علائم،عوارض و درمان بیماری آسم

 

بیماری آسم، یکی از آزار دهنده ترین بیماری های تنفسی است. بیمار دچار آسم اغلب گرفتار حمله های مکرر تنگی نفس شده و میان این حملات حالت کاملاً طبیعی دارد. هنگامی که فردی دچار بیماری آسم می گردد ، مجاری هوایی باریک و متورم گشته و بیش از حد  به ترشح مخاط می پردازد و در نهایت  تنفس دشوار می شود. از شایع ترین علائم و نشانه های بیماری آسم ، می توان به  سرفه کردن، خس خس سینه یا ویزینگ (wheezing) و کوتاه شدن نفس اشاره نمود، علائم در آسم به تناسب افراد متغیر است ، در برخی افراد، نشانه های آسم به صورت ناراحتی جزئی و در بعضی دیگر، این نشانه ها، فعالیت روزمره را دچار اختلال می نماید. در این بحث به بررسی علائم ، عوارض و درمان بیماری آسم خواهیم پرداخت.

متاسفانه بیماری آسم درمان قطعی ندارد، اما می توان به راهکارهایی  نشانه های آسم را کنترل نمود. ماهیت بیماری آسم به گونه ای است که با گذشت زمان، تغییر حالت می دهد، از این رو بیمار همواره باید با پزشک ارتباط داشته و سیر شناسه ها و نشانه ها را ردیابی کرده و بر حسب نیاز داروها را با وضع خود تطبیق دهد.روش درمان آسم شامل طی مراحلی برای پرهیز از عوامل محرک خاص آسم، استفاده دراز مدت از داروهای کنترل کننده برای پیشگیری از شعله وری و استفاده از افشانه های با اثر تسکینی سریع برای کنترل نشانه ها به محض شروع آن ها است.

 

* نشانه های بیماری آسم :

 

یکی از نشانه های بیماری آسم، نفس نفس زدن است ، بدین معنا که، در این بیماران به علت مسدود شدن مجاری هوایی و نایژه های کوچک و همچنین تنگ شدن این مجاری به علت ترشح مخاط (Mucus) ، بیرون آمدن نفس نسبت به فرو بردن آن ، دشواری بیشتر است و به این جهت بازدم و بیرون دادن نفس برای این بیماران مشکل است. تمام بیماران دچار آسم، شبانگاه و به ویژه در زمان خواب دچار مشکلات بیشتر می باشند.

شروع آسم یا تدریجی است و یا ناگهانی. اغلب یک رشته سرفه که ممکن است با خارش چانه، پشت گردن یا قفسه سینه همراه است پیش از شروع ناگهانی آسم دیده می شود . هنگامی که آغاز آسم تدریجی باشد ، حمله بیماری معمولاً با عفونت تنفسی آغاز می شود. حمله حاد آسم سبب افزایش تپش قلب و تندی تنفس شده و بیمار بی قرار و خسته می شود. ممکن است سرفه، احساس تنگی در قفسه سینه، تعریق شدید و استفراغ وجود داشته باشد. هوای مه آلود و غباری سبب وخیم شدن نشانه ها می گردد.

همان طور که اشاره گردید ، نشانه های آسم در بیماران متفاوت است و از نشانه های جزئی تا شدید اختلاف دارد. نشانه های آسم گاه ممکن است خفیف بوده و در این حالت حمله های آسم کمتر بروز می کند. اما در فاصلۀ میان شعله ور شدن آسم ممکن است حال بیمار طبیعی باشد و اختلال در تنفس دیده نشود. یا ممکن است اصولاً نشانه ها شبانه باشد (در شب هنگام ظاهر گردند)، یا ضمن ورزش ایجاد شوند و یا به علت تماس با عوامل محرک خاص به وجود آیند. گاهی هم نشانه های آسم، همواره وجود دارند.

 

علائم و نشانه های آسم عبارتند از:

 

- کوتاه شدن نفس

- تنگی یا درد قفسه سینه

- اختلال در خواب به علت کوتاهی نفس، سرفه یا خس خس

- وجود صدای قابل شنیدن سوت یا خس خس هنگام بیرون دادن نفس ( خس خس، شناسه شایع آسم در کودکان است)

- حمله های سرفه یا خس خس که با عفونت های ویروسی تنفسی مانند سرماخوردگی یا آنفلوانزا وخیم تر می شوند .

 

علائمی که ثابت می کنند آسم دچار وخامت شده عبارتند از:

 

- تکرار بیشتر و ناراحت کننده تر علائم و نشانه های آسم

- افزایش دشواری تنفس ( این حالت را می توان با جریان اوج سنج اندازه گیری کرد. از این دستگاه ساده برای بررسی کار ریه استفاده می شود)

- نیاز رو به افزایش استفاده مکرر از افشانه سریع الاثر

 

در برخی افراد، نشانه های آسم در بعضی شرایط شعله ور می شوند:

 

* آسم ناشی از ورزش :

هنگام ورزش بروز می نماید . در بسیاری از بیماران مبتلا به آسم ، هنگامی که هوا سرد و خشک است ، آسم ناشی از ورزش شدید می گردد.

 

* آسم شغلی :

این گونه از آسم حاصل تنفس در محل کار است که یا به دلیل وجود مواد محرک (آغالنده) مانند دود مواد شیمیایی ، گاز یا گرد و غبار در محل کار دچار وخامت می شود.

 

* آسم ناشی از آلرژی :

برخی از افراد از علائم بیماری آسم رنج می برند که توسط آلرژن خاص مانند گرد و غبار بدن حیوانات خانگی ، سوسک یا گرده، تحریک می شود.

 

 

 

 

* علل بروز بیماری آسم :

 

در واقع بسیاری ازنشانه های آسم برنشی با بسیاری از عوامل گوناگون در ارتباط است. دربسیاری افراد، آسم، یک بیماری آلرژیک است وبه علت واکنش دستگاه تنفسی نسبت به آب وهوا، غذا، دارو، عطروسایرعوامل محرک بروز می نماید.

عوامل محرک درافراد ، متفاوت است. از رایج ترین گونه های آلرژی می توان به آلرژی گرد وغبار، اشاره نمود .برخی افرادنسبت به انواع مختلف گرد وغبارمانند گرد وغبارپنبه، گرد وغبار گندم وگرد وغبار کاغذ، بعضی گرده ها، موی حیوانات، قارچ ها،حشرات به ویژه سوسک حساس می باشند.

 

موادغذایی که اغلب سبب بروزواکنش های آلرژی می شوند عبارتنداز:

 

-گندم

- تخم مرغ

- شیر

-شکلات

-حبوبات

-سیب زمینی

-گوشت خوک وگاو

 

اما در برخی افراد نیز ممکن است آسم به دلیل تغییرات شیمیایی غیر طبیعی بدن به وجود آید.دراین تغییرات، آنزیم های سیستمی درگیر می شوند یا درکار عضلات درون ریه نقص به وجود می آید. اما درغالب موارد، آسم به علت ترکیبی ازعوامل آلرژیک وغیرآلرژیک ازجمله تنش عاطفی، آلودگی هوا، عوامل عفونی و ارثی تشدید می شود. اما مطابق با برآوردانجام شده، اگر پدر و مادر هر دو دچارآسم یا تب یونجه باشند، در75 تا 100 درصد موارد، فرزندشان نیز دچارواکنش های آلرژیک خواهد بود.

اما همچنان دلیل بروز این بیماری در برخی از افراد مشخص نمی باشد ، این که چرا عده ای دچار بیماری آسم شده و  گروه دیگر دچار این بیماری نمی شوند ، اما به احتمال بسیار بالا بیماری آسم به علت تلفیقی ازعوامل محیطی و ژنتیک (ارثی) به وجود می آید.

 

درافراد ، عوامل محرک آسم تفاوت می کند. تماس با عده ای ازآلرژن ها وعوامل محرک مختلف سبب بروز علائم بیماری آسم می گردد که عبارتند از :

 

- آلرژن های موجوددرهوا ازجمله گرده، گرد وغبارتن حیوانات، کپک، سوسک ومایت گرد وغبار

- عفونت های تنفسی، مانند سرماخوردگی

- فعالیت جسمی(آسم ناشی ازورزش)

- هوای سرد

- آلوده کننده های هواو مواد محرک، ماننددود

- بعضی داروهاازجمله مسدود کننده های بتا، آسپیرین وسایرداروهای ضد التهاب غیراستروئیدی

- هیجان واسترس شدید

- سولفیت ها، موادحفاظت کننده افزوده شده به بعضی انواع غذاها ونوشابه ها

- بیماری برگشت محتویات معده به مری(GERD )، دراین حالت، اسید معده به گلو برمی گردد.

- عادت ماهانه در برخی خانم ها

- واکنش های آلرژیک نسبت به بعضی غذاهاازجمله بادام زمینی یاصدف

 

* عوارض بیماری آسم :

 

- نشانه هایی که سبب بروز اخلال هنگام خواب، فعالیت های کاری یا تفریحی می گردد.

-  هنگام شعله وری آسم که سبب روزهای ناخوشی ، بیماری و غیبت ازکار یا تحصیل می گردد.

- باریک شدن دائمی لوله های نایژه(برنش) که بر شیوۀ تنفس تاثیرگذار است.

- مراجعۀ مکرربه بخش اورژانس وبستری شدن به سبب حمله های شدید آسم

- عوارض جانبی ناشی ازمصرف درازمدت برخی داروهای مورد استفاده برای تثبیت آسم شدید

 

درپیشگیری ازعوارض کوتاه مدت ودراز مدت ناشی ازآسم، درمان مناسب بسیارکارسازاست.

 

* عوامل خطرساز بیماری آسم :

 

بیماری آسم از جمله بیماری های شایع این روزها است که زندگی میلیون ها نفر کودک وبزرگسال را تحت تاثیر خود قرار داده است . هرسال، درتعداد زیادی ازمردم، این بیماری تشخیص داده می شود و تصوربر آن است که تعدادی ازعوامل، احتمال ایجاد آسم را افزایش می دهند.

 

این عوامل عبارتنداز:

- داشتن منسوب مبتلا به آسم (پدر و مادر یا خواهر و برادر)

- وجودبیماری آلرژیک مانند درماتیت آتوپیک یارینیت آلرژیک(زکام یونجه ای)

- اضافه وزن

- مصرف سیگار

- تماس با دود دست دوم

- داشتن مادری که در دوران بارداری سیگار می کشیده است

- تماس بادود اگزوزها یا سایر گونه های آلودگی

- تماس باعوامل محرک شغلی مانند مواد شیمیایی مورد استفاده درکاخانه ها،آرایشگاه ها و دامداری ها

- کم بودن وزن درزمان تولد

تماس با آلرژن ها، تماس بابعضی اجرام میکربی وآلودگی به بعضی انواع باکتری وویروس نیز از عوامل خطرساز به شمار می آید. امابرای آن که مشخص شود آیا این عوامل درایجاد آسم دخالت دارند بایدپژوهش های بیشتر انجام گردد.

 

 

 

 

* پیشگیری از ابتلا به بیماری آسم :

 

با همکاری وکمک پزشک خود می توانید برای زندگی کردن با این بیماری و پیشگیری از حمله های آسم یک برنامه گام به گام طرح ریزی کنید.

 

• پیروی از نقشۀ راه آسم:

 به کمک پزشک و گروه مراقبان بهداشت خود برای مصرف داروها و تدبیر حمله آسم، یک برنامه کامل و مفصل طراحی نمایید. سپس مطمئن باشید از این برنامه تبعیت می کنید. آسم، یک بیماری رو به پیشرفت است و نیازمند پایش و درمان منظم است. با تحت کنترل داشتن درمان بیشتر احساس می کنید که به طور کلی ، زندگی خود را تحت کنترل دارید.

 

• واکسیناسیون مربوط به آنفلوآنزا و ذات الریه را انجام دهید:

 به روز بودن در واکسن های آنفلوآنزا و ذات الریه ، شما را از شعله وری بیماری آسم مصون می دارد.

 

• شناختن و پرهیز از عوامل محرک بیماری آسم :

 تعدادی از آلرژن ها و محرک های خارج از منزل ، از گرده و کپک گرفته تا هوای سرد و آلودگی هوا سبب تحریک بروز حمله های آسم می شوند. عواملی که سبب پیدایش نشانه ها یا وخامت آسم می شوند را شناسایی نموده و طی انجام مراحلی از این عوامل محرک دوری کنید.

 

• تحت نظر داشتن تنفس خود :

 شناسایی علائم اخطار دهندۀ حملۀ در شرف وقوع ، مانند سرفه های خفیف، خس خس یا کوتاه شدن نفس. اما ممکن است کارکرد ریه پیش از بروز هر نوع نشانه کاهش یابد، که با دستگاه جریان اوج سنج خانگی ( Home Peak Flow Meter) به طور منظم اوج جریان هوا را اندازه گرفته و ثبت کنید.

 

• شناسایی و درمان زودهنگام نشانه ها:

 اگر سریع عمل نمایید، ممکن است که دچار بیماری آسم نشوید و برای کنترل نشانه ها، به داروهای زیادی نیاز نخواهید داشت. هنگامی که اندازه های مقدار جریان اوج کاهش می یابد و شما را از حمله در شرف وقوع آگاه می سازد، داروها را طبق دستور مصرف کرده و بلافاصله هر نوع فعالیتی را که زمینه ساز و محرک بوده متوقف سازید. اگر نشانه ها بهبود نیافتند، مجدد به پزشک مراجعه کنید.

