رتبه ۱۰۴ ایران در شاخص سرمایه انسانی جهان/ضرورت توجه به تربیت نیروی مهارتی

به گزارش هفته نامه پزشکی امروز به نقل از ایسنا 

، دکتر ابراهیم صالحی عمران در کنفرانس ملی توسعه سرمایه انسانی که به عنوان بزرگترین رویداد علمی و تخصصی آموزش منابع انسانی در سالن ابوریحان دانشگاه شهید بهشتی تهران برگزار شد، در خصوص مهارت آموزی، توسعه سرمایه انسانی و اشتغال، گفت: مبحث نیروی انسانی مسئله بسیار با اهمیت و مهمی است، اساساً ایجاد آموزش عالی در کشور در راستای تربیت نیروی انسانی برای کادر اداری و دولتی (State Cader) شکل گرفت و توسعه پیدا کرد.

صالحی عمران افزود: اگر به صورت تاریخی و ریشه‌ای مسئله پیدایش و گسترش آموزش عالی در کشور را بررسی کنیم، در می‌یابیم دولت‌ها برای تأمین نیاز منابع انسانی در ادارات دولتی به سمت ایجاد دانشگاه‌ها گام برداشتند؛ چراکه تجربه غرب هم این را نشان می‌داد و بر همین الگو دانشگاه تهران به عنوان اولین مرکز آموزش عالی در کشور تأسیس شد.

وی با بیان اینکه با گذشت سالیان متمادی از شکل‌گیری آموزش عالی، کماکان تقاضا، توسعه و گسترش این امر در راستای استخدام نیروی انسانی برای جذب در ادارات دولتی و بدنه دولت شکل می‌گیرد و به یک فرهنگ غالب در کشور تبدیل شده است، تصریح کرد: پس از جنگ تحمیلی مجدداً شاهد گسترش فزاینده آموزش عالی در کشور بودیم؛ چرا که برای بازسازی کشور نیاز به نیروی متخصص احساس می‌شد و بر مبنای همین تفکر باز هم نگاه‌ها به سوی سیستم‌های آموزشی بالاخص دانشگاه‌ها معطوف شد و نظریه سرمایه انسانی (HCT) زیربنای توسعه تلقی شد و طبیعتا مراکز آموزش عالی باز هم توسعه پیدا کردند.

رییس دانشگاه فنی‌وحرفه‌ای با اشاره به اینکه طی این سال‌ها دولت‌ها سیاست گسترش و توسعه دسترسی آموزش عالی را در پیش گرفتند و بحث آموزش عالی توده‌ای بر مبنای آنکه بایستی آموزش عالی در اختیار همگان قرار بگیرد، شکل گرفت، خاطرنشان کرد: اعتقاد دارم آموزش عالی در این برهه به تقاضای اجتماعی واگذار شد و مراکز آموزش عالی به صورت قارچ گونه در شهرهای مختلف ایجاد شد که می‌توان آن را سیاست گسترش انفعالی نام‌گذاری کرد.

وی با طرح این سوال که چرا آموزش عالی در سال‌های اخیر مورد انتقاد قرار گرفت، با اشاره بر گزارش مجمع جهانی اقتصاد در باره شاخص سرمایه انسانی و گزارش مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست ‌جمهوری که در سال ۱۳۹۶ تهیه شد، اظهار کرد: در گزارش مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست ‌جمهوری ۱۰۰ مسئله اصلی و سناریوهای پیش روی ایران بررسی شد که بیکاری سومین مسئله اساسی و جدی کشور شناخته شد.

