شماره ۱۰۷۳

آزمایش خون برای غربالگری سرطان کولون

دکتر عبدالعلی شمس برهان - علوم آزمایشگاهی

 طیف‌سنجی رامان نوری خون (SERS)، اثرانگشت ساده‌ای را برای پیش‌بینی رشد پولیپ‌های سرطانی و پیش‌سرطانی نشان‌می‌دهد.

محققان کانادایی روشی جهت غربالگری نمونه‌های خون برای ردپای مولکولی(mulecular traces) یافته‌اند که حضور پولیپ‌های پیش‌سرطانی (precancerous)را در روده‌ی‌بزرگ به‌عنوان یک نشانه‌ی هشدار‌دهنده‌ی کلیدی برای این نوع سرطان نشان ‌می‌دهد و این نوعی تکنولوژی غربالگری، ارزانتر و کمتر تهاجمی است که چنانچه بی‌خطری و کارایی آن در کارآزمایی‌های بالینی بعدی به اثبات رسد، می‌تواند در‌مورد همه استفاده شود.

سرطان روده‌ی‌بزرگ به کمک فناوری‌های غربالگری مانند کولونوسکوپی، اغلب در اولین مراحل خود شناسایی می‌شود. پزشکان می‌توانند با عبور یک دوربین از روده‌ی بیمار، پولیپ‌ها و دیگر نمونه رشدهای غیر‌طبیعی بافتی را که در‌نهایت می‌توانند سرطانی شوند، تشخیص داده و آنها را بردارند؛

هرساله زندگی افراد بسیاری توسط این نوع غربالگری نجات می‌یابد.

ولی این روش ممکن‌است گران و ناخوشایند باشد. بیماران باید شب قبل، مقادیر زیادی ملین‌ بنوشند و در‌طول معاینه تحت آرام‌بخش یا بی‌هوشی قرار‌گیرند.  

ستورالعمل‌های بهداشتی فعلی می‌گوید که بزرگسالان باید پس‌از ۵۰‌سالگی یا زودتر، هر ۱۰‌سال (یا در‌صورت وجود عوامل خطر بیشتر) با فواصل کمتر کولونوسکوپی انجام‌دهند اما آمار مراکز کنترل و پیشگیری بیماری (CDC) نشان می‌دهد که در‌واقع تنها 65‌درصد از  بزرگسالان در آمریکا این دستورالعمل‌ها را رعایت می‌کنند. به‌همین‌دلیل بسیاری از محققان در جستجوی جانشین‌های کمتر تهاجمی ‌برای کولونوسکوپی هستند که ممکن‌است افراد بیشتری را به انجام آزمایش تشویق‌کند.

محققان مؤسسه‌ی سرطان ‌BC و دانشگاه بریتیش کلمبیا، تفاوت‌هایی را در خون افراد مبتلا به پولیپ‌های پیش‌سرطانی در‌مقایسه با افراد فاقد چنین پولیپ‌هایی شناسایی کرده‌اند. نتایج آنها ممکن‌است درنهایت به یک تست غربالگری اولیه‌ی ارزان‌تر و کمتر تهاجمی ‌برای سرطان کولون منجر شود.

این تیم نمونه پلاسمای خون را از سه گروه افراد جمع‌آوری کرد: ۲۳ بیمار مبتلا به پولیپ آدنوماتوز (پیش‌سرطانی)، ۲۱ بیمار با سرطان روده‌ی تأیید‌شده و ۲۵ داوطلب سالم. آنها هر‌نمونه پلاسما را با نانوذرات نقره مخلوط کردند و سپس مخلوط را با طیف‌سنجی تقویت‌شده‌ی سطحی رامان (surface- enhanced Raman spectroscopy:SERS) تحلیل نمودند. طیف‌سنجی رامان از یک لیزر برای تحریک نمونه و اندازه‌گیری تغییرات در انرژی ارتعاشی مولکول‌های آن استفاده می‌کند که می‌تواند بینشی را درمورد ساختار مولکولی نمونه فراهم نماید. در طیف‌سنجی تقویت‌شده‌ی سطحی رامان(SERS)، نانوذرات برای تقویت سیگنال اضافه می‌شوند.

این بررسی نشانگر آن بود که می‌توان از این تست برای شناسایی افراد با پولیپ‌های پیش‌سرطانی نیز استفاده‌کرد؛ یافته‌ای که آن را به‌طور بالقوه برای تست غربالگری مفید‌تر می‌سازد چرا‌که شاید بتواند خطر ابتلا به سرطان را قبل‌از ابتلای واقعی(actually develope) به بیماری شناسایی کند.

آزمایش خونی که قادر به تشخیص پولیپ‌های پیش‌سرطانی باشد را می‌توان پیشرفت مهمی نسبت به سایر مکانیسم‌های غیر‌تهاجمی‌ غربالگری سرطان‌روده‌ی بزرگ دانست که اکنون در دسترس‌ می‌باشند. مثـلاً آزمایش خون مخفی در مدفوع، یک کیت خانگی (at-home  kit) است که شواهد آثار میکروسکوپی خون در نمونه‌های مدفوع یعنی نشانه‌ی بالقوه‌ی سرطان کولون را جستجو می‌کند. با‌این‌حال، بسیاری از سرطان‌های روده‌ی بزرگ در مراحل اولیه بدون نشانه بوده و ایجاد خونروی نمی‌کنند و با این سنجش غیر‌قابل کشف می‌مانند.

نتایج اولیه امیدوارکننده می‌باشند‌ اما این روش هنوز در مرحله‌ی بررسی است و باید قبل از اجرای واقعی، تحت تست‌های آزمایشگاهی و آزمایش‌های بالینی بیشتر قرار گیرد. مثلاً اگرچه گروه، تفاوت‌های طیفی قابل ملاحظه‌ای را بین نمونه‌های خون شناسایی کرد ولی هنوز منابع بیومولکولی دقیقی را برای این تفاوت‌ها مشخص نکرده‌اند.

یک آزمایش خون برای سرطان روده‌ی‌بزرگ هرگز جانشین کولونوسکوپی نمی‌شود. پس‌از شناسایی پولیپ‌ها توسط آزمایش خون،هنوز هم کولونوسکوپی بهترین راه تشخیص محل استقرار آنها برای اقدام به برداشتن آنها است. با‌این‌حال، آزمایش خون می‌تواند به‌عنوان خط اول دفاعی برای شناسایی بیماران مبتلا به نشانه‌های هشداردهنده‌ی سرطان استفاده ‌شود؛ سپس بیماران در‌معرض خطر را می‌توان به‌منظور کسب اطلاعات بیشتر به کولونوسکوپی ارجاع‌داد.

این تست جدید، تفاوتی را در طیف رامان پلاسمای‌خون افراد بدون سرطان روده‌ی بزرگ در مقایسه با مبتلایان به پولیپ‌های پیش‌سرطانی یا سرطانی نشان‌می‌دهد.


 

تعداد بازدید : 1355

ثبت نظر

ارسال