تغذیه مادران شیرده

مادری که به فرزندخود شیر می‌دهد، در واقع موادی مغذی برای رشد و بالندگی و سلامت دراختیارش می‌گذارد. اما ممکن است هر مادر شیرده در مورد بهترین غذاها و نوشابه‌هایی که باید مصرف کند ونیز چگونگی تأثیر جیره‌ی‌غذایی بر شیر و فرزندش پرسش‌هایی داشته باشد.باید اصول تغذیه مادران شیرده در شیردهی را درک کرد.برای مطالعه ی مطالب بیشتر به سایت پزشکی امروز مراجعه کنید.

اصول تغذیه مادران شیرده

آیا مادر شیرده برای شیردادن به کالری اضافی نیاز دارد؟

 پاسخ این سوال آری است، در تغذیه مادران شیرده برای حفظ انرژی خود به حدود400تا 500 کالری اضافی در روز نیاز دارد.
برای به دست آوردن این مقدار کالری اضافی لازم است غذاهای سرشار از انرژی مانند یک برش نان سبوس‌دار با یک قاشق غذاخوری (حدود 16 گرم) کره بادام زمینی،یک عدد موز یا سیب و ۸ اونس (حدود 227گرم یا یک پیاله)ماست بدون چربی مصرف کند.

ضمن شیردهی چه غذاهایی باید استفاده شود؟

 ضمن شیردادن به فرزند لازم نیست ازجیره‌ی غذایی خاصی استفاده شود. به جای این کار باید بر سالم‌سازی انتخاب غذا برای کمک به تأمین سوخت برای تولید شیر تأکید کرد.
در تغذیه مادران شیرده استفاده از غلات سبوس‌دار و نیز مصرف میوه و سبزی‌را باید مغتنم شمرد. برای کاهش میزان تماس با بقایای حشره‌کش‌ها، باید میوه‌ و سبزی را به خوبی شست.
 خوردن انواع غذاهای متنوع ضمن شیردهی، طعم شیرمادر را تغییر خواهد داد. استفاده از انواع غذاها موجب می‌شود کودک با مزه‌های مختلف آشنا شود وهمین کار موجب می‌گردد تا درسیر رشد، آسان‌تر بتواند غذاهای جامد را بپذیرد.
 برای آنکه تمامی ویتامین‌های مورد نیاز این دوران به مادر و کودک برسد، ممکن است لازم باشد تا گرفتن کودک از شیر، روزانه ویتامین پره ناتال مورد استفاده قرارگیرد.

در تغذیه مادران شیرده، چه مقدار مایع در روز باید مصرف کند؟

 آنچه اهمیت دارد آن است که بدن مادر شیرده باید دارای آب یا هیدراته باشد. باید به دفعات آب نوشید وحتی بهتر است پیش از احساس تشنگی از آب استفاده کرد و در صورتی که رنگ ادرار زرد تیره باشد باید مقدار نوشیدن آب بیشترشود.
در زمان شیر دادن، مادر  شیرده باید یک لیوان آب درکنار خود داشته باشد. همچنین روزانه حداقل 8 لیوان آب یا سایر مایعات بنوشد.
 باید در مصرف افشره‌ها و نوشابه‌های شیرین ‌احتیاط کرد. استفاده از مواد قندی سبب افزایش وزن می‌شود و کوشش مادر شیرده را درکاهش وزن دوران بارداری به هدر می‌دهد.
 در تغذیه مادران شیرده استفاده از کافئین به مقدار زیاد نیز مشکل آفرین است. مصرف نوشابه‌های دارای کافئین را به 2 تا3 فنجان (16 تا24 اونس) در روز محدود کنید. وجود کافئین در شیرمادر سبب تحریک کودک یا اختلال درخوابش می‌شود.
 تغذیه مادران شیرده درشیردادن واستفاده از رژیم گیاهی
 مادری که از جیره‌ی‌غذایی گیاهی استفاده می‌کند، احتمالاً از قبل به اهمیت انتخاب درست غذاهای حاوی مواد مغذی مورد نیاز آگاهی دارد. این امر به ویژه در دوران شیردهی اهمیت  دارد

