اسکیزوفرنی کودکان چیست ؟

شیزوفرنی یا اسکیزوفرنی(Schizophrenia) که در زبان پارسی نیز بدان روان گسیختگی اطلاق می گردد . در بزرگسالان که منجر به زوال می گردد ، وای به حال این کودکان معصوم ! ، اسکیزوفرنی زودرس در سنین 13 تا 18 سالگی آغاز می گردد . اسکیزوفرنی بسیار زودرس نیز پیش از آن که کودک به سن 13 سالگی رسیده و لذت دوران نوجوانی را ببرد پدیدار می گردد .  صرفنظر از سن آغاز این بیماری، اسکیزوفرنی در کودکان مشابه با اسکیزوفرنیِ بزرگسالان است. با این حال، نشانه های بیماری می‌توانند در کودکان و بزرگسالان متفاوت باشند. در بلندمدت، نشانه های بیماری در افرادی که زودتر به آن‌ها دچار می‌شوند، می‌تواند وخیم‌تر باشد. در این مقاله، سایت پزشکی امروز ما بر این مسئله تمرکز نموده که اسکیزوفرنی چگونه کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

◄ اسکیزوفرنی کودکان و اختلال اوتیسم :

در گذشته، برخی از کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم به اشتباه تحت تشخیص اسکیزوفرنی قرار می‌گرفتند. تمیز دادن اسکیزوفرنی از اختلال اوتیسم و سایر بیماری‌های مشابه، در برخی اوقات همچنان عملی چالش‌برانگیز باقی مانده‌است.
اسکیزوفرنی در میان کودکان نادر است، و برخی از نشانه ها و عوامل خطرزا(Risk Factor) ممکن است با علائم اختلال اوتیسم هم‌پوشانی (Overlap) داشته باشند. به علاوه، برخی از پژوهش‌های مرتبط با پیشینۀ خانواده و ژنتیک بیانگر این موضوع هستند که شباهت‌هایی میان نشانه های اسکیزوفرنی کودکان و اختلال اوتیسم وجود دارد.
در نتیجه، در برخی از موارد نادر، ممکن است دستیابی به تشخیص درست از اسکیزوفرنی در کودکان، زمان‌بر باشد. به نظر می‌رسد تشخیص اختلال اوتیسم راحت تر و سریع تر از اسکیزوفرنی کودکان صورت پذیرد .

◄ نشانه های اسکیزوفرنی در کودکان چیست ؟

علائم اسکیزوفرنی کودکان مشابه با بزرگسالان هستند، اما می‌توانند پیامدهای مختلفی داشته‌باشند.

علائم عبارتند از:
• روان‌پریشی (Psychosis)
• هذیان
• توهمات شنیداری، که در آن کودک صداهایی می‌شنود
• تاخیر در رشد (Developmental Delay)
• دشواری در یادگیری و استفاده از زبان
• دشواری در دست و پنجه نرم کردن با فعالیت‌های مدرسه و روابط اجتماعی
• سختی در ابراز یا تشخیص احساسات، که با عنوان (flat affect) شناخته می‌شود.

در واژۀ Flat Affect مطابق با مصوب فرهنگستان پارسی، Affect با واژۀ عاطفه همسان سازی گردیده که اینگونه توضیح می دهد:

«جنبۀ مشهود هیجانی‌ای که در برخی از حالات مرضی ممکن است با نوع و شدت هیجانی که بیان می‌شود، تناسب نداشته باشد .»

Flat نیز در این اصطلاح به معنای بدون تنوع و صاف است و درنتیجه این اصطلاح را می توان به "کسالت عاطفی" نیز تعبیر نمود که در ادامه ما از واژۀ "Flat Affect" استفاده می نماییم .
"Flat Affect" می‌تواند حین تعاملات اجتماعی، فیلم‌های احساسی و کارتون‌ها قابل تشخیص باشد. هم‌چنین این عارضه می‌تواند توانایی فرد در تشخیص احساسات دیگران از طریق مشاهدۀ چهره‌شان را تحت تاثیر قرار دهد.
اما در بیش از نیمی از کودکانی که در مقطعی از کودکی خود به اسکیزوفرنی کودکان دچار می‌شوند، ویژگی‌های غیرمعمولی از همان ماه‌های آغازین زندگی پدیدار می گردد.
آکادمی روانپزشکی کودکان و نوجوانان آمریکا (AACAP) معتقد است که نشانه ها و تغییرات ممکن است به تدریج در طول زمان رخ دهند. کودکانی که پیش تردردوست یابی دچار مشکل نمی شدند یا در مدرسه عملکرد خوبی داشتند، ممکن است [با گذشت زمان]در این مسیر با مشکل مواجه شوند.

