رتینوپـاتی دیابتی

رتینوپاتی دیابتی یکی از عوارض دیابت است که چشم‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و در اثر آسیب به عروق خونی بافت حساس به نور در پشت‌چشم (شبکیه) ایجاد می‌شود.

رتینوپاتی دیابتی ممکن است در ابتدا هیچ علائمی ایجاد نکند یا فقط باعث مشکلات بینایی خفیف شود و ممکن‌است در نهایت منجر به‌کوری شود.

رتینوپاتی دیابتی می‌تواند در تمام مبتلایان به دیابت‌1یا نوع2 نوع بروز نماید. هرچه فرد مدت زمان بیشتری به دیابت مبتلا باشد و قند خون خود را کمتر کنترل کند، احتمال ایجاد و توسعه رتینوپاتی دیابتی در وی بیشتر خواهد بود.

برای محافظت از بینایی بیمارتان، پیشگیری را جدی بگیرید.

با کنترل دقیق میزان قندخون و برنامه‌ریزی معاینه‌های سالانه چشم شروع کنید.

ممکن‌‌است بیمار‌به رتینوپاتی‌ دیابتی مبتلا باشد و از آن آگاه نباشد. در واقع، بروز علائم‌بالینی در مراحل‌اولیه‌ی‌رتینوپاتی‌دیابتی غیر‌معمول است.

با پیشرفت این وضعیت، علائم رتینوپاتی دیابتی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• نقاط یا رشته‌های تیره شناور در دید (اجسام شناور)؛

• دید‌تار؛

• دید نوسانی؛

• مناطق خالی یا تیره در دید؛

• از دست‌دادن دید،

• دشواری ادراک رنگ‌ها؛

رتینوپاتی‌دیابتی معمولاً برهر‌دو چشم تأثیر می‌گذارد.

رتینوپاتی‌دیابتی را می‌توان بسته به علائم و نشانه ها به‌صورت زودرس یا پیشرفته طبقه‌بندی نمود.

• رتینوپاتی دیابتی زودرس.

این حالت را رتینوپاتی دیابتی غیر‌تکثیری (NPDR) می‌نامند چون در این نقطه،عروق‌خونی جدید در حال رشد (تکثیر) نیستند. NPDR را می‌توان به‌شکل خفیف، متوسط یا شدید توصیف‌کرد. در صورت ابتلا به NPDR، دیواره‌های رگ‌های خونی در شبکیه چشم سست می‌شوند.گاهی برآمدگی‌های کوچکی (به‌نام میکروآنوریسم) از دیواره‌های رگ‌ها، مایع و خون را به شبکیه چشم نشت یا تراوش می‌دهند.باپیشرفت این وضعیت، ممکن‌است عروق‌کوچک‌تر بسته شوند و عروق بزرگتر شبکیه شروع به‌گشاد‌‌شدن ‌کنند و قطر آنها نامنظم شود؛ تورم فیبرهای عصبی در شبکیه شروع شود؛ گاهی بخش مرکزی شبکیه (ماکولا) نیز شروع به‌تورم می‌کند. این پدیده را ادم (خیز) ماکولا می‌نامند.

• رتینوپاتی‌دیابتی پیشرفته.

رتینوپاتی‌دیابتی تکثیری (PDR) شدید‌ترین نوع رتینوپاتی دیابتی است و دلیل نام آن، شروع رشد (تکثیر) عروق خونی جدید در شبکیه‌ی چشم در این مرحله است. این عروق خونی جدید غیرطبیعی‌اند و ممکن‌است به درون ماده‌ی شفاف ژله‌مانندی که  مرکز چشم را پر می‌کند(زجاجیه)رشد یا نشت‌کنند. در نهایت، بافت اسکار تشکیل‌شده در اثر رشد‌عروق خونی جدید ممکن‌است باعث جدایی شبکیه از پشت چشم شود. اگر عروق خونی جدید با جریان طبیعی مایع بیرون از چشم تداخل‌کنند، ممکن‌است فشار را درکره‌ی چشم افزایش‌داده و‌آب‌سیاه(glaucoma‌) ایجاد‌شود، این رویداد ممکن‌است به عصب حامل تصاویر از چشم به مغز (عصب بینایی) آسیب برساند.

در زمان مراجعه به پزشک:

مدیریت دقیق دیابت، بهترین راه برای جلوگیری و از دست‌دادن بینایی شما است. اگر دیابت دارید، برای معاینه‌ی سالانه چشم نزد دکتر چشم خود بروید- حتی اگر بینایـی‌تان خوب به نظر می‌رسد- چون تشخیص رتینوپاتی دیابتی در مراحل اولیه، مهم است. اگر باردار شوید، ممکن‌است چشم‌پزشک‌تان معاینات چشم بیشتری را در طول بارداری توصیه‌کند چون بارداری گاهی می‌تواند رتینوپاتی‌دیابتی را بدتر کند.

درصورت تجربه‌ی تغییرات ناگهانی بینایی یا تاری‌دید، دید نقطه‌ نقطه یا ناواضح، فوراً با چشم‌پزشک خود تماس بگیرید.

قند زیاد در خون شما می‌تواند به عروق خونی کوچکی که شبکیه چشم را تغذیه می‌کنند، آسیب برساند یا حتی آنها را به‌طور کامل مسدود کند. همان‌طور که رگ‌های خونی بیشتر و بیشتری مسدود می‌شوند، جریان‌خون به بیشتر نقاط شبکیه قطع می‌شود. این امر می‌تواند منجر به از دست دادن بینایی شود. چشم در پاسخ به عدم خون رسانی، برای رشد عروق خونی جدید تلاش می‌کند، اما این عروق به‌درستی توسعه نمی‌یابند و می‌توانند به راحتی نشت دهند. نشت از عروق خونی می‌تواند باعث از‌دست‌رفتن بینایی شود. بافت اسکار نیز ممکن‌است تشکیل شود که می‌تواند باعث بلند‌شدن شبکیه شود که گاهی این اتفاق باعث جدایی شبکیه می‌شود (Ratinal Detachment).

میزان قند‌خون بالا می‌تواند بر عدسی‌چشم نیز تأثیر بگذارد. میزان بالای قند در طول دوره‌های زمانی طولانی، عدسی را متورم می‌کند و این یکی از دلایل دیگر تاری‌دید است.

رتینوپاتی‌دیابتی می‌تواند برای هر یک از مبتلایان به دیابت روی دهد و این عوامل ممکن‌است خطر آن را برای شما افزایش دهد:

• طول مدت دیابت- هرچه مدت‌زمان طولانی‌تری به‌‌دیابت مبتلا باشید، بیشتر در معرض خطر رتینوپاتی دیابتی قرار دارید؛

• کنترل ضعیف قند خون؛

• فشار خون بالا؛

• کلسترول بالا؛

• بارداری؛

• مصرف دخانیات؛

رتینوپاتی‌دیابتی شامل رشد غیر‌طبیعی عروق خونی در شبکیه چشم است و عوارض آن می‌تواند به‌مشکلات بینایی جدی منجر شود:

• خونروی زجاجیه. عروق‌خونی جـدید ممکــن‌است به‌ درون مـاده شفاف‌و ژله ‌مانندی که مرکز چشم را پر‌می‌کند، ‌خونروی دهند.اگر مقدار خونروی کم باشد، ممکن‌است تنها چند‌نقطه‌ی تاریک یا جسم شناور را ببینید. در موارد شدیدتر، خون ممکن‌است حفره‌ی زجاجیه را پرکرده و بینایی شما را به‌طور کامل افت‌نماید. معمولاً خونروی زجــاجیــه به‌خودی‌خود منجر به افت دید دائمی نمی‌شود. اغلب خون در عرض چند هفته یا چند ماه از چشم پاک می‌شود. به‌جز مواردی که شبکیه چشم شما آسیب‌دیده باشد، ممکن‌است بینایی‌تان به وضوح قبلی خود بازگردد.

• جداشدگی‌ شبکیه. رگ‌های خونی‌غیـــر‌طبیعـــی‌‌مرتبـط‌با رتینوپاتی‌دیابتی، ‌رشد بافت اسکار را تحریـک‌ می‌کننــد ‌که می‌تواند شبکیه را به پشـت‌چشم بکشانــد. این رویداد ممکن‌است باعث ایجاد لکه‌های شناور، جرقه‌های نوری یا کاهش‌شدید‌ بینایی شود.

• آب‌سیــاه. رگ‌های‌خــونی جدید ممکن‌است در قسمت جلوی چشم رشــد‌کنند و با جریان‌طبیعی مایع به‌خارج از چشم تداخل نموده، باعث افزایش‌فشار در چشــم شـوند (آب‌سیاه).این افزایش فشار می‌تواند به عصب بینایی آسیب برساند.

• کــوری.درنهایت،‌رتینوپاتی دیابتی، آب‌سیاه یا هر دو می‌توانند به از‌دست‌دادن کامل بینایی منجر شوند.

افراد مبتلا به دیابت نوع 1 یا نوع2 باید هر سال توسط چشم‌پزشک‌ مورد معاینه‌ی چشم قرار‌گیرند. انجمن دیابت آمریکا (ADA) توصیه می‌کند که هر فرد پیش از 10سال ابتلا‌ به‌ دیابت نوع یک، اولین معاینه‌ی چشم خود را ظرف پنج‌سال از تشخیص بیماری انجام دهد. ADA برای افراد مبتلا به دیابت نوع 2، معاینه اولیه‌ی چشم را خیلی‌زود پس از تشخیص دیابت توصیه می‌کند چون امکان‌دارد این‌دسته‌مدتی دیابت داشته ولی از آن بی‌خبر بوده‌اند.

ADA توصیه می‌کند که افراد مبتلا به دیابت نوع1یا2 پس‌از معاینه‌ی اولیه،  آزمایش‌های چشمی سالانه را نیز انجام دهند. افرادی‌که معاینات عادی را تکرار کرده‌اند، می‌توانند زمان بین آنها را به دو تا سه سال افزایش‌دهند. بهتر است بیمار از چشم‌پزشک خود بپرسد که در این زمینه چه توصیه‌ای دارد.

زنان ‌مبتلا به دیابت که باردار می‌شوند باید در طول سه ماهه اول بارداری یک معاینه‌ی چشم داشته باشند و بسته به نتایج معاینه اول، بعد‌از آن طی دوران بارداری نیز دوباره معاینه شوند. دلیل این امر این است که بارداری گاهی می‌تواند رتینوپاتی دیابتی را بدتر کند.

چون زمان ملاقات با چشم‌پزشک احتمالاً کوتاه است و اغلب سؤالات بسیاری برای پرسش وجود‌‌ دارد، آماده وارد‌شدن، ایده خوبی خواهد بود. در اینجا برخی اطلاعات کمک‌کننده به شما ارائه می‌شود تا برای جلسه معاینه‌ی چشم خود و اینکه انتظار چه چیزی را از دکتر چشم خود داشته باشید، آماده شوید.