تفسیر آزمایش شمارش کامل خون (CBC)

آزمایش شمارش کامل خون یا به اصطلاح آزمایش سی بی سی خون (CBC: Complete Blood Count) آزمایش خونی است که سلامت عمومی فرد را ارزیابی می کند و طیف وسیعی از اختلالات شامل کم خونی، عفونت و سرطان خون را تشخیص می‌دهد. آزمایش خون ، نخستین گام برای تشخیص بیماری و یا ارزیابی شرایط‌ خاص فرد می‌باشد . این آزمایش همچنین بررسی عملکرد اندام‌ و اعضای بدن پرداخته  و نشانگر این موضوع است که آیا روش درمانی پاسخ مثبت داده است یا خیر. در این مقاله هدف تفسیرکامل آزمایش خون و آشنایی با ویژگی‌‎های این آزمایش بوده و کمک ابزاری برای خواندن آزمایش خون برای بیماران و آموزش مسائل جانبی به پزشکان است. همواره باید توجه داشت که به غیر از پزشک هیچ شخصی قادر به بررسی تخصصی جواب آزمایش نمی‌باشد و مطمئن‌ترین مسیر مراجعه به ایشان برای خواندن ، تفسیر و ارزیابی آزمایش خون است. مقالات بیشتر را از طریق سایت پزشکی امروز می‌توانید مشاهده فرمایید.

▪ آزمایش شمارش کامل خون (CBC) به چه منظور انجام می‌شود ؟

همان‌گونه که در ابتدا اشاره گردید ، آزمایش شمارش کامل خون (CBC) برای تعیین وضعیت سلامت عمومی فرد ؛ غربالگری ، تشخیص یا پایش انواع بیماری‌ها و شرایطی که بر سلول‌های خونی تأثیر می‌گذارد ، مانند کم خونی ، عفونت ، التهاب ، اختلال خونریزی یا سرطان ، به کار می‌رود.

▪ آزمایش شمارش کامل خون (CBC) چه مواردی را اندازه گیری می‌نماید؟

آزمایش خون (CBC) یا شمارش کامل خون ، اجزا و ویژگی‌های مختلفی از خون افراد را اندازه گیری می‌نماید که شامل:

• گلبول‌های قرمز خون که اکسیژن را حمل می‌کنند.

• گلبول‌های سفید خون که با عفونت مبارزه می‌کنند.

• هموگلوبین، پروتئین حمل کننده اکسیژن در گلبول های قرمز خون

• هماتوکریت، نسبت گلبول‌های قرمز خون به اجزای مایع یا پلاسما در خون

• پلاکت‌ها، که به لخته شدن خون کمک می‌کنند.

افزایش یا کاهش غیرعادی در شمارش سلولی که در آزمایش شمارش کامل خون آشکار می‌شود، نشان دهندۀ شرایط پزشکی اساسی در بدن می‌باشد که روند درمانی آتی را مشخص نموده و ارزیابی‌های بیشتری را منجر می‌شود.

▪ در چه صورتی آزمایش شمارش کامل خون (CBC) انجام می‌شود ؟

به عنوان بخشی از یک معاینه پزشکی معمول یا هنگامی که علائم و نشانه‌هایی در شخص مشاهده گردد که ممکن است مربوط به بیماری باشد که بر سلول‌های خونی تأثیر می‌گذارد یا در فواصل منظم برای پایش و پیگیری وضعیت درمان یا بیماری یا زمانی که شخص تحت درمان قرار می گیرد که بر سلول های خونی تأثیر می گذارد . 

جهت اطلاعات بیشتر به مطلب تفسیر کامل آزمایش خون مراجعه کنید .

▪ زمان دوره‌ای انجام آزمایش خون چقدر است ؟

آزمایش خون (CBC) در دورۀ شش ماهه برای فرد سالم ضروری است. اما گروه‌های دارای بیماری‌های خاص ، مطابق بر نظر پزشک  خود باید در بازۀ زمانی نزدیک‌تر آزمایش خون را انجام دهند. 

* آزمایش خون (CBC) چگونه انجام می شود؟

برای یک شمارش کامل خون، عضوی از تیم مراقبت درمان شما نمونه خونتان را بوسیله سوزن از رگ بازو می گیرد. نمونه خون برای ارزیابی به آزمایشگاه فرستاده می شود. پس از آن می توانید بلافاصله به فعالیت های روزمره خود بپردازید. 

درآزمایشگاه ، پس از گرفتن خون ، آن را تجزیه و تحلیل می‌کنند. آنها یا از خون کامل برای شمارش سلول‌های خونی استفاده می‌کنند و یا سلول‌های خونی را از مایعی که در آن‌ها قرار دارد جدا می‌کنند. این مایع پلاسما یا سرم نامیده می‌شود.

از این مایع برای اندازه‌گیری مواد گوناگون موجود در خون استفاده می‌شود. نتایج می‌تواند به تشخیص مشکلات سلامتی در مراحل اولیه ، زمانی که درمان یا تغییر شیوه زندگی ممکن است بهترین نتیجه باشد ، کمک نماید.

* میزان طبیعی آزمایش خون (CBC):

جدول زیر بیانگر میزان طبیعی و نرمال آزمایش شمارش کامل خون cbc می باشد.

• * L = liter
• ** mcL = microliter
• *** dL = deciliter

* آزمایش cbc ، یک آزمایش قطعی نیست

آزمایش شمارش کامل خون معمولا یک آزمایش تشخیص قطعی نیست و بر پایه دلیلی که پزشکتان این آزمایش را توصیه کرده باشد، اگر نتایج بدست آمده ، خارج از محدوده نرمال باشند ممکن است نیاز به پیگیری داشته باشند و یا خیر. پزشک ممکن است نیاز داشته باشد تا در کنار نتایج CBC به نتایج سایر آزمایش های خون هم نگاهی بیاندازد و یا آزمایشات تکمیلی مورد نیاز باشد.

برای نمونه اگر شما سلامت باشید و هیچ علامت یا نشانه ای از بیماری نداشته باشید، نتایجی که در شمارش کامل خون کمی خارج از محدوده نرمال باشند دلیلی برای نگرانی نیستند و پیگیری نیاز نیست. اگر تحت درمان سرطان هستید، نتایج شمارش کامل خون خارج از محدوده نرمال ممکن است نشان‌دهنده نیاز به تغییر در نقشه درمان شما باشد.

در برخی موارد، اگر نتایج بطور قابل ملاحظه ای بالا یا پایین محدوده نرمال باشد ، پزشک شما را به متخصصی در زمینه اختلالات خونی (هماتولوژیست) ارجاع می دهد.

* تفسیر نتایج آزمایش cbc خون :

نتایج موارد زیر در بالاتر یا پایینتر از محدوده نرمال در شمارش کامل خون ممکن است نشانگر مشکلی باشد:

• شمارش گلبول قرمز، هموگلوبین و هماتوکریت:

نتایج شمارش گلبول قرمز، هموگلوبین و هماتوکریت با یکدیگر مرتبط هستند زیرا هریک بخشی از گلبولهای قرمز خون را می سنجند.

1. اگر اندازه گیری ها در این سه ناحیه کمتر از میزان نرمال باشد، شما کم خونی (Anemia)  دارید. کم خونی موجب خستگی و ضعف می شود. کم خونی دلایل مختلفی دارد از جمله سطوح پایین ویتامینهای خاص یا آهن، خونریزی یا بیماری های خاص و . . .

2. اگر شمارش گلبول قرمز خون بالاتر از میزان نرمال باشد،اریتروسیتوزیز(erythrocytosis) ، یا میزان بالای هموگلوبین یا هماتوکریت می تواند نشانگر بیماری خاص پزشکی مانند پلی سیتمی ورا ( polycythemia vera ) یا بیماری قلبی باشد.

• شمارش گلبول سفید:

سطح پایین شمارش گلبول سفید منجر به بروز لوکوپنیا(leukopenia) می گردد و زمینه ساز بیماری هایی نظیر اختلال خودایمنی(autoimmune disorder) می گردد که سلولهای گلبول سفید را از بین می برند، و منجر به بروز مشکلات مربوط به مغز استخوان یا سرطان می شود. با استفاده از داروهای خاص می توان شمارش گلبول سفید را کاهش داد.

حال اگر شمارش گلبول سفید بالاتر از حد نرمال بود، ممکن است دچار عفونت یا التهاب یا نشانگر این موضوع باشد که اختلالی در سیستم ایمنی یا بیماری مغزاستخوان داشته باشید. شمارش بالای گلبول سفید همچنین می تواند واکنشی در برابر دارو باشد.

• شمارش پلاکت:

چنانچه شمارش پلاکت کمتر از میزان نرمال باشد ترومبوسیتوپنیا(thrombocytopenia) یا بالاتر از نرمال باشد ترومبوسیتوزیز(thrombocytosis) اغلب نشانۀ  یک بیماری خاص یا عوارض جانبی دارو است. اگر شمارش پلاکت خارج از محدوده نرمال باشد، برای تشخیص علت نیازمند آزمایشات تکمیلی است.

جهت کسب اطلاعات بیشتر به سایت پزشکی امروز مراجعه نمایید.