آدم‌هایی که خونشان از بقیه رنگین‌تر است

به گزارش هفته نامه پزشکی امروز به نقل از ایسنا 

«مریم» بعد از گفتن اینها، ادامه می‌دهد: «کادر درمان بیمارستانی که این اتفاق در آن افتاد به حرف من و همسرم  برای کمک گرفتن از سازمان انتقال خون بی‌توجهی می‌کردند. به همین دلیل ما هم برای زایمان بچه دوم به بیمارستان دیگری مراجعه کردیم. هنگام تزریق خون، پلاک ضد حریقی که سازمان انتقال خون به من داده بود را به کادر بیمارستان نشان دادم. به نظر می‌رسید برای اولین بار با این پلاک مواجه می‌شوند چون آن را به یکدیگر نشان می‌دادند. به هر حال راضی ‌شدند با سازمان انتقال خون تماس بگیرند که بلافاصله خونی که باید به من تزریق می‌شد، تامین شود.»

معمولا مادرهایی که نمی‌دانند مبتلا به خون نادر هستند و بدون مشورت پزشک باردار می‌شوند، فرزندان اولشان را از دست می‌دهند. اما وضعیت «فروزان» فرق می‌کند. فرزندش هفت ماه و نیمه به دنیا آمده است و از همان ابتدای تولد، مشکل وجود حفره در قلب داشته است. گروه خونی او O مثبت است. آنتی‌بادی‌هایی که از خون مادر در بدن نوزاد بوده در هشت ماهگی از بین رفته و خوشبختانه بچه تالاسمی هم ندارد. چند وقت پیش هم قلب بچه را عمل کرده‌اند و در حال حاضر مشکلی ندارد.

«مینا» هم یکی دیگر از مادرانی است که گروه خونی نادر دارد. بچه اولش سه سال و نیمه بوده که دوباره باردار و بچه سقط شده است. بعد از آن طی یک سال، سه سقط داشته و شرایط جسمی و روحی بدی را تجربه کرده است. با یک آزمایش اشتباه، متوجه نادر بودن خونش می‌شود.

گروه خونی‌های نادر یکباره کشف می‌شوند و حاصل ازدواج‌های فامیلی و تغییرات ژنتیکی هستند. گاهی خودمان می‌دانیم چه گروه خونی داریم اما ممکن است بعد از بروز یک حادثه یا اهدای خون متوجه این موضوع شویم. آنهایی که هم‌اکنون می‌دانند گروه خونی نادری دارند، این چنین متوجه این موضوع شده‌اند. سازمان انتقال خون با آزمایش ۳۰ تا ۴۰ هزار واحد خون‌های اهدایی به صورت اتفاقی گروه‌های خون نادر را کشف می‌کند. همچنین پزشکان، زنان بارداری را که سقط مکرر دارند، به سازمان انتقال خون معرفی می‌کنند و بعد از انجام آزمایشات متوجه گروه خونی نادرشان می‌شوند.

اگر در یک جامعه عمومی با جمعیت ۵ تا ۱۰ هزار نفری، آنتی‌ژن خاصی دیده نشود، این گروه خونی کمیاب محسوب می‌شود. اما اگر در همین جمعیتی که در یک منطقه جغرافیایی وجود دارند، آنتی‌ژن خاصی دیده نشود این گروه خونی بسیار نادر محسوب می‌شود.

بشیر حاجی بیگی - سخنگوی سازمان انتقال خون - درباره خون‌های نادر به ایسنا می‌گوید: «چهار جمعیت عمومی کشور گروه‌های خونی A و B ،AB ،O  دارند که هر کدام مثبت و منفی هستند. در کشور ما ۹۰ درصد مردم گروه خونی مثبت و ۱۰ درصد گروه خونی منفی دارند. در میان اهداکنندگان خون در کشور، گروه‌های خونی O مثبت ۳۳ تا ۳۴ درصد، A مثبت ۲۶ تا ۲۷ درصد، B مثبت ۲۳ تا ۲۴ درصد و AB مثبت ۷ تا ۸ درصد هستند که روی هم رفته این چهار گروه ۹۰ درصد گروه‌های خونی را تشکیل می‌دهند. گروه خونی‌ O منفی نیز صفر تا ۴ درصد، A منفی ۲ تا ۳ درصد، B  منفی ۲ درصد و AB منفی زیر یک درصد هستند. جمع این چهار گروه خونی هم به ۱۰ درصد می‌رسد.»

او بمبئی را مشهورترین گروه خون نادر معرفی و اضافه می‌کند: «۳۶۰ نوع گروه خونی برای انسان شناخته شده است. گروه خون بمبئی همان O مثبت یا منفی است که آنتی‌ژن H را ندارد و به دلیل شرایط و تغییرات ژنتیکی به وجود آمده است. اگر روی سطح گلبول‌های قرمز کسی آنتی‌ژن A باشد می‌گویند گروه خونی او A است و اگر آنتی‌ ژن آن B باشد می‌گویند گروه خونی او B است. اگر هر دو آنتی‌ژن را داشته باشد، گروه خونی او AB است. هر کسی که هیچکدام را نداشته باشد گروه خونی‌اش O است. گروه خونی چِلانو از دیگر گروه‌های خونی‌ نادر است. ۱۲ نفر با این گروه خونی در ایران وجود دارند که بیشتر آنها ساکن هرمزگان و تهران هستند. B// هم یکی دیگر از گروه‌های خونی نادر است که ۹ نفر با این گروه خونی در ایران زندگی می‌کنند. ۴۵ نفر با گروه خونی بمبئی، دو نفر با گروه خونی RH NULL، یک نفر با گروه خونی لوتِران و یک نفر دیگر هم با گروه خونی KPB منفی که نادرترین گروه خونی محسوب می‌شود، در ایران شناسایی شده‌اند. KPB منفی آخرین گروه خونی است که اخیرا شناسایی شده است. شیوع گروه خونی بمبئی  چهار در یک میلیون جمعیت انسانی است. از هر 10 هزار نفر هندی، یک نفر گروه خونی بمبئی دارد و این گروه خونی برای نخستین بار در هند کشف شده است.»

سخنگوی سازمان انتقال خون می‌گوید: «این سازمان، پلاک‌های ضد حریقی را برای افرادی با گروه خونی‌های نادر آماده کرده است که صاحبان این گروه‌ها باید آن را به گردن داشته باشند تا اگر اتفاقی برایشان افتاد، گروه‌های امدادی و مراکز درمانی متوجه حساس بودن وضعیت فرد مسدوم بشوند. این احتمال وجود دارد که هر روز به تعداد افرادی با گروه‌های خون نادر اضافه شود. بیشتر افرادی که گروه خونی نادر دارند در استان‌های فارس، هرمزگان، مازندران، اصفهان، تهران، یزد، خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان و آذربایجان شرقی زندگی می‌کنند.»

حاجی بیگی با بیان اینکه شاید این گروه‌های خونی نادر از قدیم بوده‌اند و حالا شناسایی شده‌اند، اضافه می‌کند: «شاید هم این گروه‌های خونی حاصل مسافرت‌ها و به واسطه ارتباط دریایی در جنوب کشور با کشورهای دیگر دنیا یا ازدواج‌های فامیلی شکل گرفته و شیوع پیدا کرده‌اند. بعد از شناسایی افراد با این گروه‌های خونی، وظیفه سازمان انتقال خون، تامین خون برای این افراد است. به همین دلیل پلاک‌های نسوزی به این افراد می‌دهیم تا بعد از به وجود آمدن حادثه‌ای، بیمارستان بداند گروه خونی این افراد نادر است و هر خونی نباید به آنها تزریق شود. اینکه فرد متوجه وضعیت خاص خودش باشد یک موفقیت محسوب می‌شود.»

او همچنین درباره آشنایی پزشکان و کادر درمانی بیمارستان‌ها با پلاک‌های سازمان انتقال خون و افرادی با گروه خونی نادر اظهار می‌کند: «پزشکان معمولا بعد از دیدن این پلاک متوجه خاص بودن این افراد می‌شوند.»

سخنگوی سازمان انتقال خون اعلام می‌کند: «در سال ۱۳۸۹ انجمن بین المللی انتقال خون دنیا در نامه‌ای رسمی، ایران را به عضویت کارگروه علمی خون‌های نادر درآورد. در حال حاضر نیز بهترین و پیشرفته‌ترین خدمات گروه خونی و سرولوژی اختصاصی در آزمایشگاه ایمونوهماتولوژی سازمان انتقال خون ایران برای بیماران انجام می‌شود.»

حاجی بیگی با بیان اینکه ایران جزء ۲۳ کشور عضو انجمن ملی گروه‌های خونی نادراست، ادامه می‌دهد: «ایران جزء سه کشور برتر خون‌های نادر نیز به شمار می‌رود که در همین زمینه در منطقه آموزش هم می‌دهد. کشور انگلیس نیز یکی دیگر از این کشورهاست. کشورهای ژاپن، ایران، چین، سنگاپور و تایوان از آسیا عضو این انجمن هستند. انگلیس، آلمان، هلند، سوئیس، ایتالیا، فرانسه، اسپانیا، فنلاند، سوئد، آمریکا، برزیل و آفریقای جنوبی نیز از جمله اعضای دیگر این انجمن هستند. ایران شانزدهمین کشوری بود که عضو انجمن بین‌المللی خون‌های نادر شد. انجمن بین‌المللی انتقال خون هم در آمستردام هلند است. آزمایشگاه رفرانس بین‌المللی گروه خون سازمان بهداشت نیز در انگلیس مستقر است.»

تعاملات بین‌الملی ایران در زمینه خون‌های نادر امکانات خوبی را برای مردم کشورمان فراهم کرده است. به گفته علی‌اکبر پورفتح الله مدیرعامل سازمان انتقال خون «اگر نمونه خون نادر شخص در ایران شناسایی نشود، کشورهای عضو انجمن بین‌المللی خون‌های نادر در این زمینه همکاری می‌کنند و در صورت وجود نمونه در بانک خون نادر هر یک از این کشورها، خون مورد نیاز تامین می‌شود. تا کنون هزار اهداکننده خون نادر در بانک خون‌های نادر کشور ثبت شده است.» 

مدیریت مصرف خون هم یکی از مسائلی است که به اندازه کافی در ایران مورد توجه قرار نمی‌گیرد و حتی مدیرعامل سازمان انتقال خون هم نسبت به آن نقد دارد: «در کشورهایی که مدیریت مصرف خون انجام می‌گیرد، به ازای هر دو کیسه خون درخواستی برای عمل جراحی، یک کیسه مصرف می‌شود در حالی که در ایران از هر ۹ درخواست خون تنها یک کیسه آن به مصرف می‌رسد که نشانه نبود مدیریت خون در بیمارستان‌هاست. این در حالی است که برای بیمار دارای خون نادر تجویز هر گروه خونی دیگر حتی گروه خون O منفی می‌تواند خطرات مرگباری را به همراه داشته باشد.»

همه‌ی خون‌های اهدایی به مدت ۴۸ روز در یخچال‌های مخصوص قابل نگهداری هستند و پس از آن معدوم می‌شوند. بودجه‌ی لازم برای این کار را هم دولت تامین می‌کند.

انتهای پیام