سرطان پوست ، رشد غیرطبیعی سلول‌های پوستی که اغلب در پوست‌های درمعرض نورخورشید ایجاد می‌شود. اما این گونۀ متداول سرطان، همچنین ممکن است در محدوده‌ای از پوست بدن که به طور معمول در معرض نور خورشید قرار ندارند نیز رخ دهد. با محدود نمودن یا اجتناب از قرار گرفتن در معرض اشعه ماورا بنفش (UV) می توانید خطر ابتلا به سرطان پوست را کاهش داد. بررسی تغییرات مشکوک روی پوست به تشخیص سرطان پوست در مراحل اولیه آن کمک می‌نماید. تشخیص به موقع سرطان پوست بیشترین شانس را برای درمان موفقیت آمیز آن به انسان خواهد داد . در این مقاله به نشانه‌ها ،علل، عوارض ، پیشگیری و درمان سرطان پوست خواهیم پرداخت .
◄ نشانه‌ها ،علل، عوارض ، پیشگیری و درمان سرطان پوست
سه نوع اصلی سرطان پوست وجود دارد:
کارسینوم سلول بازال
کارسینوم سلول سنگفرشی
ملانوم.
◄ نشانه‌های سرطان پوست :
سرطان سلول‌های پایه‌ای (BCC):
سرطان‌پوست اولین و شایع‌ترین سرطان در ایران و جهان است. سرطان پوست در کشورهای غربی که مردم پوست سفید و روشن و چشمان آبی یا سبز دارند نسبت به کشورهای آسیایی که پوست تیره‌تری دارند از شیوع بیشتری برخوردار است. در بین سرطان‌های پوستی، سرطان سلول‌های پایه‌ای شایع‌ترین است.
شیوع سرطان سلول‌های پایه‌ای در دنیا در‌حال افزایش می‌باشد. بیشترین میزان بروز BCC در استرالیا مشاهده شده‌است. BCC در نژاد سیاه هم دیده می‌شود ولی شیوع آن در‌مقایسه با نژاد سفید بسیار کمتراست.
BCC اولین‌بار توسط Jacob درسال ۱۸۲۷ با عنوان زخم خورنده شرح داده شد. در‌مورد منشأ این تومور پوستی بحث‌های متفاوتی وجوددارد. سلول‌های این نوع تومور از‌نظر شکل ظاهری به سلول‌های پایه‌ای پوست شباهت دارند ولی شواهد نشان‌می‌دهد که تومور از سلول‌های پایه‌ای فولیکول‌های مو سرچشمه می‌گیرد.
شیوع این نوع تومور با افزایش سن بالا می‌رود ولی در افراد میانسال و حتی جوان هم در‌حال افزایش است. BCC در مردان شایع‌تر از زنان است ولی در سال‌های اخیر در زنان نیز افزایش نشان‌می‌دهد.
اگر کسی یک‌بار دچار BCC شود، شانس بروز مجدد آن در نقاط دیگر پوست خیلی زیاد است. کسی که سابقه‌ی ابتلا به BCC در اعضای خانواده‌ی خود را دارد بیشتر مستعد BCC است.
علل بروز BCC:
تنها عامل مهم در ایجاد سرطان سلول‌های پایه‌ای پوست، تابش نور آفتاب (اشعه‌ی ماورابنفش) است. به‌همین‌جهت بیشتر موارد BCC در سر و گردن دیده می‌شود. کشیدن سیگار و رژیم‌غذایی دربروز BCC نقشی ندارد.
کسانی‌که در‌گذشته خیلی درمعرض نورخورشید نبوده‌اند ولی چندین‌بار دچار آفتاب‌سوختگی شدید شده‌اند (مثلاً در کودکی و نوجوانی پوستشان در اثر آفتاب‌سوختگی شدید تاول‌زده است)، در خطر بروز BCC هستند. نکته‌ی عجیب این است که سرطان سلول‌های پایه‌ای (BCC) در پشت دست‌ها که غالباً درمعرض نورآفتاب قراردارند شایع نیست. دراین ناحیه، سرطان سلول‌های سنگفرشی (SCC) به‌مراتب شایع‌تر از BCC است.
استفاده از دستگاه سولاریوم (حاوی لامپ‌های پرتو فرابنفش) برای برنزه‌شدن، خطر ابتلا به BCC را ۵/۱برابر افزایش می‌دهد.
در قدیم که داروهای ضدقارچ وجود نداشت، برای درمان کچلی سر کودکان، پرتودرمانی با اشعه‌ی ایکس انجام می‌شد. متأسفانه این افراد در سن بالا دچار سرطان سلول‌های پایه‌ای آن هم به تعداد زیاد و در اندازه‌های مختلف در پوست سر و صورت می‌شوند.
تماس با آرسنیک از‌طریق آب‌چاه، معادن، داروهای حاوی آرسنیک و حشره‌کش‌ها نیز افراد را مستعد بروز BCC می‌کند.
بیمارانی‌که ضعف سیستم ایمنی دارندمثلاً بیمارانی‌که پیوند کلیه شده‌اند و داروهای تضعیف‌کننده‌ی ایمنی مصرف می‌کنند،۱۰برابر بیشتر از افراد عادی درمعرض ابتلا‌به BCC هستند.
کودکانی‌که یک نوع خال مادرزادی به‌نام نووس سباسه دارند، احتمال دارد بعد‌از سن بلوغ دچار BCC پوست‌سر شوند که معمولاً سیر خوش‌خیم دارد.
