داروی گیاهی جینکو، که برای بهبود حافظه‌ی کوتاه‌مدت، درمان وزوزگوش با منشاء عروقی، بیماری آلزایمرو اختلال‌های گردش‌خون تجویز می‌شود، از برگ‌های درختی تهیه می‌گردد که نام علمی آن .Ginkgo Biloba است و آن را با نام‌های چینی گینکو و ژینکو نیز می‌شناسند.
جینکو درختی بسیار قدیمی، قطور و بلند است که ارتفاع آن به‌حدود 40متر نیز می‌رسد. بسیاری از محققان تخمین می‌زنند که این درخت بیش‌از هزارسال عمر می‌کند. درخت جینکو قدیمی‌ترین گونه‌ی گیاهی به‌جای مانده در جهان است که قدمت آن را در حدود270میلیون سال برآورد کرده‌اند و با این سابقه نام فسیل زنده به آن داده‌اند. باتوجه به این که فسیل‌های این درخت در نواحی جنوب‌شرقی چین پیدا شده‌است، بهنظر می‌رسد مکان اصلی رویش آن در نواحی چین باشد که در ژاپن و کره نیز گسترش یافته است. جینکو در‌سال1730 میلادی به اروپا برده‌شد و در‌سال1771 توسط کارل فون‌لینه، گیاه‌شناس و پزشک‌سوئدی، بررسی و نامگذاری علمی شد.
درخت جینکو دو پایه است.پایه‌ی نر آن گل‌هایی به‌صورت گل آذین سنبله‌ی دارد و پایه‌ی ماده‌ی آن میوه‌ای دارد که شبیه گیلاس می‌باشد.
برگ‌های درخت جینکو پهن و موجدار و به‌شکل بادبزن هستند و هر برگ دولوب دارد و از این‌رو به آن بیلوبا گفـته شده‌اسـت (bis در زبان لاتین به معنای دوبرابر، biloba یعنی دارای دولوب می‌باشد).
شکوفه‌های درخت، رنگ سبز نسبتاً روشن دارد. میوه‌ی‌جینکو دارای قسمت گوشتی آب‌دار است که هنگام افتادن آنها در فصل پاییز مقادیر زیادی بوتیریک اسید تولید می‌کند که سبب ایجاد بوی نامطبوع و زننده‌ای می‌شود. درغشای گوشتی دانه‌ی موجود، که به اندازه و شکل یک زردآلوی کوچک است، بایلوبول اسید و گینکگولیـک اسید وجود دارد.
برای مصارف درمانی، برگ‌های پروانه‌ای شکل ژینکو را در فصل پاییز از درختان موجود، با دست و یابه وسیله‌ی دستگاه چیده وسپس آن را خشک می‌کنند. آنگاه عصارهی برگ‌های خشک شده به‌وسیله‌ی مخلوط‌کردن با آب و استون استخراج می‌شود و سپس با آنالیز دستگاهی ترکیبات عصاره و درصد آن را در هرگرم برگ خشک‌شده مشخص‌می‌کنند. عصاره‌ی‌جینکوی استاندارد شده حاوی۲۴تا ۲۷ درصد گلیکوزید فلاوون و ۶تا ۷ درصدتری ترپن می‌باشد.
قسمت مورد استفاده‌ی جینکو برای مصارف پزشکی، همان برگ‌های آن است. ترکیبات شیمیایی برگ‌های جینکو شامل فلاوونول(flavonol)، فلاوون (flavone)، گلیکوزید، لاکتون، جیـــنکولید، بیـــلوبالید، اسیداسکوربیـــک، کاتـــــچین (catechin) و پروآنتوسیانیدین و بسیاری مواد دیگر می‌باشد. در واقع بیش‌از40 فلاونویید، ترپنوییدها و اسیدهای آلی و مواد مختلف دیگر در برگ‌های جینکو شناخته‌شده است . به‌عبارت ساده‌تر، دو ترکیب عمده‌ی برگ‌های جینکو را فلاونوییدها و ترپنوییدها تشکیل می‌دهند که مهمترین این فلاونوییدها شامل بیلوبتین، جینکتین، ایزوجینکتین، سیادوپیتیزین، کورستین، کامفرول و ایزورامنتین می‌باشد. انواع بلاوونویید‌جینکو را جینکولیپید می‌گویند و به جینکولیپیدهای A.B.C.J.M تقسیم می‌شود.
