دانشمندان میدانند که دربسیاری از افراد دچار دیابت نوع1، دستگاه ایمنی بدن که بهطور طبیعی علیه باکتریها و ویروسهای مضر مبارزه میکند بهاشتباه یاختههای تولیدکنندهی انسولین در لوزالمعده را تخریب مینماید. دراین جریان، ممکناست ژنتیک نقش داشته باشد و تماس با بعضی ویروسها شعلهی بیماری را برافزود.
انسولین،کلید ورود قند به درون یاختهها:
به ورود گلوکز به درون یاختههای کودک برای تدارک انرژی برای ماهیچهها و بافتها کمک میکند. انسولین از لوزالمعده حاصل میشود که غدهیی است که درست در پشت معده واقع است. هنگامی که همه چیز درست کار میکند، وقتی انسان غذا میخورد، لوزالمعده انسولین بیشتری درخون ترشح میکند. با وارد شدن انسولین درجریان خون، با بازکردندرهای بسیارریزی که امکان ورود قند به درون یاختههای بدن رامیدهد، همچون کلیدی کار میکند. انسولین از مقدار قند موجود در گردشخون میکاهد و با سقوط میزان قند خون، ازترشح انسولین توسط لوزالمعده کاسته میگردد.
کبد مانند مرکز انباشت و ساخت گلوکز عمل میکند. وقتی میزان انسولین پایین است، یعنی وقتیکه مدتها از خوردن غذا میگذرد، کبد گلیکون انبار شده را وارد خون مینماید و این گلیکوژن به گلوکز تبدیل میشود تا میزان قندخون را درحد طبیعی نگاه دارد.
تراز خطرناک قند در گردشخون:
در دیابت نوع1، هیچیک از این رویدادها به وقوع نمیپیوندد زیرا یا انسولین وجود ندارد و یا مقدارش برای وارد کردن گلوکز به یاختهها اندک است. بنابراین بهجای آنکه به یاختههای کودک انتقال یابد، در گردشخون گرد میآید و سبب بروز عوارض تهدید کننده میشود.
علت دیابت نوع1 با دیابت نوع2 که بیشتر دیده میشود فرق دارد. دردیابت نوع2، یاختههای جزیرهیی هنوز کار میکنند ولی بدن نسبت به انسولین مقاوم میشود و یا لوزالمعده به مقدار کافی انسولین تولید نمیکند.
عوامل خطرساز شناختهشدهی زیادی برای دیابت نوع1 موجود نیست ولی هنوز پژوهشگران به یافتن احتمالات جدید در این زمینه ادامه میدهند.
ثبت نظر