شماره ۱۰۵۳

درمان عفونت با پیوند مدفوع(۲) (بخش پایانی)

دکتر حسن خاجی - فوق تخصص گوارش

نظریه‌ی دکتر جرک اظهار می‌دارد که قرار‌گرفتن در ‌معرض باکتری و انگل برای سلامتی مفید است و به‌همین ترتیب قرار‌نگرفتن در‌معرض این میکروارگانیسم‌ها، کودک را در معرض خطر قرار‌می‌دهد، از «فرضیه‌ی بهداشت» (Hygiene Hypothesis)سرچشمه‌می‌گیرد.

محققان شرح می‌دهند: «می‌دانیم که برای نمونه، بیماری‌های خود ایمنی خاص در کشورهای با استاندارد بهداشت پائین، شیوع کمتری نسبت به کشورهای صنعتی دارند.»

مشکلات با کلستریدیوم دیفیسیل(c.diff) :

در‌حال‌حاضر، پیوند ‌مدفوع به طور عمده برای درمان بیماران مبتلابه عفونت کلستریدیوم دیفیسیل استفاده می‌شود. کلستریدیوم دیفیسیل، عفونت باکتریایی است که به دلیل کمبود باکتری‌های سالم(ساپروفیت) در بدن رخ می‌دهد و این نوع عفونت، جدار روده را هدف قرار‌می‌دهد.

از نشانه‌های عفونت کلستریدیوم دیفیسیل، می‌توان به اسهال و دردهای شکمی اشاره‌کرد. این عفونت، اغلب زمانی به‌وجود می‌آید که فرد به‌منظور درمان عفونتی که در جای دیگری از بدن به‌وجود آمده‌است، آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کند. با اینکه آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت‌های باکتریایی مفید هستند، اما می‌توانند اثرات بدی بر میکروبیوتای روده بگذارند.

محقق دیگری از گاستروآنترولوژی کودکان در مرکز تحقیقاتی جان هاپکینز در بالیتمور می‌گوید: «‌آنتی‌بیوتیک‌ها نجات‌دهنده‌ی بشر هستند، اما وقتی ما برای ریشه‌کن کردن یک پاتوژن از آن استفاده می‌کنیم، آنها می‌توانند آسیب‌هایی در همان نواحی ایجاد ‌کنند. درواقع، علاوه‌بر از‌بین‌بردن باکتری‌های مضر، میکروارگانیسم‌های مفیدی که عملکرد پیچیده‌ی روده را متعادل می‌کنند نیز از‌بین‌می‌روند.

درگذشته کلستریدیوم دیفیسیل اغلب توسط آنتی‌بیوتیک درمان می‌شده است که دکتر گرک از این روش بانام ‌مهار آتش با آتش (fighting fire with fire) یاد‌می‌کند و در آخر محققان می‌گویند: «چنین درمانی عامل بیماری را در اولین محل در‌نظر نمی‌گیرد». به گفته‌ی وی:«زمانی‌که از آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت (c.diff)  استفاده می‌کنیم، تعدادی از باکتری‌های مضر را از‌بین‌می‌بریم. اما آن روی سکه را هم باید در‌نظر بگیریم. ازبین‌رفتن باکتری‌های مفید ممکن‌است زمینه‌ی ایجاد عفونت جدیدی را فراهم آورد. درنتیجه با درمان آنتی‌بیوتیکی به‌درستی نمی‌توان تعادل روده را بازگرداند و اغلب پس‌از گذشت چندین هفته، اسهال بازمی‌گردد.

بااین‌حال، از‌دست دادن باکتری‌های مفید تنها زیان استفاده‌ی مکرر از آنتی‌بیوتیک نیست. اگر آنتی‌بیوتیک‌ها نتوانند به‌طور کامل همه‌ی باکتری‌ها را ازبین‌ببرند، آن باکتری‌ها روش مقابله با آن دارو را می‌آموزند و درنتیجه گروه‌ باکتریایی جدید، شدیداً نسبت به داروهای مؤثر پیشین مقاومت نشان‌می‌دهند. باتوجه به مقاله‌ی اخیر منتشرشده در مجله‌ی گاستروآنترولوژی و هپاتولوژی بالینی، عفونت c.diff از لحاظ شیوع، شدت و ایجاد مرگ‌ومیر در‌حال پیشرفت است. به‌علاوه، روش‌های درمان موجود، همگی محدود بوده و بسیاری از آنها به‌تدریج کارکرد خود را از‌دست‌می‌دهند.

پیوند مدفوع برای همه‌ی این مسائل راه‌حل ارائه می‌دهد و باتوجه به تحقیقات بررسی‌شده، این پیوند، فرایندی بی‌خطر و ارزان است و در بیش‌از نود درصد موارد مفید واقع می‌شود. حتی Mayo Clinic، نمونه‌ای از آزمون کنترل تصادفی (randomized controlled Trial) را توصیف می‌کند که به دلایل نتایج مثبت بیش‌ازحد، خیلی زود متوقف‌شده است.

دستورالعمل فعلی روند کار:

امروزه موانعی وجود دارند که از گسترش این پیوند جلوگیری می‌کنند که یکی‌از این موانع، قانون محدودیت استفاده از این روش در آمریکا است.

سازمان غذا و دارو (FDA) هنوز به‌طور کامل پیوند مدفوع را تأیید‌نکرده است. و استفاده از پیوند را درصورتی مجاز می‌داند که بیماری با درمان‌های استاندارد از‌بین نرود و پیوند با آگاهی و رضایت بیمار همراه باشد و همچنین، پیوند با اهداف تحقیقاتی انجام شود.