 

• مصرف دارو مطابق دستور تجویز :

اگر بهبود نشانۀ بیماری آسم را در خود مشاهده می نمایید، به هیچ عنوان سرخود میزان داروها را تغییر ندهید، برای هر بار ملاقات با پزشک، بهتر است داروها را همراه خود ببرید به این ترتیب، پزشک می تواند متوجه گردد که آیا داروها را درست و به اندازه صحیح مصرف می کنید یا خیر.

 

• توجه به افزایش مصرف داروهای سریع الاثر : 

اگر احساس می کنید که بیش از حد به افشانه سریع الاثر مثل آلبوترول (albuterol) وابسته هستید، بدانید که بیماری تحت کنترل نیست و برای تطبیق درمان به پزشک خود رجوع کنید.

 

* زمان مراجعه به پزشک :

 

با توجه به نشانه هایی که اشاره گردید اگر تصور می کنید که دچار آسم هستید ، بدون اتلاف وقت به پزشک مراجعه نمایید، برای مثال اگر مکرر سرفه می کنید که بیش از چند روز طول می کشد و یا دارای نشانه ها یا علائم دیگری از بیماری آسم هستید، به پزشک خود مراجعه نمایید. درمان زودرس آسم، به ویژه در کودکان، از آسم دراز مدت ریه پیشگیری نموده  و از وخامت بیماری با گذشت زمان جلوگیری می کند. در موارد زیر نیز پیشنهاد می گردد که به پزشک مراجعه نمایید:

 

• پایش آسم پس از تشخیص :

  اگر از ابتلا به آسم خود آگاه هستید، ضمن مراجعه به پزشک با وی همکاری نموده تا این بیماری کنترل شود. کنترل دراز مدت و مناسب بیماری آسم نه تنها به احساس بهتر بودن در امور روزانه کمک می نماید، بلکه از بروز حمله های خطرناک آسم هم پیشگیری می نماید.

 

• وخیم تر شدن وضعیت بیماری آسم:

اگر به نظر می رسد مصرف دارو سبب بهبود نشانه ها و علائم نمی گردد یا لازم است از افشانه سریع الاثر بیش از گذشته استفاده شود، با پزشک خود تماس بگیرید. هرگز با مصرف داروی بیشتر تلاش نکنید تا این مسئله را خود حل کنید. استفاده بیش از حد از داروهای ضد آسم سبب بروز عوارض جانبی شده و حتی ممکن است به وخامت بیشتر بیماری بیانجامد.

 

• بازبینی آسم :

با گذشت زمان، آسم تغییر می یابد. به طور منظم با پزشک خود ملاقات نموده ودر مورد نشانه ها و ضرورت تطبیق آن ها با درمان بحث کنید.

 

• زمان استفاده از درمان اورژانسی :

حمله های شدید آسم ممکن است خطرناک باشد. برای آن که بدانید در زمان وخامت علائم و نشانه ها چه کار باید انجام دهید بیش از پیش با پزشک خود همکاری کنید و نیز زمان مراجعه به بخش اورژانس را از وی جویا شوید. اگر پس از استفاده از داروهای سریع الاثر، نشانه های حمله شدید آسم رفع نشد، بلافاصله به یک بخش اورژانس مراجعه کنید.

نشانه های اورژانس آسم عبارتند از:

* وخامت سریع کوتاهی نفس یا خس خس

* عدم بهبودی حتی پس از مصرف افشانه سریع الاثر مانند آلبوترول

* بروز کوتاهی نفس ضمن انجام حداقل فعالیت جسمانی

 

* آماده شدن برای ملاقات با پزشک :

در مرحلۀ نخست ، روند درمانی ممکن است توسط پزشک خانوادگی یا عمومی شما صورت پذیرد. اما پس از ملاقات اولیه بیمار به متخصص آلرژی ، متخصص ریه یا سایر تخصص ها ارجاع داده می شود . از آنجا که زمان ملاقات کوتاه است و به علت آنکه غالباً باید مسایل زیادی مطرح شود، بهتر است خود را به خوبی آماده نمائید. در این بخش برای کمک به آمادگی در وقت ملاقات و نیز انتظاراتی که باید از پزشک داشت ، اطلاعاتی ذکر شده است.

 

چه کار باید انجام دهید:

 

- هر نوع نشانه ای که داشته اید یادداشت نمایید : هر نشانه ای که ممکن است به این ملاقات نیز ارتباطی نداشته باشد را یادداشت نمایید.

- زمان هایی که نشانه های بیماری بیشترین آزار را به شما می رسانند یادداشت نمایید: در صورتی که نشانه ها در برخی از ساعات روز وخیم تر شده ، یا در برخی از فصل ها یا هنگامی که در معرض هوای سرد، گرده یا سایر عوامل محرک قرار می گیرند.