مدارک پزشکی چین نشان‌می‌دهد که جینکوبیلوبا، از قدیم به‌عنوان یکی‌از گیاهان بسیار با اهمیت طب چینی محسوب می‌شده و برای آن آثار تقویت‌کننده‌ی قلب و ریه و درمان‌کننده‌ی آسم و بسیاری از بیماری‌های دیگر قایل بوده‌اند.
در طب‌سنتی چین از مغزدانه‌ی جینکو برای تسکین سرفه، تصفیه‌ی خون، تقویت قلب و گردش‌خون، نرم‌کردن سینه، آسم و از برگ‌های آن برای بهبود حافظه و درمان التهاب و ورم دست و پا در اثر سرمازدگی استفاده شده‌است. بهنظر می‌رسد عصارهی جینکو سبب تقویت رگ‌های خونی بدن می‌شود و در‌نتیجه غالباً برای افراد مسن که از علایم زوال عقل نظیر آلزایمر، از‌دست‌رفتن حافظه، انواع سردرد، افسردگی و وزوز گوش رنج می‌برند مفید واقع می‌شود و صدمات وارده بر‌سیستم‌های جریان‌خون و نارسایی عروق مغزی را ترمیم می‌کند.
در واقع جینکو، متداول‌ترین گیاه دارویی است که برای درمان اختلال‌های گردش‌خون سرخرگی، نارسایی عروق‌مغزی، کاهش شنوایی در‌اثر نارسایی عروق، کاهش حافظه، ناتوانی در تمرکز حواس، اختلال در شبکیه‌ی چشم، سردشدن انتهای دست‌ها و پاها به‌دلیل نرسیدن خون کافی به رگ‌های محیطی، ضعیف‌شدن حافظه‌ی کوتاه‌مدت، سرگیجه و وزوزکردن و یا زنگ‌زدن گوش‌ها با منشأ عروقی تجویز شده‌است.
به‌عبارت دیگر، مهمترین موارد مصــرف جینکوبیلوبـا در درمان اختلالات و علایم ناشی‌از نـارسایی در گردش‌خون مغزی ماننـد اختلالات ادراکی، سرگیجه، وزوزگوش ، کاهش قدرت حافظـه، افسردگی، خستگی و نیز ، اختلالات عروقی محیطی، دمانس مغزی، زوال‌عقل (آلزایمر) و آسیب‌دیدگی سیستم عصبی می‌باشد.
پژوهش‌هایی که در مرکز پزشکی دانشگاه مریلند انجام شده است نشان می‌دهد که اگر چه عصارهی استاندارد شده جینکو در پیشگیری از کاهش توان ذهنی در سالمندان موثر نیست، اما در بهبود اختلال‌های حافظه‌ی کوتاه‌مدت و نیز در آلزایمر و نارسایی عروق‌مغزی مفید می‌باشد و عملکرد مغز را بهبود می‌بخشد.
از برگ‌های جینکو می‌توان به‌صورت چای استــفاده کــرد. برای این منظور توصیه شـده‌اسـت یک قاشق چایخوری از برگ را در‌یک فنــجان آب‌جــوش بـه مـدت 5تا7 دقیقه دم‌کــرده و روزانــه یک تــا دو فنجان از آن را بنــوشـند.
مصرف تنتور جینکو، شکل دیگر استفاده از داروست. معمولاً مصرف ۳تا ۵ میلی‌لیتر از تنتور را دو بار در روز توصیه می‌کنند.
علاوه‌بر موارد مذکور، می‌توان روزانه جمعاً 120میلی‌گرم از عصارهی دارای 24تا27 در صد گلیکوزید فلاوون و 6تا7 در صد triterpenes را در دو‌نوبـت استفاده کرد. بدیهی است در کارخانه‌های داروسازی به‌طور گسترده‌ای قرص و کپسول جینکو نیز تولید می‌شود که در هر‌مورد پزشک مقدار لازم را تجویز می‌کند.
ذکر این نکته ضرورت دارد که اگرچه مصرف متعـادل جینکوبیلوبا عوارض مهمی ایجاد نمی‌‌کند، اما پس‌از مصرف آن در برخی افراد تهوع، بی‌قراری، اسهـال، سرگیجه و سردرد گزارش شـده است.
ثبت نظر