اختلال عملکرد عصب شناختی (که ازین پس در این مقاله ، FND را جایگزین آن خواهیم نمود).

بریا مطاله مطالب بیشتر در سایت پزشکی امروز روی لینک کلیک کنید.

درباره fnd

مطابق تعریف بیماری است که با ایجاد اختلال در چگونگی دریافت و ارسال سیگنال های مغز و بدن، ساختار سیستم عصبی را با مشکل مواجه می نماید . نشانه های این اختلال گسترۀ گوناگون عوامل نورولوژیکی را شامل می گردد که از ضعف اندام تا تشنج را میتوان در این فهرست قرار داد. FND در حقیقت بیماری مشترک میان شاخۀ علم روانپزشکی و نورولوژی است. با توجه به این موضوع ، متخصصان با مشاهدۀ نشانه های FND جهت تشخیص در گام نخست از  MRI  ونوار مغزی( EEG ) استفاده می نمایند و به همین سبب می توان گفت که این اختلال به طور نسبی توسط محققان نادیده گرفته شده ، اما امروزه FND به عنوان یکی از عوامل معلولیت و پریشانی (Distress) است که حتی ممکن است با خستگی و دردهای مزمن(Chronic Pain) نیز همراه گردد.

در هر روی امروزه محققان و متخصصان روی این اختلال نیز همانند سایر بیماری ها در حال مطالعه هستند و تمام تلاش آنها در شیوۀ تشخیص این بیماری و چگونگی درمان آن متمرکز است که سبب ایجاد تغییری بزرگ در شیوۀ نگرش به بیماران FND گردیده است.

اما پیش از این و در میانۀ سالهای 2000 میلادی، نظریات، FND  را طور کامل در شاخۀ روانشناسی قرار می داد و تشخیص آن در انجام تستهای ساده خلاصه می شد. امروزه و با پیشرفت مطالعات ، FND دیگر فقط یک مورد خاص یا استثنا نیست و شامل نشانه های بالینی برای خود می باشد و اختلالی است که عملکرد سیستم ایمنی بدن را تحت تاثیر قرار داده در هر شخص این نشانه ها متفاوت است که در گروهی عوامل روانشناسی برجسته است و در برخی اختلالات جسمی.

نشانه ها:

نشانه ها در این گروه از بیماران متفاوت است . آنها گسترۀ وسیعی از نشانه ها را که شامل ترکیبی ازاختلالات عملکرد فیزیکی ، حسی و شناختی است تجربه خواهند نمود که رایج ترین آنها شامل موارد زیر است.

-ضعف یا ازکار افتادگی اندام

-اختلال عملکرد حرکتی (Functional Movement Disorder) به همراه لرزش ، اسپاسم (Dystonia) ، (Myoclonus)، اختلال در راه رفتن

- نشانه های اختلال در عملکرد گفتاری که شامل سخن گفتن زمزمه وار (Dysphonia) ، با سرعت یا نامنظم سخن گفتن
- اختلال در عملکرد حسی که شامل بی حسی یا بهم ریختگی حس افراد می گردد ، مورمور شدن یا احساس درد در صورت  و اندام ، این تغییرات به طور معمول در نیمی از بدن ایجاد می گردد.

-اختلال در عملکرد بصری افراد که شامل تضعیف قوای دید و یا دوبینی می گردد.

- تشنج های  غیر صرعی ، از حال رفتن ، غش کردن که این نشانه ها با تشنجهای صرعی و یا سنکوپ ممکن است اشتباه گرفته شود.

 باید به این موضوع نیز اشاره نمود که نشانه ها اغلب اوقات متفاوت است و حتی ممکن است در هر روز نسبت به روز گذشته در حال تغییر باشد.  در برخی از بیماران FND نیز مشاهده شده که پس از عود ناگهانی نشانه های اشاره شده ، این اختلال به صورت قطعی و کامل رفع گردیده است.

از سایر نشانه هایی که در بیماران دچار FND میتوان بدان اشاره نمود ، دردهای مزمن ، خستگی ، مشکلات خواب ، اختلال حافظه ، اختلالات گوارشی ، اضطراب و افسردگی

دلایل:

ریشۀ اصلی ابتلا به FND همچنان ناشناخته است. امروزه بررسی هایی پیرامون شیوۀ شیوع این عارضه در حال انجام است . بسیاری از عوامل گوناگون مانند ، دردهای مزمن ، ابتلا به سایر بیماریهای عصبی ، خستگی یا استرس وجود دارند که ممکن است زمینه ساز پیدایش FND گردد. اگرچه برخی از بیماران FND هیچ یک از این نشانه ها پیش از ابتلا به این بیماری در آنها دیده نشده است.

محققان معتقدند که سرآغاز ابتلا به این بیماری را محرک ها سبب می گردند ، برای نمونه آسیبهای جسمی یا بیماری های عفونی ، حملات پانیک (Panic Attack) و یا میگرن که عامل تجربۀ اولین نشانه های FND می توانند باشند.

