سال۱۳۹۴ نیز به پایان رسید و به‌زودی بهار سال ۱۳۹۵ خورشیدی فرا‌می‌رسد. در‌این‌سال شادروان دکتر «فرخ سیف‌بهزاد»، پدر هفته‌نامه‌ی «پزشکی‌امروز»، در قید حیات نبود که پیشرفت و شکوفایی این فرزند فرهنگی‌اش را شاهد باشد. جا دارد در نوروز و زمان تحویل سال‌نو، یاد آن انسان عاشق و عارف را گرامی بداریم و به روان پاکش درود بفرستیم. با تبریک و شاد‌باش به همه‌ی هموطنانم، مقاله‌ای ساده و در‌خور ایام عید و آغاز فصل‌بهار می‌نویسم و اشاره به مطالب تخصصی را به نشریه‌های سال جدید موکول می‌کنم. بهار می‌آید. فرخی سیستانی، ملک‌الشعرای محمود غزنوی، در ترجیع‌بندی بهار و شکفتن گل‌های بهاری را بسیار زیبا به تصویر کشیده است.
برخی‌از ابیات این ترجیع‌بند به شرح زیر است:
ز باغ ای باغبان ما را همی بوی بهار آید
کلید باغ ما را ده که فردامان به کار آید
چو اندر باغ تو بلبل به دیدار بهار آید
ترا مهمان ناخوانده، به‌روزی صدهزار آید
کنون در زیر هر گلبن قنینه در نماز آید
نبیند کس که از خنده دهان گل فراز آید
ز‌هر بادی که برخیزد گلی با می به راز آید
به چشم عاشق از می تابه می عمری دراز آید
به گوش آواز هر مرغی لطیف و طبع ساز آید
به دست می ز شادی هر زمان ما را جواز آید
هوا خوش گردد و بر کوه برف اندر گداز آید
علمهای بهاری از نشیبی بر فراز آید
زمین از خرمی گویی گشاده آسمانستی
گشاده آسمان گویی شکفته بوستانستی
به صحرا لاله پنداری ز بیجاده دهانستی
درخت سبز را گویی هزار آوا زبانستی
به شب در باغ گویی گل چراغ باغبانستی
ستاک نسترن گویی بت لاغر میانستی
مرا دل گر نه اندر دست آن نامهربانستی
به دو دستم به شادی بر، می چون ارغوانستی
اشعار بالا تا‌حدّی نشان‌دهنده‌ی بهار طبیعت و جاری‌شدن انرژی خداوند در نادی‌های همه‌ی موجودات است. اما بهار با همه‌ی زیبایی و لطافتی که دارد می‌تواند برای بسیاری‌از مردم مشکل‌آفرین باشد. واکنش‌های آلرژیک به گرده‌ی گل‌ها و گیاهان یکی‌از این مشکلات است. با آغاز گرده‌افشانی گل‌ها در بهار و تغییراتی‌که در طبیعت ایجاد می‌گردد، بسیاری‌از بیماری‌های فصل بهار شایع می‌شود. برخی‌از این بیماری‌ها به‌صورت واکنش‌های آلرژیک بروز می‌کنند و برخی دیگر به‌صورت ویروسی، مانند آبله‌مرغان و انفلوآنزا ظاهر‌می‌شوند که با روبوسی‌های شایع روزهای عید و فصل‌بهار، به‌سادگی گسترش می‌یابد و از فردی‌به‌فرد دیگر منتقل می‌شود.
نشانه‌های آلرژی تنفسی به‌صورت عطسه، آب ریزش بینی و چشم، قرمزی و سوزش چشم‌ها، خارش و التهاب و احتقان مجاری تنفسی خودنمایی می‌کنند. در تصاویر زیر می‌توان نوعی واکنش آلرژیک به گل‌ها را مشاهده‌کرد.
آلرژی یا ازدیاد حساسیت یاخته‌های بدن، نشان‌دهنده‌ی تغییر واکنش برخی‌از افراد در‌برابر عوامل آلرژن است.
البته بدن موجود زنده در‌برابر عوامل بیماری‌زا به‌طور‌طبیعی مقاومت می‌کند. این مقاومت یا خود‌به‌خود در بدن ایجاد می‌گرددکه به آن ایمنی مادرزادی گفته‌می‌شود و یا با ایجاد نوعی ایمنی اکتسابی بدن در‌برابر عوامل خارجی مقاومت می‌نماید. هنگامی‌که بدن در‌معرض عوامل تهاجمی خاصی قرار‌گیرد، از‌طریق ساختن پادتن و تحریک سیستم ایمنی به آن عوامل پاسخ داده می‌شود.
بنابر‌این پادتن سبب ایجاد ایمنی در شخص می‌گردد. پادگن‌ها (Antigen)، با ایجاد پاسخ ایمنی ویژه، سبب تولید پادتن می‌شوند. بیشتر پادتن‌ها ترکیب پروتئینی دارند. به‌عبارت‌دیگر به پروتئین‌هایی که به‌طور اختصاصی به پادگن متصل می‌شوند، آنتی‌بادی (Antibody) یاآنتی‌کور(Anti Cure) یا پادتن می‌گویند. در شکل زیر می‌توان فرآیند پادگن ـ پادتن را مشاهده نمود.
برای این که ماده‌ای بتواند خاصیت پادگنی داشته باشد، باید از پروتئین‌های بزرگ و با وزن مولکولی سنگین ترکیب شده باشد. البته در مواردی مولکول‌های کوچکی با وزن کمتر‌از ۱۰۰۰۰ و درحدود ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ دالتون نیز قدرت پادگنی می‌یابند. این مولکول‌های کوچک که به آنها هاپتن (Hapten) نیز گفته می‌شود، با پروتئین‌های بدن ترکیب شده و در‌نتیجه سبب ایجاد پادتن و پدیده‌ی ایمنی می‌گردند. در شکل بالا می‌توان مولکول‌های هاپتن را مشاهده نمود.
پادتن‌ها پروتئین‌های ویژه‌ای هستندکه با کارکرد ویژه‌ی خود ایمونوگلوبولین نیز نامیده می‌شوند. ایمونوگلوبولین‌ها با وزنی درحدود ۲۰۰۰۰۰، در‌برابر آنتی‌ژن‌ها واکنش ایمنی نشان‌می‌دهند. ایمونوگلوبولین‌ها گلیکوپروتئین‌هایی هستند که حدود۲۰درصد از پروتئین‌های پلاسما را تشکیل می‌دهند و از 4تا18درصد نیز قند دارند.
IgG,IgA,IgM,IgE,IgD آنتی‌بادی‌های بدن انسان را تشکیل می‌دهند. ایمنوگلوبینG یاIgG هشتاد درصد از ایمونوگلوبولین موجود در خون را تشکیل‌می‌دهد و فراوان‌ترین و رایج‌ترین گروه پادتن‌ها به‌شمار می‌آید. این پادتن دو ظرفیتی است و 
می‌تواند از سد جفت عبور‌کند و با ورود به سیستم گردش‌خون،جنین ازآن حمایت نماید.ایمونوگلوبینA یاIgA در تمام مایعات بدن از‌جمله بزاق، اشک، شیر، شیره‌ی‌معده و محتویات‌روده، ترشحات مخاطی دستگاه‌تنفسی و تناسلی و ادراری وارد می‌شود. IgM، یکی دیگر از ایمونوگلوبولین‌های بدن است که معمولاً ساختار پنج‌تایی دارد. IgE با ساختار تکی خود به گیرنده‌های سطح ماست‌سل‌ها(Mast Cell) و بازوفیل‌ها می‌چسبد و در سیستم ایمنی نقش خود را ایفا می‌کند. با این خلاصه می‌توان گفت افرادی‌که دارای زمینه‌ی حساسیت هستند، گاهی نسبت به یک ماده‌ی آلرژن واکنش نشان‌می‌دهند و زمانی به آلرژن‌های متعدد حساس می‌شوند. معمولاً آلرژن‌ها را می‌توان شامل آلرژن‌های خوراکی، آلرژن‌های تماسی و آلرژن‌های استنشاقی یا تنفسی دانست. البته مواد‌شیمیایی و دارویی، ویروس‌ها، باکتری‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها نیز می‌توانند سبب بروز واکنش‌های آلرژیک شوند. آلرژن‌های استنشاقی نشانه‌هایی چون آب‌ریزش بینی، عطسه، گرفتگی بینی، خارش و قرمزی چشم‌ها و نشانه‌های دیگر را ایجاد می‌کنند. در رینیت آلرژیک که دراثر آلرژن‌های تنفسی بروز می‌کند، بسیاری‌از مبتلایان از آب‌ریزش بینی و ترشحات پشت‌بینی و عطسه‌های مکرر رنج می‌برند و خارش چشم‌ها و اشک‌ریزش آنها را رنج‌می‌دهد. به‌عبارت‌دیگر، زمانی‌که فرد حساس در‌معرض گرده‌ی گل‌ها قرارمی‌گیرد، ایمونوگلوبولینE از لنفوسیت‌هایB آزاد می‌گردد. در تماس بعدی این فرد با گرده‌ی گل، IgE به گیرنده‌های سطح ماست‌سل‌ها می‌چسبد. ماست‌سل‌ها مواد شیمیایی مختلفی از‌جمله هیستامین و اینترلوکین را به شکل انفجاری آزاد می‌کنند که سبب بروز نشانه‌های آلرژی مانند آب‌ریزش بینی، اشک‌ریزش، خارش‌گلو، عطسه و سرفه می‌گردند.
در فصل بهار با آزاد‌شدن گرده‌های گل‌ها و پولن درخت‌ها، بسیاری‌از افراد مستعد به آلرژی به رینیت آلرژیک فصلی مبتلا می‌شوند. در تصویر زیبای زیر پراکندگی مواد آلرژن را می‌توان مشاهده‌کرد.
در بخشی دیگر، به روش‌های پیشگیری‌از بیماری‌های ناشی‌از آلرژی پرداخته می‌شود.
ثبت نظر