صالحی عمران گفت: مجمع جهانی اقتصاد از سال ۲۰۱۳ گزارش شاخص سرمایه انسانی (HCI) را منتشر می‌کند و این رتبه‌بندی برای ۱۳۰ کشور در مقیاس صفر (بدترین) تا صد (بهترین) و در چهار زیر شاخص «ظرفیت»، «به‌کارگیری»، «توسعه» و «دانش فنی» ارائه شده است. بر اساس این شاخص، جهان در سال ۲۰۱۷ تنها ۶۲ درصد از سرمایه انسانی خود را توسعه داده است و ایران در فهرست «شاخص سرمایه انسانی ۲۰۱۷» با تصاحب امتیاز ۹۷/ ۵۴ در رتبه ۱۰۴ از میان ۱۳۰ کشور ایستاد. 

وی با اشاره به اینکه اقتصاد ایران در رتبه‌بندی زیرشاخص «به‌کارگیری» از میان ۱۳۰ کشور در جایگاه ۱۲۸ قرار گرفته است و در این راستا بدترین عملکرد ایران در متغیر «نرخ مشارکت نیروی کار» بین سنین ۲۵ تا ۵۴ به ثبت رسیده است که جزو متغیرهای زیرشاخص «به‌کارگیری» است، افزود: بی‌شک می‌توان گفت که پاشنه آشیل ایران در شاخص سرمایه انسانی، معیار مشارکت افراد ۲۴ تا ۵۴ ساله (افراد در سن اشتغال و اغلب با تحصیلات دانشگاهی) در اقتصاد است.

صالحی عمران با تأکید بر آمارهایی که ارائه شد، خاطر نشان کرد: ما دانشگاه‌ها را توسعه دادیم، ولی متاسفانه نتوانسته‌ایم آن را به بدنه اقتصاد گره زده و با بازار کار همراه کنیم.

وی با عنوان اینکه نقدهای زیادی به سبک توسعه منابع انسانی و گسترش آموزش عالی در کشور وارد است، اظهار کرد: در همین زمینه می‌توان به آمار  حدود ۵۰ درصدی کارآموزان مراکز آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای در سازمان آموزش فنی‌وحرفه‌ای دانش‌آموختگان دانشگاهی هستند، اشاره کرد.

رییس دانشگاه فنی‌وحرفه‌ای خاطرنشان کرد: طبق آمارهای بانک جهانی که در سال ۱۹۹۵ آماده شد، بطور نسبی سرمایه انسانی یک جامعه زمانی گرایش به بی‌فایده شدن دارد که مهارتهای آموخته شده با فرصت‌های بازار کار هماهنگ نباشد و آموزش عالی به بهای از دست رفتن آموزش ابتدایی و متوسطه حمایت شود و مورد توجه قرار گیرد.

وی در پاسخ به این سوالات که چرا بین آموزش و اشتغال در ایران ارتباط چندانی وجود ندارد و چه باید کرد؟ راهکارهای برون رفت از این انتقادات چه هستند؟ چه راهکارهایی برای رسیدن به کارآفرینی و اشتغال وجود دارد؟ گفت: راهکارهای برون‌رفت از شرایط فعلی، یک بخش در خارج از نظام آموزشی از جمله نظام فرهنگی واجتماعی، تولید ناخالص ملی و رشد اقتصادی است و بخش دیگر شناخت نظام تولید، بازار کار و اشتغال و اصلاحات آموزشی ایجاد پیوند میان بازار کار و آموزش است.

صالحی عمران تأکید کرد: برنامه‌های آموزشی و درسی در آموزش عالی مبتنی بر اطلاعات بازار کار و ایجاد صلاحیت‌ها نیست و تعداد مشاغلی که در دانشگاه‌ها آموزش داده می‌شود، خیلی کم است.

وی گفت: بازار کار نسبتاً قابل پیش‌بینی، تولید انبوه و مشتری‌مداری، اهمیت بومی‌گرایی، بازارهای محافظت شده ملی، انتخاب مصرف کننده، کثرت گرایی و رقابت جهانی از ویژگی‌های نظام تولید است.

