شماره ۱۰۰۶

بازبینی دیابت نوع۱‌‌ (۴)

دکترمحمدعلی توکلی اردکانی - داخلی

موقعیت‌های نگران‌کننده:
در بعضی شرایط باید ملاحظات دیگری را در نظر گرفت.
رانندگی. همیشه وحتی وقتی که بیمار در‌حال رانندگی است، ممکن‌است هیپوگلیسمی بروز نماید. هر بار که بیمار پشت فرمان خودرو می‌نشیند، بهتر است میزان قند‌خون خود را کنترل کند. در‌صورتی‌که قند درحدود 70میلی‌گرم در دسی‌لیتر (۳/۹ میلی‌مول در لیتر) باشد باید میان وعده (آبچرا)مصرف نماید و سپس دوباره بعد‌از گذشت 15دقیقه قند‌خون خود را کنترل نماید تا مطمئن شود، مقدار ایمنی افزایش یافته است. درزمانی‌که قند‌خون پایین است انجام تمرکز دشوار است و ضمن رانندگی نمی‌توان واکنش‌ سریع داشت.
کار. در گذشته، غالباً افراد مبتلا به دیابت نوع1 را صرفاً به‌خاطر دیابت برای بعضی کارها قبول نمی‌کردند. خوشبختانه با پیشرفت در زمینه‌ی تدبیر دیابت و قوانین ضدتبعیض این نوع تحریم‌ها به تاریخ سپرده شده‌است.
 اما، دیابت نوع1 درمحیط کارگاه چالش‌هایی به‌بار می‌آورد. به‌عنوان مثال اگر بیمار درحرفه‌یی کار می‌کند که مستلزم رانندگی یا کار با ماشین‌های سنگین است، بروز هیپوگلیسمی، خطری جدی برای بیمار به شمار می‌آید و برای اطرافیان نیز خطر آفرین است. در اینگونه موارد برای انجام کار لازم است بیمار باوضع موجود با کمک پزشک تطابق‌هایی انجام دهد ازجمله آنکه برای آزمایش قندخون، استراحت کوتاهی داشته باشد و بتواند هرگاه که لازم‌است به خوراکی‌ و نوشیدنی دسترسی داشته باشد تا به گونه‌ای مناسب دیابت را تدبیر کرده و از پائین‌افتادن قند‌خون جلوگیری نماید. در مورد اینگونه کارگران در تمام کشورهای پیشرفته، قوانین کارحاکی از تطبیق وضع کـارگـاه بـا وضع بیمار می‌باشد.
بارداری. ازآنجا که خطر بروز عوارض بارداری درخانم‌های دچار دیابت نوع1 بالاتر است، خبرگان توصیه به ارزیابی پیش‌از آبستنی کرده‌اند. دراین موارد، میزان HbA1c پیش‌از اقدام به باردارشدن باید کمتر از 7‌درصد باشد. ممکن‌است لازم باشد بعضی‌از داروهای مورد استفاده مانند داروهای فشارخون و داروهای کاهنده‌ی کلسترل پیش‌از بارداری قطع شوند. درخانم‌های دچار دیابت نوع1، به‌خصوص زمانی که در 6تا8 هفته‌ی نخست بارداری به‌خوبی کنترل نشود احتمال بروز نقص‌های زایمانی افزایش می‌یابد و بنابراین برنامه‌ریزی برای باردار شدن بسیار اهمیت دارد. تدبیر دقیق دیابت در دوران بارداری از احتمال بروز عوارض می‌کاهد.
سالمندان. تامدتی که بیمار فعال بوده وتوان شناختی طبیعی داشته باشد، هدف های تدبیر دیابت، مشابه وقتی است که بیمار جوان بوده است. اما در افراد سست و نحیف و ناخوش یا دچار کمبودهای شناختی، کنترل شدید قند خون امکان ندارد. شخصی که ازاینگونه بیماران مراقبت می‌کند باید درمورد هدف درمان، نظر پزشک بیمار را خواستار شود.
روش‌های تحقیقاتی درمان:
پیوند لوزالمعده. با پیوند موفق لوزالمعده، بیمار دیگر به انسولین نیاز نخواهد داشت. اما نتایج پیوند لوزالمعده همیشه هم موفق نیست و انجام این رویه با خطرات جدی مواجه است. بعداز پیوند بیمار به مصرف داروهای قوی فرونشاننده ایمنی نیاز دارد تا از دفع عضو جلوگیری شود. این داروها دارای عوارض جانبی جدی ازجمله احتمال بالای بروز عفونت و صدمه به عضو هستند. از‌آنجا‌که ممکن‌است این عوارض جانبی خطرناک‌تر از خود دیابت باشند، معمولاً انجام پیوند لوزالمعده در افرادی انجام می‌شود که کنترل دیابت در آنها بسیار دشوار باشد.