- یادداشت اطلاعات کلیدی و مهم شخصی: هر نوع اضطراب یا تغییرات اخیر در زندگی

- تهیه فهرست از داروهای مورد استفاده : همچنین اشاره به مکمل ها و داروهای مورد استفاده

- به همراه داشتن یکی از اعضای خانواده یا دوستان: گاهی گرد آوری تمام اطلاعاتی که به شما داده می شود دشوار است. به این ترتیب کسی که همراهتان است می تواند مواردی را که فراموش کرده یا ننوشته اید به یادتان بیاورد.

- یادداشت نمودن پرسش های موردنظر : با توجه به محدود بودن زمان ملاقات با پزشک ، بنابر این تهیه فهرستی از پرسش ها به شما کمک خواهد نمود تا از فرصت به دست آمده نهایت استفاده را ببرید. پرسش ها را به ترتیب اهمیتی که دارند یادداشت شوند.

 

در مورد آسم، برخی از پرسش های پایه و اساسی که می توانید از پزشک بپرسید عبارتند از:

* آیا محتمل ترین مشکل تنفسی ام آسم است؟

* به غیر از محتمل ترین علت، چه علل دیگری ممکن است سبب بروز این نشانه ها باشد؟

* لازم است چه آزمون هایی انجام دهم؟

* این بیماری موقتی است یا مزمن؟

* بهترین راه درمان چیست ؟

* به جای رویکرد درمانی پیشنهادی از چه روشهای دیگری می توان برای درمان استفاده کرد؟

* من به بیماری های دیگری هم مبتلا هستم. چگونه می توانم این بیماری ها را با هم تدبیر کنم؟

* آیا لازم است محدودیت هایی هم داشته باشم؟

* آیا باید به متخصص رجوع کنم؟ این کار، برایم چه مقدار هزینه بر می دارد و آیا بیمه این هزینه ها را پوشش خواهد داد؟

* آیا داروهای تجویز شده، ژنریک هم دارند؟

* آیا در مورد این بیماری بروشور یا مطالب اطلاعاتی مکتوب هم وجود دارد؟ توصیه می کنید از چه سایت اینترنتی به عنوان سایت اطلاعاتی استفاده نمایم؟

افزون بر پرسش هایی که آماده کرده اید از پزشک خود سوال کنید ، در طول ملاقات، هر سوالی به ذهنتان آمد بپرسید.

 

• چه انتظاراتی باید از پزشک داشت ؟

 

به طور حتم پزشک نیز پرسش هایی نیز از شما خواهد نمود ، که آمادگی در پاسخگویی بدانها صرفه جویی در زمان شما و استفاده بهینه را در پی خواهد داشت :

 

* چه نشانه هایی دارید؟

* نخستین بار چه زمانی متوجه این نشانه ها شدید؟

* وخامت نشانه ها به چه میزان بود؟

* آیا در بیشتر موارد مشکل تنفسی دارید یا فقط در بعضی موارد و در بعضی موقعیت های خاص دچار مشکل می شوید؟

* آیا دچار آلرژی هستید مثل درماتیت آتوپیک یا زکام یونجه ای؟

* آیا عاملی سبب وخامت نشانه های بیماری می شود؟

* آیا عاملی سبب بهبود نشانه ها می گردد.

* آیا در خانواده آلرژی یا آسم وجود دارد؟

* آیا دچار بیماری های مزمن دیگری هم هستید؟

 

 

 

 

* آزمایش ها و شیوۀ تشخیص بیماری آسم :

 

تشخیص آسم ممکن است همواره دشوار باشد. علائم و نشانه های بیماری آسم دارای گستردگی بسیار است و اغلب مشابه شناسه ها و نشانه های بیماری های دیگر است، برای نمونه آمفیزم، نارسایی احتقانی و زود رس قلب یا بیماری های طناب صوتی یا در کودکان اغلب بیماری های گذرای تنفسی که نشانه هایی مشابه آسم دارند. ممکن است با دشواری بتوان آسم را از برنشیت همراه خس خس، ذات الریه یا بیماری واکنشی مجرای هوایی تشخیص داد.

 

-آزمونهای فیزیکی و جسمانی :

در اغلب اوقات و جهت رد سایر بیماری های احتمالی ، پزشک معاینه فیزیکی را صورت می دهد و پیرامون علائم و نشانه ها و نیز سایر مشکلات مربوط به سلامتی پرسشهایی مطرح خواهد نمود. عفونت دستگاه تنفسی یا بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) از نمونه بیماری هایی است که دارای برخی نشانه های مشترک با بیماری آسم است.

