آئین بزرگداشت شیخ حسن جوری در نیشابور برگزار شد

پس از واقعه‌ حلق‌آویز و کشته شدن شیخ خلیفه در پی دسیسه متعصبان آنجا مریدان شیخ خلیفه مازندرانی به وی پیوستند و شیخ حسن جوری را به پیشوایی خود برگزیدند. شیخ حسن، با توجه به فضای موجود در سبزوار که در اثر تفرقه‌افکنی و ایجاد کشمکش‌های فرقه‌ای و مذهبی توسط فقیهان مخالف ایجاد شده بود آنجا را ترک گفت و برای تبلیغ تعالیم شیخ‌خلیفه و گردآوری مریدان بیشتر، به سفرهای تبلیغی پرداخت.

سفرهای تبلیغی آگاهی‌بخش شیخ حسن جوری، از نیشابور آغاز شد و در نقاط مختلفی مانند مشهد، ابیورد، خبوشان، عراق عجم، ماوراءالنهر، بلخ، ترمذ، هرات، خواف و قهستان و بازگشتی دوباره به مشهد و نیشابور ادامه یافت که جمع کثیری از اهالی نیشابور و سرزمین‌های دیگر، پیروان او شدند. اما سرانجام، به تحریک مخالفان و دشمنان، به دستور حاکم محلی خراسان –ارغونشاه- دستگیر و در قلعه طاق یازر زندانی شد.

 پس از چندی،  وجیه‌الدین مسعود امیر دوم سربداران با هدف بهره‌برداری از جایگاه و نفوذ معنوی این شیخ مجاهد در میان مردم خراسان، وی را از زندان یازر آزاد کرد و در پی این واقعه و آگاهی مردم از حضور شیخ حسن جوری در میان سربداران، مردمان شیفته‌ عدالت و دل‌آزرده از جور بیگانگان، فوج فوج به جنبش سربداران خراسان پیوسته و قدرت مردمی عظیم، پیرامون رهبری کاریزما و معنوی این مجاهد بزرگ شکل گرفت.

با این پشتوانه مردمی و رهبری معنوی، سپاه سربداری توانست بخش بزرگی از خراسان، نقاطی همچون اسفراین، جاجرم، بیارجمند، بسطام، دامغان و سمنان را از چنگ حاکمان ملوک‌الطوایفی وابسته به حکومت ایلخانی مغول‌نژاد آزاد کند.

در آغاز امر، وجیه‌الدین مسعود و حسن جوری، همداستان و هماهنگ بودند، اما خیلی زود دوگانگی پیدا شد. وجیه‌الدین و همفکران وی، به دنبال حکومتی توسعه‌طلب و مقتدر و شیخ حسن جوری و یارانش، خواهان برابری، برادری و تعدیل ثروت و در پی استقرار مذهب شیعه در همه شهرهای تحت تابعیت سربداران بودند.

عمق این اختلاف نگرش، در نبرد میان سربداران و آل‌کرت -که در هرات حکمروایی می‌کردند- در سال ۷۴۳ هجری رخ داد. گفته‌اند که در این نبرد -که به جنگ زاوه معروف است- فردی به دستور وجیه‌الدین مسعود، این مجاهد بزرگ را به شهادت رسانید.

در پی شهادت شیخ مجاهد حسن جوری، غلبه و برتری سپاه سربداران برگشت، نشانه‌های شکست نمودار شد، سپاه از هم پاشید و پراکنده گشت و وجیه‌الدین مسعود و همپیمانان و همراهانش به سبزوار بازگشتند.

ضربه‌ای که بر اثر دسیسه قتل این مجاهد شهید، بر جنبش سربداران خراسان وارد آمد به گونه‌ای بود که ضعفی بنیادین و دنباله‌دار را در دوام و قوام حکومت سربداران به همراه داشت تا جایی که آخرین امیر سربداران که نجم‌الدین خواجه علی مؤید در سبزوار مقبره و مزار شیخ حسن جوری نیشابوری و شیخ خلیفه مازندرانی که مورد توجه و زیارتگاه مردم و یاران این دو مجاهد شهید بود را مورد بی حرمتی قرار داد و زباله دان اهالی بازار ساخت.

 سرانجام و شوربختانه، یکی از بزرگترین جنبش‌های مردمی و شیعی ایران در سال ۷۸۳ هجری با تسلیم کردن حکومت سربداران توسط خواجه علی مؤید به تیمور گورکانی که ریشه نژادی مغولی داشت به فرجام غم‌انگیز خود رسید.

امروز آرامگاه مجاهد شهید –شیخ حسن جوری نیشابوری- در در ۸۵ کیلومتری شهر میامی و ۱۵۰ کیلومتری شاهرود، بر روی تپه‌ای در دو کیلومتری روستای "کلاته میرعلم فیروزآباد" حوالی روستای "فرومد" واقع است.

احتمال می‌رود که پس از آن بی‌حرمتی به آرامجای و زیارتگاه این مجاهد بزرگ، پیکر وی، به تدبیر یاران و پیروانش به محل کنونی منتقل شده است.

 فریومد همچنین میزبان آرامگاه ابن یمین فریومدی –شاعر دوره سربداران نیز هست.

جنبش سربداران خراسان و مجاهد شهید شیخ حسن جوری، با اینکه اهمیت، تاثیرگذاری و نقش‌آفرینی بسیار زیادی در تاریخ و تحولات سیاسی دوره‌های پس از خود تا دوران معاصر داشته است اما در میان عموم مردم، کمتر شناخته شده بود تا این که مرحوم دکتر علی شریعتی در آثار خود به این قیام شیعی اشاره کرد و پس از آن در اوایل دهه ۱۳۶۰ ساخته شدن و نمایش مجموعه‌ای تلویزیونی با نام "سربداران" از صدا و سیما داستان قیام سربداران خراسان و رهبری شخصیتی مجاهد به نام شیخ حسن جوری را در قالب سریالی برای میلیون‌ها بیننده ایرانی باز گفت و ایرانیان را با گوشه‌هایی از تاریخ کشورشان و همچنین جنبش آزادی‌خواهی دینی مبتنی بر مکتب راستین تشیع دوازده امامی در قرن هشتم هجری آشنا کرد.

منبع: ایرنا

انتهای خبر/