شماره ۱۰۰۴

بازبینی دیابت نوع۱‌‌ (۲)

دکترمحمدعلی توکلی اردکانی - داخلی

آزمون‌ها و تشخیص:
درماه ژوئن سال2009، کمیته‌یی متشکل ازخبرگان جامعه‌ی دیابت آمریکا، جامعه‌ی اروپایی بررسی دیابت و فدراسیون بین‌المللی دیابت توصیه کردند که آزمون دیابت نوع1 شامل است بر:
آزمون هموگلوبین گلیکوزیله:
glycated hemoglobin(A1c)Test این آزمایش خون نشان‌می‌دهد تراز متوسط قند‌خون در 2تا3ماه گذشته چه میزان بوده است. دراین آزمون، درصد قندخونی اندازه‌گیری می‌شود که به هموگلوبین متصل است و می‌دانیم که هموگلوبین پروتئین ناقل اکسیژن درون گویچه‌های سرخ‌است. هرچه میزان قند‌خون بالاتر باشد، میزان هموگلوبین متصل به قند بیشتر است. درصورتی‌که در دوبار اندازه‌گیری، میزانA1c برابر ۶/۵ درصد یا بالاتر باشد نشانه‌ی وجود دیابت است.
در‌صورتی‌که امکـان انجـام آزمون A1c امکـــان‌پذیر نبــاشد یا به‌علت وجود بعضی شرایط جواب صحیحی از A1c نتوان به‌دست‌آورد، مانند موارد بارداری یا دارابودن ‌نوع غیرشـایع هموگلوبین، برای تشخیص دیـابت از ‌آزمون‌های زیـر استفاده می‌شود:
آزمایش تصادفی قندخون. به‌صورت تصادفی، یک نمونه قند گرفته خواهد شد. مقدار قندخون را برحسب میلی‌گرم در دسی‌لیتر (mg/dL) یا میلی‌مول در لیتر (mmol/L) بیان می‌کنند. بدون توجه به زمان آخرین وعده‌ی صرف غذا، اگر میزان قند‌خون به‌صورت اتفاقی برابر200میلی‌گرم در لیتر ( ۱۱/۱میلی‌مول درلیتر) باشد نشانه‌ی‌ وجود دیابت است، به‌ویژه اگر با هرنوع شناسه‌ و نشانه‌ی‌ دیابت مانند افزایش دفعات دفع ادرار و تشنگی مفرط همراه باشد.
آزمایش قندخون ناشتا. دراین آزمایش، قند‌خون ناشتا اندازه‌گرفته می‌شود. درصورتی‌که میزان قندخون کمتر از 100‌میلی‌گرم در دسی لیتر باشد (۵/۶ میلی‌مول درلیتر)، این میزان طبیعی است. درصورتی‌که میزان قند‌خون ناشتا بین 100‌تا‌125‌میلی‌گرم دردسی لیتر (۵/۶ تا ۶/۹ میلی‌مول در لیتر) باشد، این‌ حالت پره‌دیابت تلقی می‌شود و در‌صورتی‌که در 2مورد آزمایش جداگانه، میزان قند‌خون 126میلی‌گرم در دسی‌لیتر (7میلی‌مول در لیتر) یا بالاتر باشد، وجود دیابت مسجل است.
در‌صورتی‌که دیابت تشخیص داده شده باشد، پزشک دستور انجام آزمون‌های خونی دیگر برای بررسی اتوآنتی‌بادی‌هایی را خواهد داد که دردیابت نوع1 دیده می‌شوند. انجام این آزمون‌ها به پزشک کمک می‌کند تا دیابت نوع‌1 را از دیابت نوع2 تشخیص دهد. وجود ستون‌ها درادرار که حاصل تجزیه‌ی ‌چربی‌ها است نیز بیشتر نشانه‌ی‌ دیابت نوع1 است تا دیابت نوع2.
وقتی دیابت نوع1 تشخیص داده شد، بیمار باید به طور منظم با پزشک خود دیدار داشته باشد تا ازخوب بودن نحوه‌ی تدبیر بیماری اطمینان حاصل کند. ضمن این دیدارها، پزشک میزان A1c را بررسی خواهد کرد. برحسب سن و سایر عوامل مختلف، میزان A1c هدف متغیر است ولی معمولاً جامعه‌ی دیابت آمریکا توصیه‌می‌کند میزان A1c کمتر از 7 باشد که نشانه‌ی متوسط تخمینی گلوکز 154میلی‌گرم در دسی‌لیتر (۸/۵ میلی‌مول در لیتر) است.
در مقایسه با آزمایش مکرر روزانه‌ی قند‌خون، آزمایشA1c نحوه‌ی تأثیر درمانی برنامه‌ی درمان دیابت را بهتر نشان خواهد داد. بالابودن A1c نشانه‌ی نیاز به تغییر مقدار انسولین، برنامه‌ی‌‌غذایی یا هردو است.