دکتر صالحی عمران به توسعه منابع انسانی در نظام فوردیستی اشاره و اظهار کرد: افراد در پارادایم کاری فوردیسمی شغل معین و ثابتی داشتند و به دلیل ثبات بازار کار عرضه و محتوای آموزشی در زمان طولانی ثابت بود و نیروی انسانی به لحاظ ماهیت مشاغل از مهارت‌های سطح پایینی برخوردار بودند؛ بنابراین کارگران تنها در انجام یک شغل مهارت کسب می‌کردند و به همین خاطر نیاز چندانی به کارآموزی احساس نمی‌شد؛ لذا نتیجه آن می‌شود دانشگاهی که غیر کارآفرین است.

صالحی عمران در توضیح توسعه منابع انسانی در قالب نظام پست فوردیسم با اشاره به اینکه در نظام فرافوردیسم نیاز به شایستگی نیروی انسانی و نیروی کار ماهر به دلیل تغییرات سریع تکنولوژیکی و تحولات اقتصادی مرتباً در حال افزایش است، تأکید کرد: از این رو ضرورت هماهنگی مستمر بین نظام آموزشی و بازار کار بیش از پیش محسوس است. به همین خاطر یکی از وظایف اساسی نظام آموزش عالی فراهم کردن شرایطی است که در آن نیروهای تحصیلکرده بتوانند از دانش و توانایی‌هایی برخوردار شوند که با نیازهای متغیر و نوین اقتصادی و صنعتی متناسب باشد.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه فنی‌وحرفه‌ای، وی خطاب به حاضرین با تأکید بر اعتلا و ارتقای آموزش‌های عالی فنی‌وحرفه‌ای و مهارتی با عنوان اینکه ۸۰ تا ۹۰ درصد جوانان در اروپا، امریکا، ژاپن و کشورهای جنوب شرقی آسیا آموزش‌های مهارتی را انتخاب می‌کنند، گفت: چالش پیش روی آموزش عالی کشور این است که بخش‌های رسمی آموزش در ایران رو به افزایش است؛ ولی بخش‌های غیر رسمی آموزش مهارت رو به کاهش است و رویکرد نامناسب عمومی و استقبال خارج استاندارد جهانی از تحصیلات آکادمیک دانشگاهی همراه است، بنابراین باید به این باور برسیم که با افزایش سطوح مدارک دانشگاه کارآفرین نخواهد شد.

صالحی عمران ادامه داد: یکی از مسائل نظام‌های آموزش عالی این است که چگونه گستره شایستگی‌ها و مهارتهای مربوط به کار را تشخیص دهند و در برنامه‌های آموزشی و درسی ارائه کنند تا بدین‌ترتیب زمینه‌ای مناسب برای اشتغال و کارآفرینی فراهم آورند که شایستگی‌های کلیدی، مهارتهای اشتغال‌پذیری، مهارتهای اساسی از راهکارهای اصلاحات آموزشی در توسعه منابع انسانی قلمداد می‌شود.

رییس دانشگاه فنی‌وحرفه‌ای افزود: توجه به نیازهای آموزشی بنگاه‌های کوچک (SME) و متوسط اقتصادی در کشور می‌تواند فرصت‌های اشتغال بیشتری فراهم کند.

وی در پایان از صداقت، انصاف، رازداری، شرافت، درستکاری، شفافیت، عدالت، امانتداری، پاسخ‌گویی، بی‌طرفی، قابلیت اعتماد به عنوان شایستگی‌های مربوط به سرمایه اخلاقی، یاد و نتیجه‌گیری کرد: اصلاح تصورات فرهنگی ذی‌نفعان از آموزش عالی، شناخت نظام تولید، بازار کار و اشتغال، ظرفیت‌های جدید، مطالعه آینده کار در ایران و اصلاحات آموزشی (ایجاد پیوند میان بازار کار و آموزش) و مهارت‌آموزی و صلاحیت محور کردن آموزش عالی از جمله فعالیت‌هایی است که می‌توان در زمینه توسعه کمی و کیفی سرمایه انسانی انجام داد.

انتهای پیام