انتخاب غذاهای سرشار ازآهن، پروتئین وکلسیم در انتخاب تغذیه مادران شیرده

 دردوره‌ی شیردادن، باید کوشش ‌فراوان کرد تا جیره‌ی‌غذایی سرشار از این مواد مغذی باشد.
 انواع لوبیا، نخود، سرآل‌های تقویت شده، فرآورده‌های غلات سبوس‌دار، سبزی‌هایی که برگ سبز تیره دارند و میوه‌ی خشک شده (برگه‌ها) از منابع مهم آهن به شمار می‌روند. برای آنکه شرایط جذب آهن در بدن فراهم  شود، باید اغذیه‌ی سرشار ازآهن به همراه غذاهایی  خورده شود که حاوی ویتامینC (ث) به مقدار زیاد هستند مانند توت فرنگی، مرکبات، فلفل دلمه یا گوجه فرنگی.
 در مورد پروتئین، می‌توان از تخم‌مرغ و فرآورده‌های شیر یا منابع گیاهی مانند فرآورده‌های سویا و جانشین‌های گوشت، صیفی‌ها، انواع عدس، مغزها (فندق، بادام و...)، دانه‌ها (کنجد،آفتابگردان و...) و غلات  سبوس‌دار استفاده کرد.
لبنیات وسبزی‌هایی که برگ سبزتیره دارند. ازجمله منابـع خوب کلسیم به شمار می‌روند. سایر گزینـه‌ها عبارتند از فـــرآورده‌های سرشارشده یا تــقــویــت شده بــا کلسیـم،مثل افشـره‌ها، سـرآل‌ها، شیــرسویا، ماست سویـا و تفـو.

استفاده از مکمل‌ها  در تغذیه مادران شیرده

احتمالاً ممکن است پزشک به مادر توصیه کند روزانه از مکمل ‌ویتامین12‌B و دربعضی موارد از مکمل ‌ویتامینD استفاده کند.
 ‌ویتامین12‌B تقریباً به طور انحصاری در فرآورده‌های حیوانی دیده می‌شود و به این ترتیب، به دست آوردن مقدار کافی ویتامین از جیره‌ی‌ غذایی گیاهی دشوار است. ‌ویتامین12‌B برای رشد مغز کودک اساسی است.
 در صورتی که به مقدار کافی از غذاهای تقویت شده با ویتامینD مانند شیرگاو  و بعضی سرال‌ها، استفاده نشود و مقدارتماس با آفتاب نیز محدود باشد، ممکن است لازم باشد مادرشیرده ازمـــکمل ویتامینD استفاده نماید. برای جذب کلسیم و فسفر، کودک نیز به ویتامینD نیاز دارد. کمبـود ویتامینD به نرم وضعیف شدن استخوان‌ها می‌انجامد که راشیتیسم نامیده می‌شود.
 درصورتی که مادربه کودک خود مکمل ویتامینD می‌دهد، باید این نکته به اطلاع پزشک خود و پزشک کودکش برساند.

ممنوعیت خوراکی‌ها و نوشابه‌ها در دوران شیردهی

 دردوره‌ی‌شیردهی باید در مصرف بعضی خوراکی‌ها و نوشابه‌ها احتیاط کرد ازجمله:

الکل
وجود هر مقدار الکل در شیرمادر برای سلامتی وامنیت کودک خطرناک است.
 تا زمانی که الکل به طور کامل از بدن مادر  شیرده خارج نشده باشد، باید از تغذیه‌ی کودک با شیر خود پرهیز کند و دراین مدت باید شیر را بدوشد و دور بریزد تا تولید شیر دچار اختلال نشود.
کافئین
در برنامه تغذیه مادران شیرده نباید بیش از 2 تا3 فنجان قهوه در روز مصرف نماید. باید به خاطر داشت که وجود کافئین درشیرمادر ممکن است سبب هیجان ‌زدگی کودک یا اختلال درخوابش شود.
ماهی
 غذای دریایی یکی ازمنابع مهم پروتئین و اسیدهای چرب امگا3 به شمار می‌آید. اما، بسیاری از غذاهای دریایی، جیوه دارند. تماس مقدار بسیار زیاد کودک با جیوه ازطریق شیرمادر، برای دستگاه عصبی درحال رشدش زیان‌آور وخطرناک است.
 برای محدود کردن تماس کودک باجیوه ازطریق شیرمادر، بایدآن غذای دریایی را انتخاب کرد که دارای جیوه‌ی کمتر است مثل میگو، ماهی سالمون، کنسرو سبک تون و گربه ماهی. باید ازمصرف آن دسته از غذاهای دریایی که جیوه‌ی زیاد دارند پرهیزکرد. ازجمله کوسه، شمشیرماهی، مکرل بزرگ وسفال ماهی.
 در صورتی که ماهی ازآب‌های محل اقامت و رودخانه‌ها تهیه شده باشد، باید به توصیه‌های مربوط به مصرف این نوع ماهی‌ها توجه کرد. درصورتی که توصیه‌هایی ازاین دست وجود نداشته باشد، باید درهفته میزان مصرف این نوع ماهی‌ها را به170گرم محدود نمود و درآن هفته، دیگر ماهی نخورد.

جیره‌ی غذایی مادر و ناراحتی‌یا واکنش حساسیت‌شیرخوار

بعضی غذاها یا نوشابه‌هایی که درجیره‌ی‌غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرند ممکن است سبب آغالش کودک یا بروز واکنش‌ حساسیت درکودک شوند.
اگر کمی پس از شیردادن، کودک شیرخوار دچار ناراحتی شود یا درتنش جوش بیرون بریزد و یا به اسهال و احتقان گرفتار آید،، باید با پزشک اطفال مشاوره کرد. ممکن است این شناسه‌ها نشانه‌ی‌ آلرژی غذایی باشند.
اگر مادر شیرده به وجود چیزی درجیره‌ی‌غذایی مشکوک شود که نسبت به حالت معمولی سبب ناراحتی کودک شده است باید به مدت یک هفته از آن غذا یا نوشابه پرهیز کند وببیند آیا در رفتار کودک اختلافی مشاهده می‌شود.

 در این مورد باید فرآورده‌های شیریا سایر غذاها یا اجزای ایجاد کننده‌ی آلرژی‌زا از جیره‌ی‌غذایی حذف کرد ازجمله:

• شیرگاو
• تخم مرغ
• بادام زمینی
• مغزهای آجیل درختی
• گندم
• سویا
• ماهی
 بعضی مادران شیرده می‌گویند که پرهیز از غذاهای باددار و ادویه مانند پیاز وکلم سبب ناراحتی کودک شیرخوار می‌شود، ولی هنوز این مسأله، با پژوهش‌های انجام شده به اثبات نرسیده است. همچنین می‌توان از مقدارکافئین موجود در جیره‌ی‌ غذایی کاست یا مصرف آن را قطع کرد.
برای کمک به تعیین ارتباط میان جیره‌ی‌غذایی و رفتار کودک، می‌توان ازیادداشت کردن روزانه‌ی غذاها استفاده کرد. به این ترتیب که هرچه خورده می‌شود یادداشت شود و درکنار آن نحوه‌ی واکنش کودک (اگر وجود داشته باشد) نوشته شود.
اگرحذف بعضی ازخوراکی‌ها یا نوشابه‌ها از جیره‌ی‌غذایی، تأثیری برناراحتی کودک نداشت، می‌توان غذای حذف شده را به جیره‌ی‌غذایی افزود و به دنبال سایر عوامل گشت. اما اگر درمورد رفتار کودک بازهم نگرانی وجود داشته ،باید به پزشک کودک مراجعه شود.
 باید به خاطر داشت که در دوران شیردهی، نیازی به استفاده از جیره‌ی‌غذایی خاص نیست. دراین زمیـنه، فقط باید غذای سالم خورد. نتیجــه‌ی‌ ایـن کـار، پاداشی است که مـادر و فرزند خواهنـد‌گرفت.