آکادمی روانپزشکی کودکان و نوجوانان آمریکا (AACAP) در ادامه می‌افزاید که والدین و مشاوران و افراد مرتبط با کودک ممکن است متوجه موارد زیر در فرزندشان گردند:

• بروز رفتار یا شیوۀ سخن گفتن غیر طبیعی
• تفکر و ایده‌های غیرمعمول و نامانوس
• برنامه‌های تلویزیونی یا رویا را با واقعیت اشتباه می‌گیرد
• سردرگمی در اندیشیدن
• بروز تغییرات شدید خُلق و روحیه
• بروز تغییر در شخصیت
• معتقد است که شخصی در تعقیب اوست یا فردی در مورد وی صحبت می نماید (پارانویا)
• مضطرب و ترسان به نظر می‌رسد.
• در برقراری ارتباط با هم‌سالان و حفظ دوستی‌ها به مشکل بر می‌خورد .
• از جمع‌ و افراد دور می‌شود و به شکل روزافزونی منزوی می‌شود
• از نظافت شخصی خود غافل می‌شوند.

ممکن است که کودک همیشه نسبت به این موضوع آگاه نباشد که تجربیاتش متفاوت از تجربیات دیگران در زندگی است. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که نشانه‌های اسکیزوفرنی می‌توانند در کودکان وخیم‌تر از بزرگسالان باشند.

◄ اسکیزوفرنی در کودک چه احساسی ایجاد می نماید ؟

این تجربه در مرحلۀ نخست برای کودک، می تواند «بسیارترسناک» باشد که در نزد پدرومادر، این شرایط بسیار شبیه به اضطراب به نظر خواهدرسید . کودک احساس ترس خواهد نمود ، چرا که توهمات و هذیان می‌توانند در کودک احساس ناخوشایند ایجاد نمایند. هم‌چنین کودک ممکن است در توجه نمودن با مشکل مواجه گردد، و ممکن است زودرنج و تحریک‌پذیر شده ، یا در خواب با اختلال مواجه گردد. و برخی از این تغییرات می‌توانند مشابه با رفتارهای سرکشانه باشند. درک این که کودک در حال تجربۀ چه شرایطی است، مهمترین گام در واکنشی سازنده و مفید برای کودک است.

◄اسکیزوفرنی زودرس :

بر اساس نتایج یک (Case Report) که در نشریۀ روانپزشکی آمریکا منتشر گردید ، اسکیزوفرنی زودرس(Early onset Schizophrenia) به نوعی از اسکیزوفرنی اطلاق می‌شود که در آن، کودک در بین 13 تا 18 سالگی نشانه های روان گسیختگی را تجربه نماید.
اسکیزوفرنی بسیار زودرس (Very early onset schizophrenia) به نوعی از اسکیزوفرنی اطلاق می‌شود که در آن، نشانه ها پیش از 13 سالگی بروز می‌کنند.
محققان در آن گزارش ، داستان کودکی را شرح می‌دهند که ادراک حسی (Perception) غیرمعمولی را در 3 ماهگی خود، تجربه نموده بود. هیچ گونه شاخص جداگانه‌ای جهت تمایز میان اسکیزوفرنی کودکان و بزرگسالان وجود ندارد.

◄ شیوۀ تشخیص اسکیزوفرنی در کودکان :

بدون شک تشخیص زودهنگام اسکیزوفرنی برای پزشکان می تواند چالش برانگیز باشد . مهم ترین دلیل آن نادر بودن این پدیده و عامل دوم شباهت نشانه های این بیماری با برخی از سایر بیماری ها است.

• افسردگی
• اختلال دوقطبی
• اختلالات شخصیتی
• اختلال استرسی پس از آسیب روانی (PTSD)
• برخی از انواع اختلال وسواس فکری-عملی (OCD)

کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است ویژگی‌هایی داشته‌باشند که مشابه با ویژگی‌های اسکیزوفرنی باشد، مانند:

• دوری جستن از اجتماعات و انزوا طلبی
• روش های ارتباطی و معاشرتی غیرمعمول
• دوری جستن از برقراری ارتباط چشمی

◄ درمان اسکیزوفرنی در کودکان :