 

-آزمونهای عملکرد ریوی :

 جهت تعیین میزان هوایی که با هر نفس به درون رفته و بیرون می آید، ممکن است لازم باشد آزمون عملکرد ریه انجام گیرد.

 

1.اسپیرومتری:

 به وسیلۀ این آزمون میزان باریک شدن لوله های نایژه اندازه گیری می شود. در این اندازه گیری مقدار هوایی که پس از یک نفس عمیق بیرون می دهید و نیز سرعت بیرون راندن هوا از ریه بررسی می شود.

 

2.جریان اوج ( Peak Flow):

جریان اوج سنج وسیله ای ساده است که میزان سختی بیرون راندن تنفس را اندازه گیری می نماید. پائین تر از حد معمول بودن میزان جریان اوج، نشانه آن است که ریه ها به درستی کار نمی کنند و آسم رو به وخامت می رود.

در اغلب اوقات پیش از مصرف یک داروی گشاد کننده نایژه مانند آلبوترول که مجاری هوایی را باز می کند و پس از مصرف دارو، آزمون های کارکرد ریه انجام می شود. در صورتی که کار کرد ریه با استفاده از داروی منبسط کننده نایژه ( بر نکودیلاتاتور) بهبود یابد، به احتمال دچار آسم هستید.

 

سایر آزمون های تشخیص آسم عبارتند از :

 

-چالش متاکولین (Methacholine challenge) :

یکی از عوامل محرک بیماری آسم ، متاکولین نام دارد. این عامل سبب تنگ شدن خفیف مجاری هوایی فرد مبتلا خواهد شد. درصورتی که آزمون های عملکرد ریه ابتدایی طبیعی باشد ، می توان از این آزمون استفاده نمود ، زیرا درصورت ابتلا به آسم ، نسبت به این عامل شخص مبتلا واکنش نشان خواهد داد.

 

-آزمون اکسید نیتریک :

این آزمون اگرچه رایج نیست و به صورت گسترده مورد استفاده قرار نمی گیرد ، اما میزان گاز ، اکسید نیتریک در تنفس فرد را اندازه گیری می نماید. اگر مجاری هوایی دارای التهاب باشد، که یکی از نشانه های آسم است،ممکن است میزان اکسید نیتریک بیش از حد طبیعی باشد.

 

-آزمون های تصویربرداری :

تصویر برداری از سینه توسط اشعۀ ایکس (X-Ray) و سی تی اسکن از ریه ها  و حفره های بینی (سینوس ها) در مشخص نمودن هرگونه تغییر ساختار غیرطبیعی یا بیماری (مانند هرگونه عفونت) که سبب بروز یا تشدید بیماری آسم می شود، حائز اهمیت است.

 

- آزمون های آلرژی:

این آزمایش می تواند به صورت پوستی یا خونی باشد . این آزمون تعیین کنندۀ آلرژی فرد به حیوانات خانگی، گردوغبار، کپک و گرده گیاهان است. اگر در این آزمون آلرژی خاصی در تحریک بیماری آسم مشخص گردید ، روند درمانی ویژۀ ایمنی درمانی مخصوص آلرژن ها صورت می پذیرد.

 

- ائوزینوفیلهای خلط سینه :

این آزمون وجود گلبول های سفید خاصی به نام ائوزینوفیلها را در بزاق و خلط به هنگام سرفه بررسی می نماید. ائوزینوفیلها در صورتی که نشانه ها پیشرفت نمایند به صورت لکه های صورتی رنگ (ائوزین) آشکار می گردند.

 

-آزمون های محرک ورزش و سرما :

در این آزمون میزان انسداد مجاری هوایی قبل و بعد از فعالیت های فیزیکی و تنفس هوای سرد سنجیده می شود.

 

* چگونگی طبقه بندی بیماری آسم :

جهت طبقه بندی میزان وخامت بیماری آسم، پزشک با در نظر گرفتن پاسخ های بیمار به پرسش های مربوط به نشانه ها ( مانند دفعات بروز حمله های آسم و میزان وخامت آن ها) و نیز نتایج معاینه جسمی و آزمون های تشخیصی، بیماری را طبقه بندی می کند.

تعیین میزان وخامت آسم به پزشک کمک می کند تا بهترین نوع درمان را برای بیمار انتخاب کند. با گذشت زمان، غالباً میزان وخامت آسم تغییر می کند و این تغییرات مستلزم تطبیق با درمان است.

