شماره ۱۰۵۱

چگونگی دفاع سیستم ایمنی انسان در مقابل سل

دکترسنبل طارمیان - عفونی

چطور سیستم ایمنی انسان به دفاع در‌برابر سل می‌پردازد؟

محققان براین عقیده‌اند: یک مدل کشت بافتی جدید با استفاده از گلبول‌های سفید انسان نشان‌می‌دهد که چگونه افراد مبتلا به سل پنهان یا فاقد علایم بالینی با یک مرحله‌ی ابتدایی حیاتی در پاسخ ایمنی خود در‌برابر بیماری فعال مصون می‌مانند.

همچنین مدل مذکور نشان‌می‌دهد که برخی باکتری‌های سل می‌توانند راهی برای غلبه‌بر‌این مصونیت پیدا کنند که این امر نشان‌می‌دهد چگونه عفونت‌های پنهان، به بیماری فعال و قابل‌انتقال تبدیل می‌شوند.

به‌نظر می‌رسد بیش‌از دو میلیارد نفر در سطح جهان به باکتری سل آلوده هستند و به‌طور تخمینی ۱/۳ میلیون تن در‌سال‌2012 از سل فوت نمودند. افراد مبتلا می‌توانند باکتری را بدون بروز علایم بالینی برای ده‌ها سال حمل کنند، ولی حدود یک نفر از هر‌۱۰‌تن، بیماری فعال را با سرفه مزمن و درد قفسه‌ی‌سینه بروز خواهد داد.

پروفسور لاری‌شلزینگر، رئیس بخش عفونی و ایمنی دانشگاه ایالتی اوهایو و محقق اصلی مطالعه می‌گوید: «افراد بسیاری در آمریکا، سل را به‌عنوان یک بیماری بعید می‌دانند که تهدید چندانی را موجب نمی‌شود. اما کشف اخیر بروی عفونت‌های پنهان در کودکان دبستانی کانزاس که تنها با یک بیمار مبتلا به بیماری فعال تماس داشته‌اند نشان‌می‌دهد که چگونه عفونتی گسترده می‌تواند با حداقل تماس با بیماری رخ‌دهد».

«این تحقیق می‌تواند به ما در پیش‌بینی بهتر آنچه که افراد مبتلا به عفونت پنهان را در خطر بیماری فعال آتی‌ قرار‌می‌دهد، کمک‌نماید».

در مطالعه مذکور، دانشمندان از سلولهای انسانی برای ساخت یک مدل از مرحله‌ای در پاسخ ایمنی که در طی آن، سلولهای ایمنی حول سلولهای دارای مایکوباکتریوم توبرکلوزیس جمع‌شده و آنچه که گرانولوما نامیده می‌شود را تشکیل‌می‌دهند، استفاده کردند. محققان نشان‌دادند که تشکیل گرانولوما برای دفاع در‌برابر سل، حیاتی است. ولی تا‌به امروز قادر به مشاهده رفتار سلولی در این توده‌ها نبوده‌اند.

دکتر شلزینگر همچنین می‌گوید:‌«داشتن اطلاعات بیشتر در زمینه‌ی پیچیدگی‌های این مجموعه سلولی می‌تواند به تست داروهای آزمایشی و بیان‌بخش جدیدی از پاسخ ایمنی به‌منظور لحاظ آن در درمان، سرعت ببخشد».

نیاز شدیدی به درمان‌های جدید وجود دارد زیرا اثرگذاری آنتی‌بیوتیک‌های مورد استفاده‌ی فعلی برای درمان هر‌دو عفونت فعال و پنهان با ظهور سویه‌های باکتریایی مقاوم به دارو، کمتر شده‌است.

محققان با اضافه‌نمودن سلولهای باکتریایی سل به نمونه‌های گلبول‌های‌سفید انسانی از افراد مبتلا/ غیرمبتلا به سل، ساختارهای شبه‌گرانولومایی را در کشت‌های سلولی به‌وجود آوردند. سلول‌های دارای عفونت پنهان، از چهار روز پس‌از عفونت، شروع به تشکیل توده‌هایی بزرگ نمودند، در‌حالی‌که تولید ساختارهای محافظتی کوچکتر توسط سلولهای برگرفته از افراد غیرمبتلا، مدت زمان بیشتری به طول انجامید.

در مقایسه با نمونه‌های افراد غیرمبتلا، مدل گرانولومای حاوی سلول‌های ایمنی از افراد مبتلا به عفونت پنهان، به طرق مختلفی مبارزه موثرتری در برابر باکتری‌ها از خود نشان داد: سلول‌های ایمنی بیشتری فعال شدند، و این سلول‌ها بار باکتریایی را بهتر کنترل کردند. همچنین آنها پروتئین‌های محافظتی بیشتری را که برای یک پاسخ ایمنی دارای اهمیت هستند تولید نموده و توانایی بیشتری در توقف تلاش باکتری‌ها در جهت استفاده از اسیدهای چرب و قندها به‌منظور کمک به رشد خود، داشتند.

اما مطالعه مذکور، نکته‌ای منفی را برای تمامی این فعالیت‌های برجسته متذکر شد؛ باکتری‌های این محیط تحت‌فشار بالای ایمنی با احتمال بیشتری شروع به فعال‌سازی ژن‌هایی می‌نمایند که اجازه‌ی تطبیق‌پذیری را با تغییر سوخت‌و‌ساز به آنها می‌دهد. این امر موجب می‌شود تا جایگاهی برای رشد درازمدت سلول‌های سلی فراهم شود.

شلزینگر می‌گوید: «این مدل با بهره‌گیری از سلول‌های انسانی، مدارکی را فراهم می‌آورد که نشان‌می‌دهد یک پاسخ ایمنی تولید‌شده در‌طی دوره‌ی کمون، موجب کاهش رشد مایکوباکتریوم توبرکلوزیس و در نتیجه محافظت از میزبان می‌شود».

«در همین زمان، ما می‌توانیم مشاهده کنیم که باکتری‌ها به‌سرعت با این محیط تطابق می‌یابند. این امر نشان‌می‌دهد که حداقل یک زیرمجموعه می‌تواند به چیزی که ما آن‌را مقاوم‌ها (Persisters) می‌نامیم، تبدیل شود. این مقاوم‌ها، باکتری‌هایی هستند که دارای پتانسیل بازفعالی آتی برای ایجاد یک بیماری فعال می‌باشند».

تعداد بازدید : 1138

ثبت نظر

ارسال