درمان اسکیزوفرنی در کودکان نیازمند یک روند درازمدت است و حتی هنگام بهبودیافتن نشانه ها نیز ادامه خواهد یافت. در گام نخست ، درمان این بیماری باید تحت نظر روانپزشک با تجربه در زمینۀ درمان اسکیزوفرنی در کودکان انجام پذیرد. نکتۀ حائز اهمیت در این زمینه نیز تشکیل یک گروه درمانی می باشد که می‌تواند متشکل از نمونه های فوق باشد : روانپزشک ، روانشناس یا سایر درمانگرها به همراه مددکار اجتماعی ، اعضای خانواده، داروساز و هر شخصی که توانایی کمک به این موضوع را دارد . درمان اسکیزوفرنی در کودکان شامل چهار اصل اساسی است :
● درمان دارویی
● فیزیوتراپی
● آموزش مهارتهای زندگی
● بستری شدن

اغلب داروهایی که در درمان اسکیزوفرنی در کودکان استفاده می گردد ، مشابه داروهایی است که در بزرگسالان به کار می رود. داروهای ضد روان‌پریشی(antipsychotic) که به رفع توهم، هذیان و تفکرات پریشان ، نداشتن انگیزه و احساسات، از نمونۀ داروهایی هستند که در درمان کودک به کار می رود . در حالت کلی هدف از درمان دارویی با آنتی سایکوتیک ها ، کاهش نشانه ها به کمترین میزان ممکن است. در طی روند درمان و با زیرنظرگرفتن شرایط کودک می توان به روند درمان ترکیب داروهای ضد اضطراب(anti-anxiety) یا ضدافسردگی(antidepressants) را نیز اضافه نمود.
اما امروزه با ورود داروهای آنتی سایکوتیک نسل دوم ، شاهد عوارض کمتری نسبت به نسل اول آنها هستیم. از عوارض داروهای آنتی سایکوتیک نسل اول می توان به اضافه وزن ، افزایش قندخون ، کلسترول بالا و بیماری های قلبی اشاره نمود. نمونه هایی از داروهای نسل دوم آنتی سایکوتیک که توسط سازمان غذاوداروی آمریکا به تایید رسیده است و در کودکان ۱۳سال و بالاتر به کار می رود عبارتند از :

●(Aripiprazole (Abilify
●(Olanzapine (Zyprexa
●(Quetiapine (Seroquel
●(Risperidone (Risperdal

داروی (Paliperidone (Invega توسط سازمان غذاوداروی آمریکا برای کودکان ۱۲ سال و بالاتر به کار می رود.
تاثیرگذاری داروهای نسل اول آنتی سایکوتیک‌ها روی کنترل هذیان و توهم به میزان داروهای نسل دوم است و علاوه بر عوارض مشترک با این داروها ، ممکن است همراه با عوارض عصب شناختی (Neurological) باشند. برای نمونه زمینه ساز اختلالات حرکتی (tardive dyskinesia) گردند،که ممکن است برگشت پذیر بوده یا غیرقابل برگشت باشند.
با توجه به خطر افزایش میزان عوارض جانبی در داروهای نسل اول آنتی سایکوتیک ، اغلب تجویز این دسته از داروها تا زمانیکه سایر روشها موفقیت آمیز باشد ، پیشنهاد نمی گردد.
برای نمونه داروهای اشاره شده از گروه آنتی سایکوتیک های نسل دوم است که توسط سازمان غذاودارو برای تجویز در کودکان و نوجوانان دچار اسکیزوفرنی تایید گردیدخ :
● Chlorpromazine در کودکان ۱۳ سال یا بالاتر
● Haloperidol در کودکان ۳ سال یا بالاتر
● Perphenazine در کودکان ۱۲ سال یا بالاتر

اما درکنار دارو درمانی در کودکان مبتلا به اسکیزوفرنی ،
روان درمانی (Psycho Therapy) یا گفتاردرمانی نیز به کار می رود که به کودک و خانواده در مقابله و مدیریت نشانه ها کمک می نماید .
متاسفانه علم پزشکی تا به امروز موفق به درمان قطعی این بیماری نشده است، درمان کامل یا پیشگیری از آن، ممکن نیست؛ اما، روش‌های درمانی می‌توانند به کنترل نشانه ها کمک نمایند.
اگرکودکی مبتلا به اسکیزوفرنی تشخیص داده‌شود، خانواده و گروه مراقبت از وی می‌توانند از طریق شناخت هرچه بیشتر این بیماری، به وی کمک کنند؛ بدین معنا که تلاش نموده تا درک کنند کودک چه احساسی دارد، و اطمینان یابند که وی تحت درمان مداوم قرار می‌گیرد.