 

طبقه بندی آسم	نشانه ها
متناوب خفیف	نشانه های خفیف به میزان 2 روز در هفته و تا 2 شب در ماه
دائمی خفیف	نشانه ها بیش از 2 بار در هفته ولی بیش از یک بار در یک روز نیست
دائمی متوسط	نشانه ها یک بار در روز و بیش از یک شب در هفته
دائمی شدید	نشانه ها در بسیاری از روزها در سراسر روز و غالباً شب ها وجود دارد.

 

* روش های درمان بیماری آسم :

راه حل اساسی در پیشگیری از حمله های آسم، پیشگیری و کنترل دراز مدت است. درمان، اغلب شامل شناسایی روش شناسایی عوامل محرک و استفاده از روشهایی جهت پرهیز از آن ها و پیگیری تنفس برای اطمینان یافتن از تاثیر و کنترل شدن نشانه های بیماری با مصرف روزانه داروها است. در مورد شعله وری آسم، ممکن است لازم باشد از یک افشانه سریع الاثر مثل آلبوترول (albuterol) استفاده شود.

 

-دارو درمانی بیماری آسم :

جهت تعیین یک داروی مناسب برای هر بیمار، تعدادی از عوامل ار باید در نظر گرفت که با این موضوع در ارتباط هستند ، از جمله سن، نشانه ها، عوامل محرک آسم و عواملی که به نظر می رسد بهتر بتوانند آسم را تحت کنترل درآورند. داروهای پیشگیری کننده و کنترل دراز مدت سبب کاهش التهاب در مجاری هوایی شده و سبب کاهش نشانه ها می گردد. استفاده از افشانه های سریع الاثر (گشاد کننده های برنش یا برنکودیلاتاتور) به سرعت سبب باز شدن مجاری متورم هوایی می شوند که تنفس را محدود کرده است. در برخی موارد، لازم است از داروهایی برای درمان اختصاصی آلرژی ها استفاده شود.

*داروهای کنترل کنندۀ دراز مدت :

این داروها که به صورت روزانه تجویز می گردد ، به عنوان هستۀ اصلی درمان بیماری آسم می باشد. این روند درمانی بیماری آسم را تحت کنترل روز به روز خود درآورده و حملات این بیماری را کاهش می دهد. برخی از این داروها عبارتند از :

 

1. کورتیکوستروئیدهای استنشاقی :

این داروهای ضد التهابی شامل فلوتیکازون ( Flonase, Flovent HFA) ، بودزوناید (Pulmicort Flexhaler, Rhinocort) ، فلونیزولید ( Aerospan HFA) ، سیکلزوناید ( Alvesco, Omnaris, Zetonna) ، بکلومتازون ( Qnasl, Qvar) ، مومتازون ( Asmanex) ، فلوتیکازون فوروات (Arnuity Ellipta) می باشد.

مصرف این داروها تا رسیدن به نتیجۀ مطلوب ممکن است هفته ها به طول بیانجامد ، برخلاف کورتیکواستروئیدهای دهانی ، این کورتیکواستروئیدها به طور کلی کمترین عوارض جانبی را داشته برای استفاده طولانی مدت ایمن هستند.

 

2. تعدیل کننده های لکوترین :

این داروهای خوراکی عبارتند از مونتلوکاست (Singulair )، زفیرلوکاست (Accolale ) و زیلوتن (Zyflo,zyflocr ).  که تا مدت 24 ساعت به پیشگیری از نشانه های آسم کمک می کنند.

 در موارد نادر، استفاده از این داروها با بروز واکنش های روانشناسی مثل دلشوره، پرخاش، توهم، افسردگی و بروز افکار خود کشی در ارتباط است. بیمار باید به محض بروز هر نوع واکنش غیر معمولی به پزشک مراجعه نماید.

3. بتا آگونیستهای طولانی اثر (LABA) :

این داروهای استنشاقی عبارتند از: سالمترول (Serevent ) و فورموترول (Foradil , Perforomist ). که این دسته داروها سبب باز شدن مجاری هوایی و کاهش التهاب می شوند. اما با بروز حمله های شدید آسم مرتبط هستند. این داروها را فقط باید همراه کورتیکوستروئید استنشاقی مورد استفاده قرار داد.

 4. افشانه های ترکیبی :

فلوتیکازون و سالمترول (Adrair diskus ) و بودزوناید و فورموترول (Symbicort ). این داروها حاوی یک LABA  و یک کورتیکوستروئید است . مانند سایر داروهای LABA ، استفاده از این داروها ممکن است احتمال بروز حمله شدید آسم را افزایش دهد.

  5.تئوفیلین :

استفاده از این قرص روزانه تئوفیلین (  Theo-24, Elixophyllin, … ) به باز بودن مجاری هوایی (برونکودیلاتورها)  کمک می کند . عضلات اطراف مجاری هوایی را شل کرده و تنفس را آسان تر می کند. امروزه بر خلاف گذشته از این دارو کمتر استفاده می شود.