پیوند یاخته جزیره‌ای. پژوهشگران درحال تجربه‌ی پیوند یاخته‌ی‌ جزیره‌یی هستند که ازطریق لوزالمعده دهنده، یاخته‌های تازه مولد انسولین به‌دست‌می‌آید. با‌وجودی‌که درگذشته این رویه‌ی تجربی با مشکلاتی روبه‌رو بوده‌است ولی استفاده از تکنیک‌های جدید و داروهای بهتر برای پیشگیری از دفع یاخته‌ی‌ جزیره‌یی ممکن‌است بخت موفقیت این رویه را درآینده بهبود بخشد. اما باز هم پیوند یاخته‌ی‌جزیره‌یی به استفاده‌از داروهای فرونشاننده‌ی ایمنی نیاز دارد و درست مانند یاخته‌های جزیره‌یی طبیعی، غالباً بدن بیمار یاخته‌های جزیره‌یی پیوند شده را تخریب می‌کند و زمان انسولین تزریقی را کوتاه می‌نماید. افزون براین برای آنکه روش درمان پا بگیرد و گسترده شود، مقدار کافی ذخیره‌ی یـاخته‌هـای جزیره‌یی وجود ندارد.
 پیوند بن یاخته. طی یک بررسی به سال 2007 در برزیل، در تعداد اندکی از افرادی‌که به تازگی درآنها دیابت نوع1 تشخیص‌داده شده بود پس‌از درمان با بن‌یاخته‌های حاصل ازخون خود بیمار توانستند مصرف انسولین را قطع کنند. با وجودی که پیوند بن یاخته‌ که شامل فرونشاندن سیستم ایمنی وسپس بازسازی دوباره‌ی آن است، کاری خطرناک است ولی ممکن‌است روزی ازاین تکنیک بتوان به‌عنوان‌گزینه‌ی ‌درمان دیابت نوع1 استفاده نمود.
شناسه‌های اختلال:
به‌رغم بهترین تلاش، گاهی مشکلاتی پدیدار می‌شود. بعضی عوارض‌کوتاه‌مدت دیابت نوع1 به تیمار فوری نیاز دارند. در‌صورت عدم‌درمان، این حالات سبب بروز تشنج و ازبیـن رفتن آگـــاهی بیمار می‌گردند(کوما).
پایین‌بودن قند‌خون (هیپوگلیسمی). این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که میزان قندخون به کمتراز مقدار هدف سقوط کند. باید از پزشک درمورد میزانی‌که برای هر بیمار پایین تلقی می‌شود سوال کرد. به‌علل فراوان، ممکن‌است میزان قند خون کاهش یابد ازجمله نخوردن غذا، انجام فعالیت‌جسمی بیش از حد طبیعی یا تزریق بسیارزیاد انسولین.
بیمار باید نشانه‌های پایین‌بودن قندخون را بداند و درصورتی‌که فکر می‌کند میزان قند خونش پایین‌افتاده است، قند خون را اندازه‌گیری و آزمایش کند و درصورت شک به‌وجود ایـن حـالت، همیشه انجــــام آزمـــایش ضروری است.
شناسه‌ها و نشانه‌های زودرس پایین‌افتادن قند‌خون عبارتند‌از:
ـ تعریق
ـ لرزش
ـ گرسنگی
ـ ضعف
ـ اضطراب
ـ سرگیجه یا سبک‌شدن سر
ـ پوست رنگ پریده
ـ سریع یا بی‌نظمی سرعت قلب
ـ خستگی
ـ سردرد
ـ تاری دید
ـ آغالش‌پذیری
شناسه‌ها و نشانه‌های دیررس پایین بودن قند خون که گاهی با مسمومیت الکل درنوجوانان و بزرگسالان اشتباه می‌شوند عبارتند‌از:
ـ لتارژی
ـ اغتشاش فکر
- تغییرات رفتاری که گاه فاحش است
ـ ضعف هماهنگی حرکات
ـ تشنج
درصورتی‌که هیپوگلیسمی درطول شب بروز کند، ممکن‌است بیمار غرق در عرق شده یا با سردرد بیدار شود. به فضل اثر طبیعی کمانه، ممکن‌است هیپوگلیسمی سبب بالارفتن غیر‌معمول قند اول بامداد شود.
درصورت پایین‌بودن قند‌خون:
ـ باید آبمیوه، قرص‌های گلوکز، آبنبات، سودای معمولی یا یک منبع دیگر قند درکنار داشت و مصرف کرد.
ـ برای اطمینان از طبیعی‌بودن قند‌خون، آزمایش مجدد انجام داد.
ـ درصورتی‌که قند‌خون طبیعی نباشد، آبمیوه، آبنبات، قرص گلوکز یا سایر منابع قند بیشتر مصرف شده و 15دقیقه بعـد مجدداً آزمایش شود.
ـ آزمایش قند آنقدر تکرار شود تا میزان قند خون طبیعی گردد.
برای کمک به ثبات قندخون ازیک منبع خوراکی مخلوط استفاده شود مانند کره‌ی بادام‌زمینی و کراکر.
درصورتی‌که دستگاه اندازه‌گیری قند در دسترس نباشد، درصورت وجود نشانه‌های هیپوگلیسمی، بیمار را به‌هرحال باید با فکر پایین بودن قند‌خون درمان کرد و سپس هرچه زودتــر آزمــــایش‌خون انجام داد.
بیمار باید همیشه یک منبع قندی سریع‌الاثر همراه داشته باشد. درصورت عدم‌درمان، پایین‌بودن قند‌خون سبب می‌شود بیمار آگاهی خود را از دست بدهد. هرگاه این حالت اتفاق افتد، ممکن‌است به تزریق اورژانس گلوکاگن glucagon هورمونی که سبب تحریک آزاد‌شدن قند درخون می‌شود نیاز باشد. به‌این‌ترتیب اینگونه بیماران باید همیشه ودرمنزل، محل کار یا وقتی ازخانه بیرون می‌روند یک کیت گلوکاگن در دسترس داشته باشند و به تاریخ مصرف آن توجه کنند.

 

تعداد بازدید : 757

ثبت نظر

ارسال