نشانه های FND اغلب مستمر هستند و این گونه نیست که سردردی میگرن وار را تجربه نموده و پایان یابد که این استمرار در نهایت موجب تغییر الگوی عملکرد مغز می گردند و نتیجۀ آن پیدایش مشکلات و عوارض جسمی و ناتوانی افراد است که قادر به تسلط بر آن ها نیست و پایۀ روش درمان این اختلال نیز آموزشهای مجدد مغز قرار است. برای نمونه با ترک دادن الگوهای حرکتی غیر طبیعی و ناکارآمد و سعی در بازآموزی حرکات طبیعی .

از منظر دیگری که به FND می توان نگریست ، تشبیه آن به یک "نرم افزار" کامپیوتر است که دچار مشکل گردیده است. "سخت افزار" کامپیوتر دچار آسیب نگردیده اما نرم افزار دچار مشکلاتی گردیده است که همین امر موجب اختلال در عملکرد سیستم می شود.

اغلب اوقات نتایج اسکنهای مغزی( MRI )در بیماران FND طبیعی است و هیچ موردی را نشان نمی دهد مگر آنکه شخص با بیماری نورولوژیک دیگری دست و پنجه نرم نماید.

تصویرسازی تشدید مغناطیسی کارکردی (fMRI) ، با ارائۀ نتایج اولیه نشان دادند که در FND مغز چگونه دچار اختلال می گردد. fMRI ها با نمایش تغییرات در بیماران FND محققان را در درک تفاوتهای این گروه با افراد سالم ، کمک شایانی نمودند. اگرچه fMRI ها همچنان در گروه ابزار تحقیقات و مطالعه قرار دارد و به عنوان وسیلۀ نشخیص آن طور که باید به تکامل نرسیده است.

به لحاظ تاریخی ، FND همواره به عنوان اختلال روانشناسی شناخته شده بود که استرسهای روانی سرکوب شده (Repressed Psychological Stress) و یا تروما منجر به پیدایش اختلال های فیزیکی می گردید که ریشۀ "اختلالات تبدیلی" از این نقطه سرچشمه گرفته است .

نظریه های اخیر حاکی از آن است که دلایل بسیاری در ابتلا به FND وجود دارد که در هر بیمار متفاوت است.زندگی پرتنش ، فشارهای روانی چه در کودکی و چه در زندگی حال حاضر شخص به عنوان عوامل خطر آفرین (Risk Factors) در ایجاد این بیماری شناخته می شود.

تشخیص:

نخستین مرحلۀ تشخیص FND ، بروز اختلالات جسمانی است که مستلزم مشاوره و مراجعه به پزشک متخصص در زمینۀ نورولوژی است.

-تست هوور(Hoover Test): این آزمایش جهت ارزیابی ضعف عملکرد پا می باشد.

- تست سرگرمی ترمور (Tremor Entertainmet Test): این تست جهت ارزیابی عملکرد اندام های دچار لرزش است ، برای نمونه دست یا پای دچار لرزش هنگامی که بر چگونگی اجرای حرکتی که آزمایش گیرنده از بیمار خواسته متمرکز می شود ، برای لحظه ای دارای عملکرد بهتری خواهد شد.

- تشخیص تشنج غیر صرعی : تشخیص این عارضه که باید توسط متخصص حرفه ای سلامت صورت پذیرد ، آزمایشی ترکیبی است ، برای نمونه وارد آوردن ضربه های شدید بر اندام در حالتی که چشم ها بسته است ، بسته نگاه داشتن چشمها طی رخ دادن یک اتفاقی که بیش از پنج دقیقه به طول انجامد وهایپرونتیلیشن هنگام حمله های عصبی و تشنج.

درمانهای متداول:

درک این بیماری برای بسیاری از افراد با توجه به اندک بحث پیرامون آن مشکل است. در گام اولِ درمان ، حتی اگر اسکن ها و آزمایشگاه ها نیز در پاسخ خود تمام موارد را طبیعی نشان دهند،تعریفی واضح از مراحل مثبتِ بالینی که سبب تشخیص درست گردیده، لازم است. هنگامیکه بیمار روند صحیح تشخیص خود را متوجه می گردد ، ادامه مسیر درمان را بسیار هموار تر می سازد.

اما بررسی های صورت گرفته حاکی از تاثیر برخی درمانهای قطعی روی این اختلال است ، درمانهایی نظیر فیزیوتراپی در اختلال های حرکتی ، نوعی روش روانشناسی به نام CBT: Cognitive Behavioral Therapy جهت حملات و تشنج ها و سایر روشهای درمانی نظیر گفتار درمانی ، کاردرمانی که نقش اساسی در بهبود نشانه ها  دارند.

منابع: