شماره ۱۰۵۱

درمان عفونت با پیوند مدفوع

دکتر حسن خاجی - فوق تخصص گوارش

به نظر می‌رسد که قرار دادن مدفوع انسان دیگری درون بدن یک فرد بیمار، بیشتر زمینه‌ی درمان را فراهم می‌کند تا اینکه سیستم دفاعی خودش سبب درمان شود. بااین‌حال، پزشکان دریافته‌اند که پیوند میکروبیوتای مدفوع(FMT) ، بخصوص برای درمان عفونت کلستریدیوم، سخت مؤثر واقع می‌شود.

به‌راستی می‌توان گفت که ازبین تمام پیوندهای کنونی، پیوند مدفوع یکی‌از عجیب‌ترین پیوندها برای بیماران است. درعین‌حال، این پیوند یکی‌از مهم‌ترین پیوندها به‌شمار می‌آید که راه‌حلی برای مشکل مقاومت باکتری‌ها در‌برابر آنتی‌بیوتیک‌ها ارائه و بسیاری‌از حـوزه‌های‌پـزشـکـی را تحت‌تأثیـر قرار‌داده‌است.

پیوند میکروبیوتای مدفوع (FMT) نوعی درمان به‌نام باکتری درمانی است که در آن از باکتری‌های بی‌خطر برای از‌بین‌بردن ارگانیسم‌های خطرناک استفاده می‌شود. باکتری‌درمانی با اینکه عفونت را درمان می‌کند اما نباید برای باکتری‌های طبیعی موجود در بدن، مانند برخی‌از عوامل ضدباکتریایی، مزاحمتی ایجاد کند.

ماجرایی که در اخبار‌ بهداشتی جهان سروصدای زیادی کرد، پرونده‌ی زنی بود که پس‌از گرفتن پیوند مدفوع از اهداکننده‌ی چاق، دچار اضافه‌وزن شد. برای بسیاری‌از مردم، شاید همین ماجرا اولین چیزی باشد که راجع به این نوع پیوند می‌شنوند.

روند دقیق چنین پیوندی چگونه است؟ ایده‌ی این کار از کجا آمده است؟ و چرا پزشکان استفاده و ترویج آن را به سایر روش‌های درمان ترجیح می‌دهند؟ در این مقاله، سعی می‌کنیم که به این سؤالات پاسخ دهیم.

اولین نمونه‌ی پیوند مدفوع، به قرن چهارم و در چین برمی‌گردد. کتب باقی‌مانده از آن دوران نشان‌می‌دهد که از پیوند مدفوع، به‌منظور درمان مسمومیت غذایی و اسهال استفاده می‌شده است.

بعدها در قرن شانزدهم، گیاه‌شناس ماهری به‌نام لی‌شی‌ژن(Li shizhen) با داروهایی به‌نام «سوپ زرد» و «شربت طلایی» که از مدفوع تازه، خشک‌شده یا تخمیر‌شده ساخته می‌شده، بیماری‌های گوارشی را درمان می‌کرده است.

اولین‌باردر قرن شانزدهم، درمان‌های دامپزشکی که تا امروز نیز ادامه دارد به‌نام درمان‌انتقالی(Tranfaunation) نامیده می‌شود، روی حیوانات نشخوارکننده انجام شد. در‌این فرایند، میکروارگانیسم‌هایی را از شکم حیوانات سالم به حیوانات بیمار انتقال می‌دادند. در جنگ جهانی دوم، سربازان آلمانی دریافتند که استفاده از روش درمانی مخصوص چادرنشینان (استفاده از مدفوع تازه‌ی شتر)، برای درمان اسهال‌خونی مؤثر است. استفاده از مدفوع برای درمان بیماری، ریشه‌های عمیقی در تاریخ پزشکی دارد و این امر از قرن چهارم تا بیستم، همواره روش مؤثری قلمداد شده‌است. اما علم‌پزشکی از آن زمان (زمان لی‌شی‌ژن) تابه‌حال رشد چشمگیری داشته و در نحــوه‌ی استفاده از مدفوع نیز پیشرفت‌های زیادی رخ‌داده است.

پیــوند‌ مـدفوع‌ چگونه انجام می‌شود؟

امروزه روند پیوند مدفوع به‌طور نسبی تثبیت‌شده است. ابتدا اهداکننده‌ی سالم را انتخاب‌کرده و از او نمونه‌برداری می‌شود. سپس نمونه را با محلول خاصی مخلوط نموده و آن را قبل‌از انتقال به بدن بیمار پالایش می‌کنیم تا برخی مواد از آن جدا شوند.

چندین روش برای قرار‌دادن نمونه در بدن بیمار وجود دارد که ازجمله می‌توان به تنقیه، گاستروسکوپی، کولونوسکپی و سیگموئیدوسکوپی اشاره کرد.

هنوز مشخص نشده‌است که کدام‌یک از این روش‌ها از بقیه مؤثرتر است و اغلب بنابر نیاز بیماران، بهترین روش را در مورد آنان اعمال‌می‌کنند.

میکروارگانیسم‌های موجود در روده‌، نقش مهمی در سلامت ما ایفا می‌کنند. دکتر هنینگ‌گرک، گاسترو‌آنترولوژیست دانشگاه لوا(Lowa)، دراین‌باره می‌گوید: «این موجودات (باکتری، قارچ، تک‌یاخته) از همان ابتدای طفولیت در روده کولونیزه می‌گردند و نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی بدن و کنترل پاتوژن‌ها ایفا می‌کنند». ازاین‌رو، هدف از پیوند مدفوع، قراردادن مجموعه‌ای از گونه‌های متفاوت از میکروارگانیسم‌ها در روده‌ی ‌بیمار، به‌منظور مبارزه با بیماری و پیشگیری از مشکلات احتمالی در آینده است.

 

تعداد بازدید : 2403

ثبت نظر

ارسال