در قانون سازمان غذا و دارو، پیوند‌مدفوع در زیرمجموعه‌ی موادمخدر قرارگرفته است. متخصصان معتقدند که چنین دیدگاهی به پیوند ‌مدفوع، موجب بروز مشکل خواهد  شد.
سال گذشته، محققان عنوان داشتند که: «‌هر شرکت که تایید دارو را به دست آورد، در  واقع امتیاز انحصاری آن را خواهد داشت. به‌نظر ما این امر باید قانونی شود. اما ‌‌به‌رغم بسیاری‌از محصولاتی که سازمان غذا و دارو بررسی می‌کند، برای این امر بازار‌سیاه، خطری جدی محسوب می‌شود. اگر دسترسی به آن محدود شود، بسیاری‌از مردم مخفیانه آن را انجام خواهند داد.

در سال‌2012، مارک اسمیت و همکارانش اولین بانک مدفوع را در آمریکا با‌نــام اوپن بیــوم(open Biome) افتتاح کردند تا پیوند‌مدفوع را برای متخصصان و بیماران، بی‌خطر و ارزان‌تر کنند و همچنین سطح دسترسی به آن را گسترش دهند. این بانک، نمونه‌های مدفوع یخ‌زده و آماده‌ی استفاده برای پیوند را دراختیار بیمارستان‌ها قرار‌می‌داد. محقق دیگری می‌گوید:‌«‌این خیلی وحشتناک است که هرروز مردمی می‌میرند که ما راه علاجشان را می‌دانیم. مردم سرخود پیوند مدفوع انجام می‌دهند و احتمالاً هیچ‌کدام روش درست انجام و ضدعفونی آن را نمی‌دانند و تا آمدن محصولی تجاری به بازار، به روش واسطی نیاز داریم.»

بنیاد انتقال مدفوع(F.T.F) اذعان‌داشت که پزشکان کمی در آمریکا امکان استفاده و بهره‌مندی از پیوند‌مدفوع را برای بیماران خود فراهم می‌کنند. به‌علاوه، بسیاری از بیماران از داشتن اهداکننده‌ی سالم که بتواند آنان را یاری کند، محروم هستند.

ناشناخته و آینده:

در‌حال‌حاضر، چندین عامل ناشناخته وجود دارد که باید بررسی شوند. دانشمندان هنوز نمی‌دانند که چگونه باکتری‌های بدن اهداکننده، میکروبیوتای روده‌ی بیمار را به‌طور خاص تغییر می‌دهند و همچنین ازبین تریلیون‌ها باکتری موجود در مدفوع، کدام مفید، کدام خطرناک و کدام بی‌اثر هستند.

همچنین متخصصان باید دریابند که چگونه می‌توان بی‌خطر‌بودن پیوند‌مدفوع را تضمین‌کرد. همان مورد ذکرشده درباره‌ی چاق‌شدن بیماری که پیوند‌مدفوع گرفته است، با اینکه تنها برای یک بیمار اتفاق افتاده، اما ابهاماتی را در‌خصوص این امر به‌وجود آورده‌ است.

محققان به این نکته اشاره می‌کنند که روش‌های درمان با پیوند‌مدفوع، هنوز استاندارد نشده‌اند. آنها می‌گویند: «بررسی‌های زیادی باید صورت‌گیرد تا اهداکننده‌ی ایده‌آل، روش بهینه‌ی آماده‌سازی مدفوع و بهترین راه اجرای آن مشخص‌شود».

بنیاد پیوند‌مدفوع(F.T.F) ادعا می‌کند که در چین از قرن چهارم تابه‌حال، حتی یک نمونه عوارض‌جانبی جدی برای پیوند‌مدفوع گزارش نشده است. امروزه آزمون‌های کنترل تصادفی (R.C.T) اجرا می‌شوند تا عدم‌‌اطمینان به این پیوند را از‌بین‌ببرند. شاید بتوان از پیوند‌مدفوع، علاوه‌بر درمان عفونت (c.diff)، برای درمان سایر بیماری‌های مرتبط با میکروبیوتای ‌روده چون چاقی و دیابت نوع۲ در برنامه‌های تحقیقاتی آتی استفاده کرد.

برخی‌از نگرانی‌ها در مورد دگردیسی‌های موجود در نمونه‌های مدفوع را می‌توان با توسعه‌ی نمونه‌های ترکیبی و استفاده از آن به‌جای مدفوع انسان، کاملاً از‌بین‌برد. پیش‌ازاین، محققان با استفاده از کِشت‌میکروب در آزمایشگاه، نمونه‌های ترکیبی ساخته‌اند و با قرار‌دادن مدفوع انسان در کپسول‌های ژلاتینی (با بلع این کپسول‌ها) استفاده از آن را آسان کرده‌اند.

محققان چنین پیش‌بینی می‌کنند:‌«‌در کمتر‌از یک دهه‌ی دیگر، قادر به تولید مدفوع آزمایشگاهی خواهیم شد و از آن برای بازگرداندن تعادل روده‌ا‌ی بیمارانی استفاده ‌کنیم که به دلیل بر‌هم‌خوردن تعادل بین میکروب‌های مفید و مضر روده‌هایشان بیمار شده‌اند. درحالی‌که ظاهر قضیه کثیف به‌نظر می‌رسد اما پیوند‌مدفوع، گذشته و آینده‌ی پزشکی را در دست دارد. با افزایش مقاومت باکتری‌ها دربرابر آنتی‌بیوتیک‌ها، پیوند‌مدفوع یکی‌از حوزه‌های مهم تحقیق در سال‌های آینده خواهد شد.


Ref: Clinical Gastrol & Hept March;2015

 

تعداد بازدید : 1176

ثبت نظر

ارسال