دیابت و توارث

دیابت شایع‌ترین بیماری مزمن با عامل ارث است.

بروز بیماری دیابت عامل واحدی ندارد بلکه تنها یک گروه از اختلالات عدم تحمل گلوکز با زمینه ژنتیک می‌باشد که ژن‌های متفاوتی به هراه عوامل محیطی در بروز آن نقش دارند.
براساس بررسی‌های به‌عمل آمده در بیشتر افراد دیابتی، سابقه فامیلی مثبت حدود ۲۵تا۵۰ درصد است درحالی‌که سابقه فامیلی در افراد غیردیابتی کمتر‌از ۱۵درصد بوده که این تفاوت از نظریه (Hypothesis) ارثـی ‌بودن بیماری دیابت حمایت‌می‌کند.

تفاوت دیابت نوع اول که وابسته به انسولین است با دیابت نوع دوم که قابل پیشگیری و درمان می‌باشد  این است که زمینه ارثی و انتقال بیماری از طریق ژنتیک و توارث در دیابت نوع دو بیشتر می‌باشد؛ به‌طوری که با بررسی روی دوقلوهای تک تخمکی (Homozygote) مشاهده شده‌که۵۰درصد از آنان به دیابت نوع یک و ۱۰۰درصد از دوقلوهای تک تخمکی به دیابت نوع دو دچار شدند.

در دیابت قندی وابسته به انسولین یا نوع اول  (IDDM)،  احتمالاً عوامل ژنتیکی زمینه ابتلا را فراهم ساخته ولی عامل ایجادکنندة اصلی بیماری نیستند. در واقع این بیماری خانوادگی است به‌طوری که اگر یکی از بستگان درجه یک کودکی دچار دیابت نوع یک باشد، احتمال اینکه این کودک دچار بیماری گردد تنها ۵تا۱۰درصد است. ولی در دیابت نوع دوم یا دیابت غیروابسته به انسولین (NIDDM) خطر ابتلای فرزندان و برادر و خواهر فرد مبتلا به این نوع دیابت، حدود یک‌چهارم از خواهرها و برادرها و یک‌سوم از فرزندان فرد مبتلا به دیابت نوع دو دچار دیابت آشکار بالینی (Clinical) یا اختلال تحمل گلوکز(GTD) می‌باشد. احتمال انتقال بیماری دیابت به فرزندان را وابسته به جنس والد مبتلا ذکرکرده‌اند و اگر پدری مبتلا به دیابت باشد، شانس انتقال بیماری به فرزندان وی ۵ بار بیشتراز زمانی است که مادر دچار دیابت باشد.

باوجود میزان ابتلای ۱۰۰درصدی دیابت نوع دو در دوقلوهای تک‌تخمکی ازطریق توارث و اثبات این موضوع، نحوه انتقال دیابت از‌طریق ژنتیک همچنان نامشخص‌است و احتمالاً چندین عامل مختلف (Multifactorial) در ابتلای فرد به بیماری دخالت دارند.