افزون‌بر آزمایش،A1c، پزشک برای بررسی دوره‌یی میزان کلسترل،عملکرد تیروئید، کارکرد کبد وعملکرد کلیه دستور انجام آزمایش‌هایی را خواهد داد. همچنین بیمار ازنظر فشارخون ارزیابی خواهد شد و نیز محل انجام آزمایش خون و تزریق انسولین نیز توسط پزشک بررسی خواهد گردید. درمان دیابت نوع1، یک روش درمانی طولانی است و باید در تمام مدت طول عمر انجــام گیــرد و شــــامل موارد زیر می‌باشد:
ـ استفاده ازانسولین
ـ نرمش منظم وحفظ وزن سالم
ـ استفاده از خوراکی‌های سالم
ـ پایش قند‌خون
 هدف درمان، حفظ میزان قند خون تاحد ممکن در نزدیکترین میزان طبیعی برای به تأخیر انداختن یا پیشگیری ازعوارض است. با وجودی که معمولاً موارد استثنا هم وجود دارد ولی هدف باید حفظ قند‌خون پیش‌از غذای روزانه به میزان 80 و120میلی‌گرم در دسی لیتر (۴/۴ تا ۶/۷ میلی‌مول در لیتر) و مقدار قند در وقت خوابیدن بین 100 تا 140 میلی‌گرم در دسی‌لیتر (۵/۶ تا ۷/۸ میلی‌مول در لیتر) باشد.
درصورتی‌که تدبیر دیابت به‌ترتیب فوق برای بیمار دشوار باشد می‌تواند اندازه‌گیری را روزی یک بارانجام دهد. باید بیمار به‌خاطر داشته باشد که دراین راه تنها‌ نیست و تیم درمان دیابت از نزدیک ‌درکنارش هستند تا میزان قند‌خون تــاحد ‌ممکـن به‌مقدار طبیعی نزدیک شود.
انسولین و سایر داروها:
تمام افراد دچار دیابت نوع1 به‌درمان با انسولین نیاز دارند. پس ازتشخیص ممکن‌است به اصطلاح یک دوره «ماه‌عسل» وجود داشته باشد که طی آن با اندکی انسولین یا بدون انسولین کنترل می‌شوند. اما این مرحله زیاد طول نمی‌کشد.
انواع انسولین بسیار است و شامل:
ـ انسولین سریع‌الاثر
ـ انسولین طویل‌الاثر
ـ انسولین با اثر متوسط
ازجمله نمونه‌های انســولین می‌توان انسولین معمولی یا رگولار (regular insulin (Novolin 70,30, Humulin‌70-30، انســـولیـــن ایـــــزوفـــان (isophane insulin(Novolin N, Humulin N، انسولیـــن لیسپـــرو (insulinlispro (Humalog و انسولیـن آسپارت(insulin asppart (Novolog ، انسولین‌های طویل‌الاثر شــامل گلارژین(glargine (Lantus و دتمیر‌ (detemir (Levemir.
برحسب نیاز بیمار، پزشک آمیزه‌یی از انواع انسولین برای استفــاده در طــول روز وشـب تجویز می‌نماید.
انسولین را با استفاده از وسایل زیر تزریق می‌کنند:
یک سوزن باریک و سرنگ
یک قلم انسولین. این دستگاه شبیه یک قلم خودنویس است الا آنکه کارتریج دستگاه از انسولین پرشده است.
پمپ انسولین. دستگاهی است به اندازه‌ی یک موبایل که دربیرون بدن قرار می‌گیرد. یک لوله، مخزن انسولین را به یک کاتتر متصل می‌نماید که وارد زیر‌ پوست‌شکم شده‌است. همچنین می‌توان ازیک نوع پمپ بی‌سیم هم استفاده کرد که در بسیاری مناطق وجود دارد. دراین حالت ازیک مخزن انسولین در‌بدن استفاده می‌شود که دارای یک کاتتر ظریف است که زیرپوست قرارمی‌گیرد. غلاف انسولین را می‌توان روی پوست شکم، کمر، ساق پا یا بازو قرارداد. برنامه‌ریزی با یک دستگاه بی‌سیم انجام می‌شود که به غلاف مرتبط است.