در سندرم نادری به‌نام سندرم‌گورلین (Gorlin) بیمار در سنین جوانی گرفتار تعداد زیادی از تومورهای پوستی از نوع BCC می‌شود. این سندرم ارثی است (اتوزومال غالب) و با اختلالات تکاملی متعددی همراه است.
نشانه‌های بالینیBCC:
BCC ممکن‌است هر ناحیه‌ای از پوست را گرفتار سازد ولی ۸۰درصد از موارد در نواحی سر‌و‌گردن (از این میان ۳۰درصد در ناحیه‌ی بینی است) و ۲۰درصد موارد در تنه و اندام‌ها مشاهده‌می‌شود.
BCC اشکال مختلفی دارد. شایع‌ترین تظاهر بالینیBCC، فرم ندولر است.
این تومور پوستی به‌صورت خال گنبدی شکلی ظاهر می‌شود که در سطح آن مویرگ دیده شده و حاشیه‌ی آن برجستگی مروارید مانندی دارد. ممکن‌است تومور، زخمی‌گردد و دلمه ببندد.
ممکن‌است تومور، هم‌رنگ پوست باشد یا شبیه ملانوم (سرطان‌کشنده‌ی پوست) به رنگ سیاه دیده شود. بیشتر تومورهای سیاه‌رنگ در بیمارانی مشاهده می‌شوند که قبلاً به‌منظور درمان کچلی سر پرتودرمانی شده‌اند.
ممکن‌استBCC روی نواحی پوشیده‌ی بدن مانند تنه یا اندام‌ها به‌صورت پلاک قرمزرنگ و پوسته‌دار و کمی برجسته دیده شود و با اگزما یا بیماری پسوریازیس اشتباه شود (BCC سطحی).
سیر بالینیBCC:
این نوع تومور پوستی به‌آهستگی بزرگ‌تر می‌شود (نیم سانتی‌متر در ۱تا۲سال). معمولاً درد یا خارش ندارد. ممکن‌است زخمی شده و دراثر تماس اتفاقی با دست خونروی کند. معمولاً بیمار زخم را می‌کَند
ولی بعد‌از مدتی متوجه رشد مجدد آن می‌شود. این اتفاق بارها تکرار می‌شود و ضایعه خوب نشده و بیمار ناچار می‌شود به متخصص پوست‌و‌مو مراجعه کند. به‌طور‌کلی هر زخمی که طی مدت ۲تا۳ماه با درمان‌های معمول بهبود نیابد، باید از‌نظر سرطان‌پوست بررسی گردد.
گرچهBCC سرطان‌پوست محسوب می‌شود ولی دارای تهاجم موضعی است و به‌ندرت متاستاز می‌دهد و به‌ندرت کُشنده است.
البته اگر ضایعه به‌موقع با جراحی برداشته نشود، رشد‌کرده، عمیق‌تر شده، وارد بافت چربی زیرجلدی شده و حتی به استخوان زیرین یا به بافت‌های اطراف نفوذ‌کرده و خوردگی یا تخریب زیادی ایجاد می‌کند. برخی از این تومورها نیازمند برش وسیع جراحی بوده و در‌نتیجه منجر به اسکار بد‌شکل‌می‌شوند.
شیوع متاستازBCC بسیار نادر و کمتر از یک در هزار مورد است. متاستاز معمولاً در تومورهای بزرگ ناحیه‌ی سر و گردن روی می‌دهد.بیشتر از همه غدد‌لنفاوی منطقه در‌گیر می‌شوند ولی ممکن‌است از راه خون به ریه ها، استخوان، پوست و کبد نیز سرایت کند. اگر متاستاز اتفاق بیافتد، ۸۰درصد بیماران ظرف 1سال فوت می‌نمایند.
درمانBCC:
خوشبختانه به‌علت قابل مشاهده بودن پوست، سرطان سلول پایه‌ای به‌آسانی تشخیص‌داده می‌شود و بیشترین موفقیت درمان را در بین سرطان‌ها دارد. چندین روش مؤثر برای درمانBCC وجوددارد.
برداشتن کل تومور با روش جراحی، بهترین روش درمانی است. البته باید چند میلی‌متر از پوست اطراف تومور هم برداشته شود. جراحی با روش موز Mohs، درمان طلایی (gold standard) برای تومورهای بزرگ یا عودکننده به‌ویژه در نقاط حساس مانند اطراف چشم‌ها می‌باشد. این روش اجازه‌ی برداشت کامل تومور با حفظ حداکثری از پوست سالم و کمترین خطر عود (کمتر از ۱درصد طی ۵سال) را می‌دهد. در ضایعات کوچک می‌توان از روش‌های تخریبی مانند کرایو یا کوتر استفاده کرد.
در برخی موارد با نظر متخصصان پوست، از پرتودرمانی هم برای ریشه‌کنیBCC استفاده می‌شود. فوتودینامیک‌تراپی نیز روش نسبتاً جدیدی است که در درمانBCC در تنه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در بیمارانی‌که تومور کوچک و سطحی دارند و به هر‌دلیل تمایلی به جراحی نداشته باشند، با‌نظر متخصص پوست‌و‌مو می‌توان از کِرم‌های خاص مانند کِرم Imiquimod که خاصیت ضد‌تومور دارد به‌عنوان شیمی‌درمانی موضعی استفاده کرد.
ثبت نظر