 

 

 

 

*داروهای کوتاه اثر:

این گروه از داروهای سریع الاثر در صورت لزوم و فقط برای رفع سریع و کوتاه مدت نشانه و در جریان حمله آسم و یا پیش از ورزش بنا به توصیه پزشک مورد استفاده قرار می گیرد:

 

1. بتا آگونیست های کوتاه اثر :

این برونکو دیلاتور های کوتاه اثر استنشاقی به سرعت نشانه ها را در حین حمله آسم از بین می برند. این داروها عبارتند از: آلبوترول ( ProAir HFA, Ventolin HFA) ، لوالبوترول (Xopenex ) و  داروها با توجه به قابل حمل بودنشان ، ظرف چند دقیقه تاثیر می کنند و اثرشان چند ساعت باقی می ماند.

 

2. ایپراتروپیوم (Atrovent ) :

پزشک برای تسکین فوری نشانه، ممکن است این داروی استنشاقی را تجویز نماید. مانند سایر داروهای گشاد کننده نایژه، مصرف ایپرا تروپیوم سبب شل شدن عضلات مجاری هوایی شده نفس کشیدن را آسان تر می کند. ایپراتروپیوم بیشتر برای آمفیزم و برنشیت مزمن به کار می رود ولی گاهی در درمان حمله های آسم هم مورد استفاده است.

 

3. کورتیکو استروئیدهای خوراکی و درون سیاهرگی:

این داروها التهاب مجرای هوایی به علت آسم شدید را تسکین می دهند. نمونۀ این داروها، پردنیزون و متیل پردنیزولون است. اگر این داروها در دراز مدت مصرف شوند سبب بروز عوارض جانبی جدی می گردند و بنابر این فقط باید در درمان نشانه های آسم شدید به مدت کوتاه مصرف شوند.

 

داروهای استنشاقی کوتاه اثر، در بهبود شعله ور شدن نشانه ها در آن واحد بسیار موثر هستند ، اما اگر داروهای طولانی اثر، عملکرد مناسب را دارند نیازی به استفاده از روش اشاره شده نمی باشد.

بهتر است بیمار از تعداد دفعات پاف ها هفتگی خود یادداشتی تهیه نماید نماید. اگر از داروهای استنشاقی کوتاه اثر بیش از میزان پیشنهادی پزشک استفاده می گردد ، به احتمال زیاد بازنگری در روند درمانی طولانی اثر باید صورت گیرد.

 

* زندگی با بیماری آسم :

آسم، بیماری چالش برانگیز و سرشار از دلهره است. گاهی به علت آن که لازم است برای پیشگیری از تماس با عوامل محرک محیطی، تمامی فعالیت های خود را متوقف کنید، ممکن است درمانده و خشمگین شده و دچار افسردگی گردید. ممکن است به علت وجود نشانه های بیماری و عوارض، تدبیر پیچیده و دشوار بیماری دچار سر خوردگی و اغتشاش فکر شوید. کودکان به ویژه ممکن است نسبت به استفاده از افشانه در برابر همسالان خود مقاومت کنند.

اما نباید آسم را بیماری محدود کننده دانست. بهترین راه غلبه بر اضطراب آن است که شرایط خود را درک نموده و با درمان، بیماری را کنترل کنید. در این مورد،

 

پیشنهادهای زیر به شما کمک می کند:

- آرام نگه داشتن خود: ضمن انجام وظایف ، از چند دقیقه استراحت استفاده کنید و از انجام فعالیت هایی که سبب وخامت نشانه ها می شوند بپرهیزید.

* تهیه فهرستی از امور روزانه : با این کار از بروز احساس واماندگی دور شده با انجام امور ساده و هدف دار به خود جایزه بدهید.

* سخن گفتن با دیگران در مورد بیماری: گروه های حمایتی موجود در منطقه، چت نمودن یا هر روش دیگر، می توان افرادی را یافت که دارای همین بیماری هستند و به این ترتیب متوجه می شوید که تنها نیستید.

* اگر کودک تان دچار آسم است، ناراحت نشوید : در این مورد روی کارهایی تمرکز کنید که کودک تان می تواند انجام دهد  و به کارهایی که نمی تواند انجام دهد توجه نکنید. آموزگاران، مسئولان بهداشتی دبستان، مربیان ورزش، دوستان و منسوبان خود را برای کمک به تدبیر آسم کودک، درگیر این مساله نمائید.

 

جهت کسب اطلاعات بیشتر به سایت پزشکی امروز مراجعه نمایید.