پمپ‌ها به‌گونه‌یی برنامه‌ریزی شده‌اند تا مقدار مشخصی انسولین سریع‌الاثر به‌طور خودکار در دسترس قرار‌دهند. این مقدار ثابت خوراک انسولین را نرخ پایه برای بیمار تلقی می‌کنند و جانشین آن مقدار انسولین طویل‌الاثر می‌شود که بیمار مصرف کرده‌است. وقتی بیمار غذا می‌خورد، پمپ با مقدار کربوهیدرات مصرف شده و قندخون فعلی برنامه‌ریزی می‌شود و مقدار خوراک «لقمه» انسولین برای مقابله با غذا و اصلاح قند خون در صورت بالا بودن را به دست می‌دهد. نتایج بعضی پژوهش‌ها حاکی از آن است که در بعضی افراد استفاده از پمپ انسولین در کنترل قند خون مؤثرتر از انسولین تزریقی است.
یک رویکرد درمانی دیگر درحال ظهور است و هنوز در اختیار همگان نیست، حلقه‌ی بسته رساندن انسولین است که به‌نام لوزالمعده مصنوعی شناخته می‌شود. دراین روش یک مانیتور دائمی گلوکز به‌یک پمپ انسولین مرتبط است. این دستگاه به‌طور خودکار مقدار صحیح انسولین را به بدن می‌رساند در‌صورتی‌که مانیتور نشان‌دهنده نیز به دستگاه متصل باشد. آزمودن این روش، نتایج مهیجی به‌بــار آورده ولی  باید دراین مورد پژوهش بیشتر انجام گردد.
برای کاهش قند‌خون نمی‌توان از انسولین‌خوراکی استفاده کرد زیرا آنزیم‌های معده بر اثر انسولین تداخل می‌کنند.
داروهای خوراکی. اما گاهی تجویز می‌شود ازجمله:
داروهای فشارخون بالا. حتی در صورتی که بیمار دارای فشارخون بالا نباشد، ممکن  است پزشک داروهای موسوم به مهار کننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) تجویز نماید یا استفاده از بلوکرهای گیرنده‌ی آنژیوتانسین (II(ARB را توصیه ‌نماید، زیرا این داروها به حفظ سلامت کلیه نیز کمک می‌کنند. توصیه شده است  افراد مبتلا به دیــابت فشـــارخــون کمتر از ۱۳۰/۸۰ میلی‌‌متر جیوه داشته باشند.
آسپیرین. برای حفاظت قلب ممکن است توصیه شود بیمار روزانه از آسپیرین اطفال یا آسپیرین معمولی استفاده نماید.
داروهای کاهنده کلسترل. مثل داروهای فشارخون بالا، پزشک ممکن است منتظر نماند تا کلسترل افزایش یابد و آنگاه دارو تجویز نماید. داروهای کاهنده‌ی کلسترل معمولاً پیش‌از بالا‌رفتن کلسترل تجویز می‌شوند.این داروها به استـاتین ‌Statin‌ها معروفند. در افراد مبتلا به دیــــابت، رهنمودهای کلسترل، تهـــاجمی‌تـرنــد. زیرا احتمــال بیماری قلب افزایش می‌یابد. جامعه‌ی دیابت آمریکا توصیه کرده‌است که مقدار کلسترل با چگالی پائین (LDL یابد) کمتر‌از 100میلی‌گرم در دسی‌لیتر (۲/۶میلی‌مول در لیتر) و مقدار لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL یا خوب) بیش‌از 50میلی‌گرم در دسی‌لیتر (۱/۳میلی‌مول در لیتر) باشد. تری‌گلیسزیدها که نوع دیگری از چربی‌خون هستند درصورتی‌که کمتر‌از 150میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشند (۱/۷میلی‌مول در لیتر) مناسب‌اند.
ممکن‌است پراملین تاید symlin)pramlintide) نیز تجویز شــود. تــزریـق ایـن دارو پیــش‌از مصرف غـذا سبب کنــدشـــدن حـرکـت غــــذا در معده بــرای مهار افــزایش سریــع قنــدخــون پس‌از صرف غـذا می‌شود.

 

 

تعداد بازدید : 969

ثبت نظر

ارسال